Sengauan lelangit
| Nombor AFA | 118 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | J | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Sengauan lelangit ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan. Bunyi ini dilambangkan oleh ɲ dalam Huruf Fonetik Antarabangsa, dan J dalam X-SAMPA. Lambang IPA-nya berupa huruf n kecil yang tertumbuh ekor yang menghadap ke kiri di bawah batang kiri huruf berkenaan. Bandingkan huruf n dan ɲ. Aksara ɲ serupa dengan ɳ, iaitu lambang sengauan gelungan yang tertumbuh cangkuk menghadap kanan di bawah batang kanan, dan juga ŋ, iaitu lambang sengauan velar yang tertumbuh cangkuk yang menghadap ke kiri di bawah batang kanan.
Dalam bahasa Melayu, sengauan lelangit diwakili oleh dwihuruf Rumi ny atau huruf Jawi ڽ nya, contohnya: nyata ڽات, penyu ڤڽو, hanya هاڽ.
Ciri-ciri
[sunting | sunting sumber]Ciri-ciri sengauan lelangit:
- Cara artikulasinya adalah hentian, iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
- Daerah artikulasinya adalah lelangit, iaitu disebut dengan bahagian tengah atau belakang lidah menyentuh lelangit keras.
- Jenis pembunyiannya ialah bersuara, iaitu pita vokal bergetar ketika penyebutan.
- Ini ialah satu konsonan sengauan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui hidung.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan
[sunting | sunting sumber]| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayu | [[[Ortografi bahasa Melayu|banyak ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [baɲaʔ] | 'banyak' | Rujuk fonologi bahasa Melayu | |
| Albania | [[[Abjad Albania|një ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɲə] | 'satu' | ||
| Basque | [[[Abjad Basque|ekaina ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ekaɲa] | 'Jun' | ||
| Belanda[1] | [[[Ortografi bahasa Belanda|Njord]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɲɔʁd] | 'Njord' | Sesetengah loghat. Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Catalonia[2] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|bany ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [baɲ] | 'mandi' | Gusi-lelangit. Rujuk fonologi bahasa Catalonia | |
| Croatia | [[[Abjad Croatia|konj ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [koɲ] | 'kuda' | ||
| Czech | [[[Ortografi bahasa Czech|kůň ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [kuːɲ] | 'kuda' | Rujuk fonologi bahasa Czech | |
| Dinka | nyɔt | [ɲɔt] | 'sangat' | ||
| Inggeris | sesetengah loghat | [[[Ortografi bahasa Inggeris|onion]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈʌɲən] | 'bawang' | Berpadan dengan /nj/ dalam loghat lain. Rujuk fonologi bahasa Inggeris |
| Gaelik Scot | [[[Scottish Gaelic alphabet|seinn ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃeɲ] | 'menyanyi' | ||
| Galicia | [[[Abjad Rumi|leña ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈleɲa] | 'kayu api' | ||
| Hungary[3] | [[[Ortografi bahasa Hungary|anya]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɒɲɒ] | 'ibu' | Rujuk fonologi bahasa Hungary | |
| Itali[4] | [[[Abjad Itali|bagno ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [baɲɲo] | 'mandi' | Rujuk fonologi bahasa Itali | |
| Jepun[5] | 庭/[[[Perumian bahasa Jepun|niwa]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [n̠ʲiw͍a] | 'kebun' | Gusi-lelangit. Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Malayalam[6] | ഞ | [ɲan] | 'saya' | ||
| Norway | Loghat utara dan tengah[7] | [[[Abjad Norway|mann ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [mɑɲː] | 'lelaki' | Rujuk fonologi bahasa Norway |
| Perancis[8] | [[[Ortografi bahasa Perancis|montagne ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [mɔ̃taɲ] | 'gunung' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Poland[9] | [[[Ortografi bahasa Poland|koń]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [kɔn̠ʲ] | 'kuda' | Biasanya gusi-lelangit. Rujuk fonologi bahasa Poland | |
| Portugis[10] | [[[Portuguese orthography|arranhar ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɐʀɐ'ɲaɾ] | 'menggaru' | Rujuk fonologi bahasa Portugis | |
| Quechua | [[[Abjad Quechua|ñuqa ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈɲɔqɑ] | 'saya' | ||
| Serbia | коњ/[[[Abjad Rumi|konj]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [koɲ] | 'kuda' | ||
| Slovak | [[[Abjad Rumi|pečeň ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈpɛtʃɛɲ] | 'hati' | ||
| Sepanyol[11] | [[[Ortografi bahasa Sepanyol|enseñar ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ẽ̞nse̞ˈɲar] | 'mengajar' | Rujuk fonologi bahasa Sepanyol | |
| Vietnam | [[[Abjad Vietnam|nhai ]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɲaɪ] | 'mengunyah' | Rujuk fonologi bahasa Vietnam | |
| Yunani | Πρωτοχρονιά | [pro̞to̞xro̞ˈɲa] | 'Hari Tahun Baru' | Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden | |
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Gussenhoven (1992:46)
- ^ Carbonell & Llisterri (1992:53)
- ^ Ladefoged (2005:164)
- ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
- ^ Okada (1991:95)
- ^ Ladefoged (2005:165)
- ^ Skjekkeland (1997:105-107)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
- ^ Jassem (2003:103)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:91)
- ^ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:255)
Bibliografi
[sunting | sunting sumber]- Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94
- Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
- Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107
- Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
- Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Skjekkeland, Martin (1997), Dei norske dialektane: Tradisjonelle særdrag i jamføring med skriftmåla, Høyskoleforlaget (Norwegian Academic Press) Text "authorlink-Martin Skjekkeland" ignored (bantuan)