Pergi ke kandungan

London

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan daripada London, England)
London
لوندون
Dari kiri atas: Bandaraya London, Jambatan Tower dan Mata London, Istana Westminster
Kawasan London di United Kingdom
Kawasan London di United Kingdom
Negara berdaulatUnited Kingdom
NegeriEngland
KawasanLondon
Kaunti istiadatBandaraya London dan London Raya
DaerahBandaraya dan 32 daerah perbandaran
Diduduki oleh Romsebagai Londinium, sekitar 43 M
Ibu pejabatDewan Bandaraya
Pentadbiran
 • Lembaga setempatLembaga London Raya
 • Dewan undangan setempatDewan Undangan London
 • Datuk Bandar LondonSadiq Khan
 • Parlimen UK
 - Dewan Undangan London
 - Parlimen Eropah
74 kawasan
14 kawasan
Kawasan London
Keluasan
 • London1,570 km2 (607 batu persegi)
Aras24 m (79 ft)
Penduduk
 (anggaran Julai 2010)[2]
 • London7,825,200
 • Kepadatan4,978/km2 (12,892/batu persegi)
 • Bandar
8,278,251
 • Metro
13,945,000
Zon waktuUTC±0 (GMT)
 • Musim panas (DST)UTC+1 (BST)
Kod-kod kawasan020, 01322, 01689, 01708, 01737, 01895, 01923, 01959, 01992
Laman sesawanglondon.gov.uk

London (IPA: /ˈlʌndən/ ( dengar)) ialah ibu kota England dan United Kingdom, dan juga kawasan metropolitan yang terbesar di United Kingdom. London yang terletak dekat Sungai Thames menjadi sebuah petempatan utama selama lebih dua ribu tahun, dengan sejarahnya yang bermula dengan penubuhannya oleh kerajaan Rom yang memanggilnya Londinium.[3] Teras purba London, iaitu Bandaraya London, masih banyak mengekalkan sempadan Zaman Pertengahannya yang seluas sebatu persegi. Semenjak selewat abad ke-19, nama London turut memaksudkan kota raya yang dibangunkan di keliling teras tersebut.[4] Sebahagian besar bandar gabungan ini membentuk kawasan London[5] dan kawasan pentadbiran London Raya[6] yang ditadbir oleh Datuk Bandar London dan Dewan Undangan London.[7]

London ialah sebuah bandaraya global peneraju yang cemerlang dalam bidang seni, perdagangan, pendidikan, hiburan, fesyen, kewangan, kesihatan, media, khidmat profesional, penyelidikan dan pembangunan, pelancongan dan pengangkutan.[8] Ia merupakan salah sebuah pusat kewangan terbesar di dunia[9][10][11] dan juga mempunyai KDNK bandaraya kelima tertinggi di dunia (dan yang terbesar di Eropah).[12] London pernah disifatkan sebagai ibu kota kebudayaan sedunia.[13][14] Ia dikunjungi oleh pelancong yang 'paling antarabangsa' di dunia[15] dan London Heathrow ialah salah sebuah lapangan terbang yang paling sibuk dengan penumpang antarabangsa.[16]Dengan 43 buah universiti, London merupakan tumpuan institusi pendidikan tinggi yang terbesar di Eropah.[17] Pada tahun 2012, London menjadi bandaraya pertama yang menjadi tuan rumah Sukan Olimpik Musim Panas moden sebanyak tiga kali.[18]

London didiami oleh penduduk-penduduk yang terdiri daripada pelbagai kaum, kebudayaan dan agama, serta bertutur dalam lebih 300 bahasa.[19] Pada Julai 2010, dengan jumlah penduduk rasmi adalah 7,825,200, London Raya merupakan kawasan perbandaran yang paling ramai penduduknya di Kesatuan Eropah,[2][20] dan diduduki oleh 12.5% jumlah penduduk seluruh United Kingdom.[21] Kawasan metropolitan London adalah yang terbesar di EU dengan jumlah penduduk yang dianggarkan sekitar 12 juta[22] hingga 14 juta.[23] London mempunyai jumlah penduduk teramai antara semua bandar di dunia pada tahun 1831 hingga 1925.[24]

Di London terdapat empat Tapak Warisan Dunia, iaitu: Menara London; Kew Gardens; tapak yang merangkumi Istana Westminster, Westminster Abbey, dan Gereja St Margaret; dan petempatan bersejarah Greenwich (di mana Balai Cerap Diraja (Royal Observatory) menandai Meridian Perdana (garis bujur 0°) dan GMT).[25] Antara mercu-mercu tanda lain yang terdapat di London ialah Istana Buckingham, London Eye, Piccadilly Circus, Gereja Besar St Paul, Jambatan Tower, Dataran Trafalgar dan Stadium Wembley. Di London juga terletaknya pelbagai muzium, balai seni, perpustakaan, tempat bersukan dan tempat-tempat kebudayaan yang sebagainya, termasuk Muzium British, National Gallery, Perpustakaan British, Wimbledon dan 40 buah panggung.[26]London Underground ialah rangkaian tren bawah tanah yang tertua di dunia[27] dan kedua terluas (mengekori Metro Shanghai).[28]

Nama London mungkin berasal dari Sungai Thames

Asal-usul nama London belum dipastikan.[29] Nama itu merupakan satu nama yang kuno sekali dan boleh ditemui dalam sumber-sumber yang berasal dari seawal abad ke-2. Ia tercatat sekitar tahun 121 sebagai Londinium yang diberi oleh penguasa Rom.[29] Cubaan penjelasan yang terawal tentang perihal ini, tetapi kini diabaikan, dipercayai diusulkan oleh Geoffrey dari Monmouth dalam Historia Regum Britanniae[29], yang mana nama London berasal daripada seorang Raja Lud yang kononnya menakluki kota ini lalu menamainya Kaerlud.[30]

Sejak tahun 1899, adalah diterima umum bahawa nama London berasal daripada bahasa Celt dan berertitempat milik orang bernama *Londinos; akan tetapi, penjelasan ini sudah pun ditolak.[29] Pada tahun 1998, Richard Coates mengutarakan penjelasan 1998 bahawa ia berasal daripada satu perkataan bahasa Eropah Lama pra-Celt iaitu *(p)lowonida yang bererti 'sungai yang terlalu luas untuk diharungi'. Beliau berhujah bahawa inilah nama yang diberikan kepada sebahagian Sungai Thames yang beralir melalui London; daripada ini, petempatan ini mendapat nama Celtnya, iaitu *Lowonidonjon.[31]

Sehingga tahun 1889, nama "London" hanya memaksudkan Bandaraya London, tetapi semenjak itu ia turut memaksudkan Kaunti London dan kini London Raya.[4]

Prasejarah dan kepurbaan

[sunting | sunting sumber]
Pada tahun 1300, Bandaraya London masih terlingkung dalam tembok binaan Rom.

Walaupun terdapat bukti petempatan Briton yang bertaburan di kawasan London, namun petempatan utama yang sulung diasaskan oleh Rom pada tahun 43 M.[32] Petempatan ini bertahan selama 17 tahun sahaja hingga tahun 61, apabila puak Iceni pimpinan Ratu Boudica merempuh dan meranapkan kota itu.[33] Kemudian, kota London dibina semula dengan perancangan yang bersungguh-sungguh, dan akhirnya mekar dan mengganti Colchester sebagai ibu kota wilayah Britannia jajahan Rom pada tahun 100. Di kemuncaknya pada abad ke-2, London jajahan Rom ini didiami kira-kira 60,000 orang. Menjelang abad ke-7, kaum Anglo-Saxon mendirikan petempatan baru yang dipanggil Lundenwic yang terletak kira-kira satu batu (2 km) ke hulu sungai dari kota Rom yang lama itu, di sekitar tapak yang kini diduduki Covent Garden.[34]

Adalah mungkin bahawa pernah wujudnya sebuah pelabuhan perikanan dan perdagangan di muara Sungai Fleet. Kegiatan perdagangan di tempat ini berkembang hingga kota ini ditawan oleh Viking dan dipaksa berpindah ke arah timur di tapak Londinium demi memanfaatkan tembok-temboknya sebagai perlindungan.[35] Ancaman Viking berterusan hingga tahun 886 apabila Alfred yang Agung menawan semula London dan berdamai dengan ketua Denmark, Guthrum.[36] Kota Saxon asal di Lundenwic diberi nama Ealdwic ("kota lama"); nama itu kekal hingga masa kini sebagai Aldwych yang terletak di Bandaraya Westminster.[37]

Dua penemuan terbaru menunjukkan bahawa London mungkin lebih lama daripada yang disangka sebelum ini. Pada tahun 1999, saki-baki jambatan Zaman Gangsa ditemui di pesisir bawah di utara Jambatan Vauxhall.[38] Jambatan ini sama ada menyeberangi sungai Thames, atau menuju ke sebuah pulau (yang lesap) di tengah sungai itu. Hasil dendrologi menentukan bahawa bahan-bahan jambatan itu berasal dari tahun 1500 SM.

Pada tahun 2010, sebuah tapak binaan kayu yang besar dari seawal 4500 SM, turut ditemui di pesisir bawah Thames, di selatan Jambatan Vauxhall.[39] Fungsi binaan Zaman Mesolitik ini tidak diketahui, tetapi liputannya tidak kurang 50m x 10m, dan terdapat tiang-tiang setinggi 30 cm yang kelihatan ketika air surut. Kedua-dua binaan ini terletak di Tebing Selatan, di suatu titik persilangan semula jadi di mana Sungai Effra mengalir ke dalam Sungai Thames, dan 4 km ke hulu sungai dari Kota London Rom. Tenaga yang diperlukan untuk membina binaan-binaan ini membayangkan perdagangan, kestabilan dan bilangan masyarakat setempat sekurang-kurangnya 100 orang.

Zaman Pertengahan

[sunting | sunting sumber]
Kepungan Lancaster terhadap London pada 1471 diserang oleh serangan tangkas York.

Setelah jatuhnya pemerintahan Rom pada awal abad ke-5, kota London menjadi terbiar. Namun demikian, mulai abad ke-6, sebuah petempatan Anglo-Saxon yang dikenali sebagai Lundenwic berkembang di sebelah barat kota Rom lama itu, di tempat yang kini dikenali sebagai Covent Garden dan the Strand, dan diduduki sekitar 10–12,000 orang.[34] Pada abad ke-9, London diserang bertubi-tubi oleh puak Viking sehingga kota itu terpaksa dipindahkan balik ke kota Londinium zaman Rom itu untuk menggunakan tembok-temboknya sebagai perlindungan.[35] Ekoran penyatuan semula England pada abad ke-10, London yang sudah pun menjadi bandaraya terbesar dan pusat perdagangan terpenting di negara itu turut bangkit sebagai pusat politik yang penting, biarpun masih bersaing dengan Winchester iaitu pusat tradisional kerajaan Wessex.

Pad abad ke-11, Raja Edward sang Pengaku menubuhkan semula dan membina Westminster Abbey dan Westminster, sebuah kawasan kediaman diraja yang terletak tidak jauh ke hulu sungai dari London. Semenjak itu, Westminster beransur-ansur mengambil alih peranan Bandaraya London sebagai pusat perniagaan dan pemerintahan negara.[40]

Westminster Abbey ialah sebuah Tapak Warisan Dunia dan salah sebuah bangunan yang tertua dan paling penting di London (Canaletto, 1749 M)

Ekoran kemenangan baginda dalam Pertemuran Hastings, William, Adipati Normandy, dimahkotakan sebagai Raja England di Westminster Abbey yang baru siap dibina pada Hari Natal 1066.[41] William membina Menara London, iaitu yang pertama daripada sebilangan besar kubu-kubu Norman di England yang dibina dengan batu-batan, di sudut tenggara kota untuk menakut-nakutkan penduduk asal.[42] Pada tahun 1097, William II memulakan pembinaan Dewan Westminster dekat dengan Abbey itu. Dewan itu menjadi asas kepada Istana Westminster yang baru.[43][44]

Sewaktu abad ke-12, institusi-insitusi kerajaan pusat yang sebelum ini sentiasa mengiringi kerabat diraja yang berpindah-randah ke merata negara, menjadi semakin besar dan canggih dan juga tertumpu di satu tempat, iaitu Westminster pada kebiasaannya, namun perbendaharaan diraja yang berpindah dari Winchester pula menetap di Menara London. Sementara Bandaraya Westminster berkembang menjadi ibu kota yang sejati dari segi pentadbiran, namun kota jirannya iaitu Bandaraya London kekal sebagai bandaraya terbesar dan pusat perdagangan utama di England yang berkembang mekar di bawah pentadbiran yang tersendiri, iaitu Perbadanan London. Pada tahun 1100, jumlah penduduknya sekitar 18,000 orang; menjelang tahun 1300, jumlah itu meningkat kepada 100,000 orang.[45]

Malapetaka Maut Hitam melanda London pada pertengahan abad ke-14, menyebabkan jumlah penduduknya susut sebanyak satu pertiga.[46] London merupakan tumpuan Pemberontakan Petani pada tahun 1381.[47]

Zaman moden awal

[sunting | sunting sumber]
Kebakaran Besar London meranapkan sebahagian besar kota pada tahun 1666.

Ketika zaman Tudor, gelombang Reformasi menyebabkan negara beralih ke arah mazhab Protestan, dan sebahagian besar kota London bertukar pemilik daripada pihak gereja kepada persendirian.[48] Merkantilisme semakin berkembang dan wujudnya syarikat-syarikat perdagangan monopoli seperti Syarikat Hindia Timur yang meluaskan kegiatan perdagangan ke rantau Dunia Baru (benua Amerika). London menjadi pelabuhan utama di Laut Utara, dan dipenuhi dengan para penghijrah yang tiba dari merata England dan luar negara. Jumlah penduduk meningkat dari sekitar 50,000 orang pada tahun 1530, hingga sekitar 225,000 orang pada tahun 1605.[48]

Pada abad ke-16, William Shakespeare dan tokoh-tokoh yang sezaman dan seumpama dengan beliau tinggal di London ketika perkembangan seni pementasan berdepan dengan tentangan pihak berkuasa. Menjelang akhir zaman Tudor pada tahun 1603, London masih agak padat. Terdapat satu cubaan membunuh Raja James I di Westminster, menerusi Komplot Serbuk Api pada 5 November 1605.[49] London sekali lagi dilanda wabak penyakit pada awal abad ke-17,[50] dan memuncak dengan Wabak Besar yang meragut seramai 100,000 orang atau satu perlima penduduk pada tahun 1665–1666.[51]

Pada tahun 1666, Kebakaran Besar London tercetus di Pudding Lane di tengah kota London dan dengan cepatnya meranapkan bangunan-bangunan buatan kayu yang memenuhi kota ketika itu.[52] Usaha pembinaan semula memakan masa 10 tahun di bawah penyeliaan Robert Hooke[53][54][55] selaku Juruukur London.[56] Pada tahun 1708, binaan teragung Christopher Wren iaitu Gereja Besar St Paul siap dibina. Pada zaman George, terbukanya daerah-daerah baru di sebelah barat seperti Mayfair, sementara pembukaan jambatan-jambatan baru yang menyeberangi Sungai Thames merangsang pembangunan di London Selatan. Di sebelah timur pula, Pelabuhan London meluas ke hilir sungai.

Pada tahun 1762, Rumah Buckingham dibeli oleh George III lalu diperbesar selama 75 tahun yang berikutnya. Pada abad ke-18, London dibelenggui jenayah maka Bow Street Runners ditubuhkan pada tahun 1750 sebagai sebuah pasukan polis yang profesional.[57] Sejumlah lebih 200 kesalahan jenayah dikenakan hukuman mati,[58]tidak terkecuali wanita dan kanak-kanak yang digantung atas kesalahan mencuri secara kecilan.[59] Seramai 74 peratus kanak-kanak yang lahir di London mati sebelum mencecah umur lima tahun.[60] Kedai-kedai kopi menjadi tempat yang paling digemari ramai untuk berbahas-bahas, di samping masyarakat yang makin celik huruf serta perkembangan teknologi mesin cetak yang memperluas penyebaran berita; dan Fleet Street pula menjadi pusat akhbar British.

You find no man, at all intellectual, who is willing to leave London. No, Sir,when a man is tired of London, he is tired of life; for there is in London all that life can afford.

Tidak mungkin ada sesiapa, apatah lagi yang bijak pandai, yang sanggup meninggalkan London. Barang siapa yang serik dengan London, maka ia serik dengan kehidupan; kerana hanya di London terdapat segala nikmat hidup.

— Samuel Johnson, 1777[61]

Sejarah terkini

[sunting | sunting sumber]
London diserang bertubi-tubi oleh Jerman Nazi ketika peristiwa "the Blitz" pada Perang Dunia Kedua.

London merupakan bandaraya yang terbesar di dunia pada sekitar 1831 hingga 1925.[24] Keadaan London yang begitu sarat dengan penduduk telah mengundang wabak-wabak penyakit taun[62] yang meragut 14,000 nyawa pada tahun 1848, dan 6,000 orang pada tahun 1866.[63] Masalah kesesakan lalulintas yang semakin menjadi-jadi mencetuskan pembentukan rangkaian rel bandar setempat yang pertama di dunia. Lembaga Kerja Raya Metropolitan (Metropolitan Board of Works) menyelia usaha peluasan prasarana. Pada tahun 1889, lembaga tersebut digantikan oleh Majlis Kaunti London, iaitu pentadbiran seluruh bandar pertama di London yang dpilih oleh orang awam. Ketika Perang Dunia Kedua, serangan oleh Luftwaffe Jerman seperti The Blitz mengorbankan seramai 30,000 orang warga London serta memusnahkan banyak rumah dan bangunan di serata kota tersebut. Tidak lama selepas perang, Sukan Olimpik 1948 diadakan di Stadium Wembley yang asal, biarpun pada ketika bandaraya tersebut masih belum pulih daripada kesan peperangan.

Pada tahun 1951, Festival of Britain diadakan di Tebing Selatan. Fenomena Asbut Besar pada tahun 1952 membawa kepada penggubalan Akta Udara Bersih 1956 yang menamatkan gejala kabus "sup kacang pis" yang menodai nama baik London. Mulai 1940-an, London menjadi tempat tinggal bagi sebilangan besar pendatang yang datang dari pelbagai negara Komanwel seperti Jamaica, India, Bangladesh dan Pakistan. Oleh yang demikian, London menjadi salah sebuah bandaraya yang paling pelbagai budaya di Eropah.

Sejak pertengahan 1960-an, London menjadi pusat kebudayaan belia sedunia yang bercontohkan subbudaya Swinging London yang dikaitkan dengan The King's Road, Chelsea dan Carnaby Street. Peranan London sebagai pengasas trend dibangkitkan semula pada zaman punk. Pada tahun 1965, sempadan politik London diperluas untuk mengambil kira pertumbuhan kawasan bandar, maka terbentuknya sebuah Majlis London Raya yang baru. Sewaktu The Troubles di Ireland Utara, London diancam dengan serangan bom oleh IRA Sementara. Ketidaksamaan sesama kaum diserlahkan oleh rusuhan Brixton 1981. Jumlah penduduk London Raya susut secara beransur-ansur dalam puluhan tahun selepas Perang Dunia Kedua, daripada kemuncak sekitar 8.6 juta pada tahun 1939 kepada sekitar 6.8 juta pada 1980-an. Pelabuhan-pelabuhan utama di London berpindah ke arah hilir sungai di Felixstowe dan Tilbury, dengan kawasan London Docklands yang menjadi tumpuan pertumbuhan semula sebagai projek pembangunan Canary Wharf yang lahir daripada kebangkitan London sebagai sebuah pusat kewangan dunia pada tahun 1980-an.

Perintang Thames siap dibina pada tahun 1980-an untuk melindungi London daripada dilanda air pasang dari Laut Utara. Majlis London Raya dibubarkan pada tahun 1986, maka London menjadi satu-satunya kota raya besar di dunia tanpa pentadbiran pusat. Pada tahun 2000, kerajaan seluruh London dipulihkan dengan pembentukan Lembaga London Raya. Untuk menyambut kedatangan abad ke-21, dibinanya Millennium Dome, London Eye dan Jambatan Millennium. Pada 7 Julai 2005, tiga buah tren London Underground dan sebuah bas dua tingkat dibom akibat serangan pengganas.[64]

Pemerintahan

[sunting | sunting sumber]

Kerajaan tempatan

[sunting | sunting sumber]
Kawasan-kawasan kecil yang ditetapkan oleh Lembaga London Raya
Lembaga London Raya bertapak di Dewan Bandaraya, Southwark

Pentadbiran London terdiri daripada dua tingkat, iaitu tingkat strategik seluruh bandaraya dan tingkat setempat. Pentadbiran seluruh bandaraya diselaraskan oleh Lembaga London Raya (Greater London Authority, GLA), sementara pentadbiran setempat dilaksanakan oleh 33 buah lembaga yang lebih kecil.[65] GLA terdiri daripada dua komponen yang dipilih umum, iaitu Datuk Bandar London (Mayor) yang memegang kuasa eksekutif, dan Dewan Undangan London (London Assembly) yang meneliti keputusan-keputusan Datuk Bandar serta menerima atau menolak usul belanjawan beliau setiap tahun.

Ibu pejabat GLA ialah Dewan Bandaraya (City Hall) yang terletak di Southwark. Lembaga-lembaga setempat pula merupakan majlis-majlis 32 daerah perbandaran serta Perbadanan Bandaraya London (City of London Corporation).[66] Mereka memikul tanggungjawab bagi kebanyakan perkhidmatan setempat, seperti perancangan tempatan, sekolah, perkhidmatan sosial, jalan raya tempatan dan pengumpulan sampah. Setengah peranan, seperti pengurusan sisa, dibekalkan aturan bersama.

Kerja polis di London Raya, kecuali Bandaraya London, disediakan oleh Angkatan Polis Metropolitan (Metropolitan Police Force) di bawah seliaan Lembaga Polis Metropolitan (Metropolitan Police Authority). Bandaraya London pula ada angkatan polis tersendiri, iaitu Polis Bandaraya London (City of London Police).[67] Polis Pengangkutan British memikul tugas polis di perkhidmatan-perkhidmatan National Rail dan London Underground di ibu kota.[68]

Pasukan Bomba London merupakan perkhidmatan bomba dan penyelamat berkanun di London Raya. Perkhidmatan bomba ketiga terbesar di dunia ini dikelola oleh Lembaga Bomba dan Perancangan Kecemasan (London Fire and Emergency Planning Authority).[69] Perkhidmatan ambulans Perkhidmatan Kesihatan Kebangsaan (National Health Service, NHS) dibekalkan oleh Amanah NHS Perkhidmatan Ambulans London (London Ambulance Service (LAS) NHS Trust), iaitu khidmat ambulans kecemasan percuma ketika diguna yang terbesar di dunia.[70] Badan amal London Air Ambulance beroperasi bersama LAS di mana ia diperlukan. Pengawal Pantai Diraja (Her Majesty's Coastguard) dan Institusi Bot Penyelamat Kebangsaan Diraja (Royal National Lifeboat Institution) beroperasi di Sungai Thames.[71][72]

Pemerintahan negara

[sunting | sunting sumber]

London merupakan pusat Kerajaan United Kingdom yang terletak di sekitar Istana Westminster. Kebanyakan jabatan kerajaan terletak dekat dengan Parlimen, terutamanya di sepanjang Whitehall, termasuk kediaman rasmi Perdana Menteri di 10 Downing Street.[73] Parlimen British mendapat gelaran "Induk Segala Parlimen" (Mother of Parliaments)[74] kerana ia dijadikan contoh bagi kebanyakan sistem parlimen yang lain di dunia, apatah lagi Akta-Akta yang digubal di sini turut mewujudkan banyak lagi parlimen lain.

Pandangan angkasawan terhadap London
Peta pusat bandaraya London

London Raya merupakan subbahagian pentadbiran tahap tinggi yang merangkumi London. Dahulu, semua petempatan hanya terlingkung dalam Bandaraya London kuno yang kecil iaitu teras London masa kini, tetapi disebabkan pembangunan kawasan bandar, Perbadanan Bandaraya menolak cubaan untuk menggabungkannya dengan kawasan-kawasan pinggirannya. Oleh yang demikian, kawasan yang sebetulnya tergolong dalam "London" adalah berbeza mengikut konteks.[75] 40 peratus London Raya diliputi oleh daerah pos London, di mana semua alamat posnya tertulis 'LONDON'.[76][77]

Kod kawasan telefon London (020) lebih luas lingkungannya, lebih kurang sebesar London Raya, tetapi terkecuali beberapa daerah pinggiran dan juga terangkum daerah-daerah di luar sempadannya. Kawasan dalam lingkungan lebuh raya pekeliling M25 juga sering dianggap sebagai 'London' yang sebetulnya,[78] apatah lagi sempadan London Raya juga dijajarkan dengan lebuh raya itu di sesetengah tempat.[79]

Dalam lingkungan London, kedua-dua Bandaraya London dan Bandaraya Westminster bertaraf bandaraya, dan kedua-dua Bandaraya London dan kawasan London Raya yang selebihnya merupakan dua kaunti istiadat yang berasingan.[80] Lingkungan masa kini London Raya merangkumi kawasan-kawasan yang pernah menganggotai kaunti-kaunti Middlesex, Kent, Surrey,Essex dan Hertfordshire.[81]Taraf London selaku ibu kota England dan seterusnya United Kingdom tidak pernah dikurniakan atau disahkan secara rasmi secara statut mahupun bertulis.[note 1]

Kedudukan London sebagai ibu negara de facto terbentuk secara resam perlembagaan yang termaktub dalam perlembagaan tak bertulis UK. Ibu negara England berpindah ke London dari Winchester apabila Istana Westminster berkembang menjadi penempatan tetap kerabat diraja pada abad-abad ke-12 dan ke-13, oleh itu London menjadi pusat pemerintahan negara.[85] Dewasa ini, London Raya ditetapkan sebagai sebuah kawasan di England yang dikenali sebagai London dalam konteks ini.[5]

Topografi

[sunting | sunting sumber]

London Raya meliputi kawasan seluas 1,583 kilometer persegi (611 bt2) yang diduduki 7,172,036 orang penduduk pada tahun 2001 dengan kepadatan 4,542 inhabitants per kilometer persegi (11,760/sq mi). Lingkungan lebih luas yang dipanggil Kawasan Metropolitan London (London Metropolitan Region atau London Metropolitan Agglomeration) pula meliputi kawasan seluas 8,382 kilometer persegi (3,236 bt2) dengan 12,653,500 orang penduduk dan kepadatan1,510 inhabitants per kilometer persegi (3,900/sq mi).[86] Ciri muka bumi utama di kota London moden ialah Sungai Thames, sebatang sungai yang boleh dilayari kapal dan merentasi kota dari barat daya ke timur. Lembah Thames ialah sebidang dataran banjir yang dikelilingi oleh bukit-bukau beralun landai yang merangkumi Bukit Parlimen, Bukit Addington, dan Bukit Primrose. Sungai Thames dahulu lebih luas dan lebih cetek dengan kawasan rawa yang luas; ketika air pasang, pesisirnya mencecah lima kali lebarnya masa kini.[87]

Sejak zaman Victoria, sungai Thames menjalani proses penambakan yang menyeluruh, sehingga kebanyakan cawang-cawangnya di London kini mengalir di bawah tanah. Oleh sebab air Sungai Thames berpasang surut, London terdedah kepada banjir.[88] Ancaman banjir itu semakin menjadi-jadi sepanjang zaman disebabkan oleh takat air pasang yang beransur-ansur meningkat yang disebabkan oleh tanah Britain yang 'menyenget' secara perlahan (ke arah atas di utara dan ke arah bawah di selatan) kesan pantulan pascaglasier.[89]

Pada tahun 1974, bermulanya kerja pembinaan Perintang Thames selama sedekad di sepanjang Sungai Thames di Woolwich untuk menangani ancaman ini. Sungguhpun perintang tersebut diharapkan berjalan seperti yang diharapkan sehingga kira-kira tahun 2070, namun rancangan untuk memperbesar perintang itu sudah pun dibincangkan.[90]

Carta iklim untuk London
JFMAMJJOSOND
 
 
55
 
8
2
 
 
41
 
8
2
 
 
42
 
11
4
 
 
44
 
14
6
 
 
49
 
19
9
 
 
45
 
21
12
 
 
45
 
24
14
 
 
50
 
23
14
 
 
49
 
20
11
 
 
69
 
16
8
 
 
59
 
11
5
 
 
55
 
8
3
Suhu purata dalam °C
Jumlah hujan dalam mm
Penukaran imperial
JFMAMJJOSOND
 
 
2.2
 
47
36
 
 
1.6
 
47
36
 
 
1.6
 
53
39
 
 
1.7
 
58
42
 
 
1.9
 
65
48
 
 
1.8
 
70
54
 
 
1.8
 
76
58
 
 
1.9
 
74
57
 
 
1.9
 
68
53
 
 
2.7
 
60
47
 
 
2.3
 
52
41
 
 
2.2
 
47
37
Suhu purata dalam °F
Jumlah hujan dalam inci

London mengalami iklim kelautan sederhana yang serupa dengan kebanyakan kawasan selatan Britain. Biarpun dikenali ramai sebagai kota yang sering dilimpahi hujan, namun yang menariknya, London kurang menerima kerpasan setahun berbanding Rome pada 834 mm (32.8 in), mahupun Bordeaux pada 923 mm (36.3 in).[91] Musim sejuk di situ pada umumnya agak dingin hingga terbentuknya ibun di kawasan pinggir bandar pada purata dua kali seminggu pada bulan November hingga March. Salji biasanya turun sekitar 4 atau 5 kali seminggu pada bulan Disember hingga Februari. Jarang sekali salji turun pada bulan Mac dan April tetapi demikianlah setiap 2–3 tahun. Suhu musim sejuk jarang turun ke bawah paras −4 °C (24.8 °F) mahupun mencecah 14 °C (57.2 °F). Musim panasnya pada umumnya hangat, adakalanya terik, dengan haba yang didatangkan oleh kesan pulau haba bandar yang menyebabkan pusat bandaraya London mampu mencapai 5°C (9°F) lebih panas daripada pinggir bandar. Suhu purata musim panas London adalah 24 °C (75.2 °F). Secara purata, terdapat 7 hari setahun yang melebihi 30 °C (86.0 °F) dan 2 hari setahun yang melebiji 32 °C (89.6 °F). Suhu 26°C (80°F) biasanya terjadi sekali seminggu mulai pertengahan bulan Jun hingga akhir bulan Ogos.

Data iklim untuk London (Greenwich)
Bulan Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt Nov Dis Tahun
Rekod tinggi suhu, °C (°F) 14.0
(57.2)
16.0
(60.8)
21.0
(69.8)
26.9
(80.4)
31.0
(87.8)
35.0
(95.0)
35.5
(95.9)
37.9
(100.2)
30.0
(86.0)
28.8
(83.8)
19.0
(66.2)
15.0
(59.0)
37.9
(100.2)
Purata maksimum suhu harian, °C (°F) 8.1
(46.6)
8.4
(47.1)
11.4
(52.5)
14.2
(57.6)
17.9
(64.2)
21.1
(70.0)
23.5
(74.3)
23.2
(73.8)
19.9
(67.8)
15.6
(60.1)
11.2
(52.2)
8.3
(46.9)
15.2
(59.4)
Purata minimum suhu harian, °C (°F) 2.3
(36.1)
2.1
(35.8)
3.9
(39.0)
5.5
(41.9)
8.7
(47.7)
11.7
(53.1)
13.9
(57.0)
13.7
(56.7)
11.4
(52.5)
8.4
(47.1)
4.9
(40.8)
2.7
(36.9)
7.4
(45.3)
Rekod rendah suhu, °C (°F) −10.0
(14.0)
−9.0
(15.8)
−8.0
(17.6)
−2.0
(28.4)
−1.0
(30.2)
5.0
(41.0)
7.0
(44.6)
6.0
(42.8)
3.0
(37.4)
−4.0
(24.8)
−5.0
(23.0)
−7.0
(19.4)
−10.0
(14.0)
Purata kerpasan, mm (inci) 55.2
(2.17)
40.8
(1.61)
41.6
(1.64)
43.6
(1.72)
49.3
(1.94)
44.9
(1.77)
44.5
(1.75)
49.5
(1.95)
49.1
(1.93)
68.5
(2.70)
59.0
(2.32)
55.0
(2.17)
601.5
(23.68)
Purata curahan salji, cm (inci) 24.4
(9.6)
10.8
(4.3)
2.7
(1.1)
0.4
(0.2)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0.2
(0.1)
8.2
(3.2)
46.7
(18.5)
Purata bilangan hari hujan (≥ 1 mm) 10.9 8.1 9.8 9.3 8.5 8.4 7.0 7.2 8.7 9.3 9.3 10.1 106.6
Purata bilangan hari salji 4 4 3 1 0 0 0 0 0 0 1 3 16
Purata kelembapan relatif (%) 91 89 91 90 92 92 93 95 96 95 93 91 92
Purata bulanan jangka masa sinaran matahari 45.9 66.1 103.2 147.0 185.4 180.6 190.3 194.4 139.2 109.7 60.6 37.8 1,460.2
Sumber 1: Rekod tertinggi dan terendah BBC Weather,[92] kecuali maksimum Ogos dari Met Office[93]
Sumber 2: Semua data lain dari Met Office,[94] kecuali data kelembapan dan salji dari NOAA[95]
Bandaraya London dan 32 daerah perbandaran London
  1. Bandaraya London
  2. Bandaraya Westminster
  3. Kensington & Chelsea
  4. Hammersmith & Fulham
  5. Wandsworth
  6. Lambeth
  7. Southwark
  8. Tower Hamlets
  9. Hackney
  10. Islington
  11. Camden
  12. Brent
  13. Ealing
  14. Hounslow
  15. Richmond
  16. Kingston
  17. Merton
Bandaraya LondonBandaraya WestminsterKensington and ChelseaHammersmith dan FulhamWandsworthLambethSouthwarkTower HamletsHackneyIslingtonCamdenBrentEalingHounslowRichmond upon ThamesKingstonMertonSuttonCroydonBromleyLewishamGreenwichBexleyHaveringBarking dan DagenhamRedbridgeNewhamWaltham ForestHaringeyEnfieldBarnetHarrowHillingdon
  1. Sutton
  2. Croydon
  3. Bromley
  4. Lewisham
  5. Greenwich
  6. Bexley
  7. Havering
  8. Barking dan Dagenham
  9. Redbridge
  10. Newham
  11. Waltham Forest
  12. Haringey
  13. Enfield
  14. Barnet
  15. Harrow
  16. Hillingdon

Sejak tahun 1965, London Raya terbahagi kepada 32 daerah perbandaran (boroughs) di samping Bandaraya London kuno.[96][97] Bandaraya London merupakan daerah kewangan utama[98] sementara Canary Wharf dibangunkan menjadi pusat kewangan dan perdagangan di Docklands di rantau timur.

Selain 33 pecahan rasmi ini, London juga terbahagi kepada daerah-daerah yang tidak rasmi seperti Bloomsbury, Mayfair, Wembley dan Whitechapel. Nama-nama ini mungkin sekadar gelaran, mencerminkan nama-nama desa yang diserap oleh peluasan bandar, ataupun unit-unit pentadbiran yang sudah terganti seperti mukim atau bekas daerah. Nama-nama sedemikian masih digunakan sejak turun-temurun untuk memaksudkan kawasan tempatan yang mempunyai ciri tersendiri tetapi tiada sempadan rasmi pada masa sekarang.

Daerah West End merupakan daerah hiburan dan beli-belah utama yang menarik pelancong ke London.[99] Di kawasan barat London letaknya kawasan perumahan serba mahal di mana harta tanah boleh dijual pada harga puluhan juta paun.[100] Purata harga hartanah di Kensington dan Chelsea ialah £894,000 dengan purata perbelanjaan yang serupa di kebanyakan kawasan pusat bandaraya London.[101]

Daerah East End pula merupakan kawasan yang paling dekat dengan tapak Pelabuhan London yang asal. Kawasan itu ramai dengan penduduk pendatang, dan ia juga merupakan salah satu tempat yang paling kurang berada di London.[102] Kebanyakan kegiatan perindustrian terawal digiatkan di kawasan timur London. Kini, tapak-tapak terbiar di seluruh kawasan itu dibangunkan semula oleh projek Thames Gateway, termasuk London Riverside dan Lembah Hilir Lea yang sedang dibangunkan menjadi Taman Olimpik sempena Sukan Olimpik.[102]

Seni bina

[sunting | sunting sumber]
30 St Mary Axe, juga dikenali sebagai Gherkin, membayangi St Andrew Undershaft

Bangunan-bangunan di London terlalu beraneka untuk disifatkan dengan mana-mana gaya seni binayang tertentu; antara sebabnya ialah usianya yang berbeza-beza. Sebilangan besar rumah agam dan bangunan awam, misalnya Galeri Negara, dibina daripada batu Portland. Sesetengah kawasan di kota ini, khususnya di sebelah barat pusat bandaraya, dicirikan dengan bangunan berstuko putih atau bercat kapur. Jarang sekali binaan di Pusat Bandaraya London yang wujud sebelum peristiwa Kebakaran Besar pada tahun 1666, iaitu beberapa tinggalan Rom, Menara London dan bangunan-bangunan zaman Tudoryang bertaburan di kota. Bangunan-bangunan sedemikian di kawasan peluaran pula termasuk Istana Hampton Court dari zaman Tudor, iaitu menara Tudor maujud yang tertua di England, yang dibina oleh Kardinal Thomas Wolsey pada sekitar tahun 1515.[103] Gereja-gereja binaan Christopher Wren pada lewat abad ke-17 serta dewan-dewan kewangan dari abad-abad ke-18 dan ke-19 seperti Royal Exchange dan Bank of England, mahupun Old Bailey binaan awal abad ke-20 dan Barbican Estate dari 1960-an merupakan sebahagian daripada warisan warisan seni bina London.

Stesen Janakuasa Battersea yang dibina di tebing sungai barat daya pada tahun 1939 merupakan salah satu mercu tanda setempat. Sesetengah perhentian keretapi merupakan contoh terbaik seni bina Victoria, khususnya St. Pancras dan Paddington.[104] Kepadatan bangunan di London adalah berbeza-beza, dari kepadatan tenaga kerja yang tinggi di pusat bandaraya, kepadatan penduduk tinggi di pedalaman dan kepadatan rendah di peluaran kota.

Tugu Kebakaran Besar London di Bandaraya London bukan sahaja memperingati Kebakaran Besar London yang tercetus di tempat yang berdekatan, bahkan juga menyediakan pemandangan kota yang luas bagi pengunjung yang naik ke puncaknya. Gerbang-gerbang Marble dan Wellington yang masing-masing terletak di hujung utara dan selatan Park Lane, mempunyai kaitan dengan kerabat diraja, begitu juga dengan Albert Memorial dan Royal Albert Hall di Kensington. Nelson's Column ialah sebuah tugu kebangsaan di Dataran Trafalgar, salah satu titik tumpuan pusat bandaraya.

Istana Buckingham merupakan kediaman rasmi raja Britain.

Pembangunan bangunan tinggi dilarang di sesetengah tapak di mana dikhuatiri akan menghalang pemandangan yang terlindung dari Gereja Besar St Paul. Walau apapun, adanya rancangan untuk membina pencakar-pencakar langit di pusat bandaraya London. Bangunan-bangunan yang lebih tua lazimnya dibina dengan batu-bata, terutama sekali bahan London stock brick yang berwarna kuning atau merah kejinggan dan dihiasi dengan ukiran dan acuan lepa putih.[105]

Di kawasan-kawasan yang lebih padat, sebahagian besar penumpuan itu dicapai dengan bangunan tinggi dan sederhana tnggi. Pencakar-pencakar langit di London seperti 30 St Mary Axe, Tower 42, Broadgate Tower dan One Canada Square biasanya ditemui di dua daerah kewangan, yakni Bandaraya London dan Canary Wharf. Bangunan-bangunan moden terkenal yang lain di London termasuk wisma Dewan Bandaraya di Southwark yang menonjol dengan bentuk bujurnya,[106]dan Perpustakaan British di Somers Town/Kings Cross. Tapak yang dahulunya Millennium Dome, terletak di tepi Sungai Thames ke timur Canary Wharf, kini digunakan tempat acara hiburan O2 Arena.

Taman awam

[sunting | sunting sumber]
Pemandangan Taman Hyde dari udara.

Taman-taman terbesar di kawasan pusat London ialah Taman-Taman Diraja iaitu Taman Hyde, jirannya Kebun Kensington di hujung barat pusat bandaraya London dan Taman Regent di hujung barat.[107] Di Taman Regent terletaknya Zoo London, iaitu taman haiwan saintifik yang tertua di dunia yang terletak dekat tarikan pelancong Muzium Lilin Madame Tussauds.[108][109]

Dekat lagi dengan pusat London letaknya Taman-Taman Diraja yang lebih kecil, iaitu Taman Green dan Taman St. James.[110] Taman Hyde terkenal khususnya sebagai tempat acara sukan dan konsert terbuka. Di luar pusat bandaraya letaknya sebilangan taman besar, termasuk Taman-Taman Diraja yang masih tinggal di Taman Greenwich di kawasan tenggara[111] dan Taman Bushy dan Taman Richmond di barat daya,[112][113] dan juga Victoria Park, East London di timur. Bukit Primrose di utara Taman Regent ialah tempat pilihan ramai untuk menyaksikan latar langit kota.

Juga terdapat ruang-ruang terbuka yang tidak rasmi dan separa semulajadi, misalnya Hampstead Heath yang seluas 320-hektar (790-ekar) di London Utara.[114] Ini merangkumi Rumah Kenwood, bekas rumah orang besar-besar dan tempat sukaramai yang mengadakan konsert muzik klasikal dekat tasik pada musim panas untuk menarik ribuan pengunjung demi nikmat muzik, pemandangan dan bunga api pada hujung minggu.[115]

Demografi

[sunting | sunting sumber]

Sejajar dengan pengindustrian yang makin pesat, jumlah penduduk London meningkat dengan mendadak sepanjang abad ke-19 dan ke-20, hinggakan pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20, London merupakan bandaraya yang paling ramai penduduk di dunia sehingga diatasi oleh New York pada tahun 1925. Jumlah penduduknya memuncak pada 8,615,245 orang pada tahun 1939, sejurus sebelum meletusnya Perang Dunia Kedua. Terdapat kira-kira 7,556,900 orang penduduk rasmi di London setakat pertengahan tahun 2007.[116]

Bagaimanapun, kawasan bandar London menjangkau ke luar sempadan London Raya dan menempatkan 8,278,251 orang penduduk pada tahun 2001,[117] sementara kawasan kotarayanya yang lebih luas diduduki seramai 12 hingga 14 orang.[118] Menurut Eurostat, London merupakan bandaraya dan kawasan metropolitan yang paling ramai penduduknya di Kesatuan Eropah serta yang kedua teramai di Eropah (ataupun ketiga jika Istanbul diambil kira). Pada tahun 1991–2001, London menerima kedatangan bersih 726,000 orang pendatang.[119]

Kawasan London meliputi kawasan seluas 1,579 kilometer persegi (610 bt2). Kepadatan penduduknya adalah 4,542 inhabitants per kilometer persegi (11,760/sq mi),[120] iaitu lebih sepuluh kali ganda daripada mana-mana kawasan lain di Britain.[121] Dari segi kependudukan, London merupakan bandaraya ke-25 terbesar dan kawasan metropolitan ke-18 terbesar di dunia. Ia juga menduduki tempat ke-4 di dunia dari segi jumlah penduduk bilionwan (dolar Amerika Syarikat).[122] London merupakan salah satu bandaraya yang paling mahal di dunia, di samping Tokyo dan Moscow.[123]

Kelompok etnik

[sunting | sunting sumber]
Ethnic groups

Menurut Jabatan Statistik Negara, berdasarkan anggaran 2009, 69.7 peratus daripada 7,753,600 penduduk London adalah Putih, yang mana 59.5 peratus keturunan British, 2.2 peratus keturunan Ireland dan 8.0 peratus yang selebihnya "Lain-Lain Putih". Lebih kurang 13.2 peratus adalah keturunan Asia Selatan, iaitu 6.2 peratus India, 2.8 peratus Pakistan, 2.2 peratus Bangladesh dan 2.0 peratus "Lain-Lain Asia". 10.1 peratus penduduk London berkulit Hitam, yang mana 5.3 peratus keturunan Afrika, 4.0 peratus keturunan Karibia dan selebihnya "Lain-Lain Hitam". 3.5 peratus warga London adalah keturunan Peranakan; 1.8 peratus Cina; dan 1.7 peratus dalam kelompok etnik yang lain.[124]

Di seluruh London, kanak-kanak berketurunan Hitam dan Asia mengatasi bilangan kanak-kanak Putih enam lawan empat di sekolah-sekolah awam.[125] Bagaimanapun, kanak-kanak Putih mewakili 62 peratus daripada sejumlah 1,498,700 orang penduduk yang berusia 0 hingga 15 tahun berdasarkan anggaran 2009 ihsan Jabatan Statistik Negara, iaitu 55.7 peratusnya berketurunan British Putih, 0.7 peratus Ireland Putih dan 5.6 peratus adalah lain-lain orang putih.[126] Pada Januari 2005, satu tinjauan kepelbagaian etnik dan agama London mengakui bahawa terdapat 300 bahasa yang dituturkan dan lebih 50 komuniti bukan pribumi yang jumlahnya melebihi 10,000 orang di London.[127] Perangkaan Jabatan Statistik Negara menunjukkan bahawa, setakat 2010, jumlah penduduk kelahiran asing di London adalah 2,650,000 orang (33 peratus), meningkat daripada 1,630,000 pada tahun 1997.

Bancian 2001 menunjukkan baahwa 27.1 peratus penduduk London Raya lahir di luar UK.[128]

Agama di London
Agama Peratus
Kristian
  
58.2%
Tiada agama
  
15.8%
Tidak menyatakan agama
  
8.7%
Islam
  
8.5%
Hindu
  
4.1%
Yahudi
  
2.1%
Sikh
  
1.5%
Buddha
  
0.8%
Lain-lain
  
0.2%

58.2 peratus warga London mengakui diri mereka sebagai penganut agama Kristian.[129] Ini diikuti oleh mereka yang tidak beragama (15.8 peratus), umat Islam (8.5 peratus), Hindu (4.1 peratus), Yahudi (2.1 peratus), Sikh (1.5 peratus), Buddha (0.8 peratus) dan lain-lain (0.2 peratus), tetapi 8.7 peratus tidak menjawab soalan ini dalam Banci 2001.[129]

London pada pokoknya merupakan sebuah kota Kristian yang banyak sekali gerejanya, terutamanya di Bandaraya London. Gereja Besar St Paul yang terkenal di Bandaraya serta Gereja Besar Southwark di selatan Sungai Thames merupakan pusat pentadbiran Anglikan,[130] sementara kediaman utama Ketua Biskop Canterbury, iaitu biskop utama Gereja England dan Golongan Anglikan seluruh dunia, terletak di Istana Lambeth di Daerah Perbandaran Lambeth.[131]

Upacara-upacara kebesaran kebangsaan dan diraja diadakan di Gereja Besar St Paul atau Westminster Abbey.[132] Abbey itu jangan disamakan dengan Gereja Besar Westminster yang berhampiran, iaitu gereja besar Katolik Rom yang terbesar di England.[133] Walaupun gereja Anglikan banyak, namun jumlah penganut sejati mazhab Anglikan amat rendah. Kehadiran di gereja kian lama kian merosot, menurut perangkaan Gereja England.[134]

Gereja Besar St Paul

Di London juga bertempatnya komuniti Muslim, Hindu, Sikh, dan Yahudi yang besar. Kebanyakan umat Islam tinggal di Tower Hamlets dan Newham; tempat ibadah Muslim yang terpenting ialah Masjid Pusat London di sebelah Taman Regent.[135] Di London juga terletaknya masjid terbesar di Eropah barat, iaitu Masjid Baitul Futuh untuk mazhab Ahmadiyyah.

Komuniti Hindi yang terbesar di London terdapar di kawasan barat laut, iaitu Harrow dan Brent; di Brent letaknya salah sebuah kuil Hindu terbesar di Eropah, iaitu Kuil Neasden.[136] Komuniti Sikh pula tertumpu di London Timur dan juga London Barat di mana letaknya kuil Sikh yang terbesar di dunia luar India.[137]

Majoriti Yahudi British tinggal di London, dan banyak tertumpu di Stamford Hill, Stanmore, Golders Green, Hampstead, Hendon dan Edgware. Saumaah Stanmore dan Canons Park mempunyai keahlian yang teramai di kalangan saumaah-saumaah Ortodoks di Eropah, mengatasi Saumaah Ilford (juga di London) pada tahun 1998.[138]

Bandaraya London merupakan salah sebuah pusat kewangan terbesar di dunia di samping Bandaraya New York.[10][11]

London menjana kira-kira 20 peratus KDNK UK[139](atau $446 bilion pada 2005); sementara ekonomi kawasan metropolitan London, iaitu yang terbesar di terbesar di Eropah, menjana kira-kira 30 peratus KDNK UK (atau kira-kira $669 bilion pada 2005).[140] London merupakan salah sebuah pusat kewangan terunggu di dunia, dan menandingi Bandaraya New York sebagai pusat kewangan antarabangsa yang paling terkemuka.[141][142]

Industri terbesar di London ialah sektor kewangan, sementara eksport kewangannya menjadikan bandaraya ini sebagai penyumbang utama kepada imbangan pembayaran UK. Sekitar 325,000 orang bekerja dalam perkhidmatan kewangan di London setakat pertengahan tahun 2007. Lebih daripada 480 bank luar negara beroperasi di London, iaitu lebih daripada mana-mana bandaraya di dunia. Kini, lebih 85% (3.2 juta) tenaga kerja London raya bekerja dalam sektor perkhidmatan. Oleh sebab peranan globalnya yang terpenting, ekonomi London turut terjejas oleh krisis kewangan yang tercetus pada akhir 2000-an. Di Bandaraya London terletaknyaBank of England, London Stock Exchange, dan pasaran insurans Lloyd's of London.

Lebih separuh daripada 100 syarikat tersenarai yang terunggul di UK (FTSE 100)[143] dan lebih 100 daripada 500 syarikat terbesar di Eropah beribu pejabat di pusat bandaraya London. Lebih 70 peratus syarikat-syarikat FTSE 100 terletak di dalam kawasan metropolitan London, dan 75 peratus syarikatFortune 500 membuka pejabat di London.[144]

Canary Wharf merupakan sebuah pusat perniagaan dan kewangan utama di dunia, dan juga tempat letaknya antara bangunan-bangunan tertinggi di UK.

Di samping perkhidmatan profesional, syarikat-syarikat media UK tertumpu di London, maka industri pengedaran media merupakan sektor kedua paling kompetitif di London.[145] Antara yang ramai mengambil kerja penggiat media termasuk syarikat-syarikat penyiaran awam BBC, mahupun penyiar-penyiar swasta. Kebanyakan surat khabar edaran seluruh negara disunting di London. London merupakan sebuah pusat peruncitan utama, dan pada tahun 2010 ia merupakan bandar mencatat jualan peruncitan bukan makanan yang tertinggi di dunia dengan jumlah perbelanjaan sekitar £64.2 bilion.[146] Pelabuhan London adalah yang kedua terbesar di United Kingdom, mengendalikan 45 milion tan barang dagangan setiap tahun.[147]

London mempunyai lima buah daerah perniagana utama, iaitu Bandaraya, Westminster, Canary Wharf, Camden & Islington dan Lambeth & Southwark. London turut mencatat antara harga-harga harta tanah yang tertinggi di dunia.[148][149]

Pelancongan

[sunting | sunting sumber]
Muzium Sejarah Alam

Pelancongan merupakan salah satu industri utama di London yang mengambil tenaga kerja seramai 350,000 orang petugas sepenuh masa pada tahun 2003,[150] sementara perbelanjaan pelancong tahunan berjumlah sekitar £15 bilion.[151] Dengan menarik seramai 14 juta pelancong luar negeri setiap tahun, London merupakan bandaraya yang paling ramai pengunjungnya di dunia.[15] London menarik seramai 27 juta pelawat bermalam setiap tahun.[152]

Pada tahun 2010, 10 tarikan yang paling ramai pengunjungnya di London adalah seperti berikut:[153]

  1. Muzium British
  2. Tate Modern
  3. National Gallery
  4. Muzium Sejarah Alam
  5. London Eye
  6. Muzium Sains
  7. Muzium Victoria dan Albert
  8. Muzium Maritim Negara
  9. Madame Tussauds
  10. Menara London
"Tower Bridge"- salah satu simbol terkenal di London

Perhubungan

[sunting | sunting sumber]

Pengangkutan merupakan salah satu tumpuan dasar utama yang ditadbir oleh Datuk Bandaraya London,[154] namun bidang kuasa kewangan datuk bandar tidak merangkumi rangkaian keretapi jarak panjang yang memasuki London. Pada tahun 2007, datuk bandar memikul tanggungjawab ke atas beberapa landasan keretapi tempatan yang kini membentuk rangkaian London Overground, di samping tanggungjawab sedia ada ke atas perkhidmatan London Underground, trem dan bas. Rangkaian pengangkutan awam London ditadbir urus oleh Transport for London (TfL), dan merupakan antara yang paling meluas di dunia. Ramai juga penduduk yang berbasikal sebagai pengangkutan persendirian di London.[155]

Laluan-laluan yang membentuk London Underground, di samping juga trem dan bas, menjadi sebahagian daripada sebuah sistem pengangkutan bersepadu pada tahun 1933, apabila terbentuknya Lembaga Pengangkutan Penumpang London (London Passenger Transport Board, LPTB) atau London Transport. Kini, Transport for London (TfL) merupakan perbadanan berkanun yang bertanggungjawab atas sebahagian besar sistem pengangkutan di London Raya, dan dikendalikan oleh sebuah lembaga dan seorang pesuruhjaya lantikan Datuk Bandaraya London.[156]

Heathrow (terminal 5 digambarkan) merupakan lapangan terbang yang paling sibuk di dunia dari segi penerbangan antarabangsa.[16][157]

London merupakan sebuah pusat pengangkutan udara antarabangsa dengan ruang udara kota yang terbesar di dunia. Lapan buah lapangan terbang memakai nama London dalam namanya, tetapi hanya enam daripadanya disinggahi oleh kebanyakan lalulintas udara. Lapangan Terbang Heathrow London di Hillingdon, London Barat, merupakan lapangan terbang yang paling sibuk bagi penerbangan antarabangsa, dan juga merupakan pangkalan utama syarikat penerbangan kebangsaan UK, British Airways.[158] Heathrow terdiri daripada lima terminal.[159]

Lalu lintas udara antarabangsa dan juga penerbangan bajet jarak dekat turut dikendalikan oleh Lapangan Terbang Gatwick London, yang terletak di West Sussex di selatan London.[160]

Lapangan Terbang Stansted yang terletak di Essex di timur London, merupakan hab utama tempatan untuk Ryanair, sementara Lapangan Terbang Lutondi Bedfordshire di utara London tertumpu pada penerbangan bajet jarak dekat.[161][162] Lapangan Terbang Bandaraya London, iaitu lapangan terbang yang paling kecil dan paling di pusat, tertumpu khas kepada penumpang bisnes dengan campuran penerbangan berjadual jarak dekat serta lalulintas pesawat persendirian.[163]

Lapangan Terbang Southend London di Essex di timur London ialah sebuah lapangan terbang kecil yang tertumpu pada penerbangan bajet jarak dekat, dan juga merupakan tapak perniagaan EasyJet.

Bas dan trem

[sunting | sunting sumber]
Bas dua tingkat merah merupakan salah satu simbol utama London

Rangkaian bas London adalah antara yang terbesar di dunia, beroperasi 24 jam sehari, dengan lebih 8,000 buah bas, 700 laluan bas, dan lebih 6 juta tumpangan setiap hari bekerja. Pada tahun 2003, rangkaian bas ini mencatat sekitar 1.5 bilion tumpangan setahun, iaitu lebih daripada perkhidmatan Underground.[164] Sejumlah sekitar £850 juta pendapatan diperoleh setahun. London mempunyai rangkaian mesra kerusi roda yang terbesar di dunia[165], apatah lagi mulai suku ketiga tahun 2007, ia semakin memudahkan penumpang yang kurang upaya pendengaran dan penglihatan dengan sistem pengumuman audio-visual. Bas dua tingkat yang menonjol terkenal di seluruh dunia sebagai lambang utama pengangkutan London di samping teksi hitam dan tren bawah tanah.[166][167]

London mempunyai rangkaian trem moden yang dikenali sebagai Tramlink, bertapak di Croydon di London Selatan. Rangkaian ini ada 39 hentian, tiga laluan dan mengangkut 26.5 juta orang pada tahun 2008. Semenjak Jun 2008, Transport for London memiliki Tramlink sepenuhnya.[168]

Kegiatan berbasikal di London mengalami kebangkitan semenjak awal tahun 2000. Mereka yang berbasikal menikmati perjalanan yang lebh murah lagi cepat berbanding yang menaiki pengangkutan awam atau kereta.

Pelabuhan

[sunting | sunting sumber]

Dahulunya pelabuhan terbesar di dunia, Pelabuhan London kini sekadar pelabuhan kedua terbesar di United Kingdom, mengendalikan 45 juta tan kargo setahun.[147] Kebanyakan lalulintas kapal ke London sebenarnya melalui Pelabuhan Tilbury yang terletak di luar sempadan London Raya.

London Underground ialah sistem alihan laju yang tertua di dunia

London Underground, lebih mesra dikenali sebagai "The Tube", merupakan sistem alihan laju yang tertua[27] dan kedua terpanjang[28] di dunia. Semenjak mula beroperasi pada tahun 1863, sistem ini merangkumi 270 stesen[169] dan terbentuk daripada sebilangan syarikat swasta, termasuklah perkhidmatan tren elektrik bawah tanah yang pertama di dunia, iaitu City and South London Railway.[170]

Lebih tiga juta perjalanan dilakukan setiap hari di rangkaian bawah tanah London, bersamaan dengan lebih 1 bilion setiap tahun.[171] Sebuah program pelaburan sedang cuba menyelesaikan masalah kesesakan penumpang dan keutuhan sistem, termasuk £7 bilion yang diperuntukkan khas sempena Sukan Olimpik 2012.[172] London juga dipuji sebagai bandaraya yang memiliki pengangkutan awam terbaik.[173] Docklands Light Railway yang dibuka pada tahun 1987, merupakan sistem alihan laju kedua yang lebih kecilan dan menggunakan kenderaan ringan seakan trem yang berkhidmati di Docklandsdan Greenwich.

Juga terdapat sebuah rangkaian tren subbandar atas tanah yang menyeluruh dan tertumpu di London Selatan yang kurang landasan bawah tanah. Di London terletaknya stesen yang paling sibuk di Britain, iaitu Waterloodengan lebih 184 juta orang yang menggunakan kompeks stesen pertukaran ini setiap tahun (termasuk stesen Waterloo East). Stesen-stesen ini menyediakan perkhidmatan tren ke London Tenggara dan Barat Daya, dan juga sesetengah bahagian Tenggara dan Barat Daya England.[174][175] Kebanyakan landasan tren berhujung di tengah-tengah London, iaitu setepatnya di 18 stesen terminal kecuali tren Thameslink yang menghubungkan Bedford di utara dengan Brighton di selatan melalui lapangan-lapangan terbang Luton dan Gatwick.[176]

Semenjak tahun 2007, tren berkelajuan tinggi Eurostar menyambungkan St. Pancras International dengan bandaraya-bandaraya Lille, Paris, dan Brussel. Tempoh perjalanan ke Paris dan Brussel yang masing-masing selama 2 jam suku dan sejam 50 minit, menjadikan London lebih dekat dengan tanah besar Eropah berbanding seluruh Britain yang selebihnya semata-mata oleh sebab bersambungnya landasan High Speed 1ke Terowong Selat[177] sementara tren-tren domestik berkelajuan tinggi pertama dibuka pada Jun 2009, menghubungkan Kent dengan London.[178]

Jalan raya

[sunting | sunting sumber]
Simpang lebuh raya M4/M25 berdekatan Lapangan Terbang Heathrow London

Walaupun sebahagian besar perjalanan lalulintas yang melibatkan pusat bandaraya London melibatkan pengangkutan awam, namun kereta lebih diutamakan di kawasan pinggir bandar. Jalan pekeliling dalam(di sekeliling pusat bandaraya), jalan-jalan Lingkaran Utara dan Selatan (di pinggir bandar), dan jalan pekeliling luar (M25, di luar kawasan terbangun) mengelilingi bandaraya ini sambil bersimpang dengan sebilangan laluan-laluan jejarian yang sibuk, tetapi sedikit sekali bilangan lebuh raya yang menembusi pedalaman London. Lebuh raya M25 merupakan lebuh raya pekeliling yang terpanjang di dunia pada195.5 km (121.5 bt).[179] A1 dan M1 menyambungkan London dengan Edinburgh, Leeds dan Newcastle, serupa dengan Lebuhraya Utara-Selatan di Malaysia.


Pendidikan

[sunting | sunting sumber]

Pendidikan tinggi

[sunting | sunting sumber]
Kolej Universiti London ialah sebahagianUniversiti London

London merupakan sebuah pusat utama pendidikan tinggi dan penyelidikan, di mana 43 buah universiti yang membentuk tumpuan institusi pengajian tinggi yang terbesar di Eropah.[17] Pada tahun 2008/09, jumlah penuntut pendidikan tingginya seramai 412,000 orang (kira-kira 17 jumlah keseluruhan UK), yang mana seramai 287,000 orang berdaftar untuk ijazah sarjana muda dan 118,000 lagi menuntut di peringkat pascasiswazah.[180] Pada tahun 2008/09 juga, terdapat sekitar 97,150 penuntut luar negara di London, iaitu kira-kira 25 peratus semua penuntut luar negara di UK.[180]

Di London terletaknya sebilangan institusi pendidikan peneraju dunia. Menurut QS World University Rankings 2011, Imperial College London menduduki tangga ke-6, Kolej Universiti London ke-7 danKing's College London ke-27 di dunia.[181] London School of Economics turut disanjungi sebagai institusi sains sosial terunggul dari segi pengajaran mahupun penyelidikan.[182] London Business School pula dianggap sebagai salah sebuah maktab perniagaan terulung di dunia, apalagi pada tahun 2010, program MBA-nya diberi penarafan tertinggi di dunia oleh Financial Times.[183]

Dengan seramai 125,000 orang pelajar, persekutuan Universiti London merupakan universiti ajaran jarak dekat yang terbesar di Eropah.[184] Ia merangkumi empat buah universiti berbilang fakulti yang besar, iaitu King's College London, Queen Mary, Royal Holloway dan UCL – dan banyak institusi kecil yang lebih terkhusus seperti London Business School, London School of Economics, Royal Academy of Music, dan sebagainya.[185] Setiap anggota Universiti London mengamalkan tatacara penerimaan masuk pelajar yang tersendiri serta menawarkan ijazah tersendiri.

Terdapat sebilangan universiti di London yang berada di luar sistem Universiti London, misalnya Imperial College London, Universiti Metropolitan London (universiti tunggal yang terbesar di dengan seramai 34,000 orang pelajar),[186] University of the Arts London(universiti kesenian, reka bentuk, fesyen, komunikasi dan seni persembahan yang terbesar di Eropah),[187] dan sebagainya.

Muka depan Royal College of Music

Di London letaknya lima maktab perubatan utamaBarts and The London School of Medicine and Dentistry (anggota Queen Mary), King's College London School of Medicine (maktab perubatan terbesar di Eropah), Imperial College School of Medicine, UCL Medical Schooldan St George's, University of London – serta banyak hospital mengajar yang bersekutu dengannya. London juga merupakan sebuah pusat utama untuk penyelidikan bioperubatan, dan tiga daripada lima pusat sains kesihatan akademi di UK berpangkalan di bandaraya ini, iaitu Imperial College Healthcare, King's Health Partners dan UCL Partners (pusat sedemikian yang terbesar di Eropah).[188]Terdapat juga banyak maktab perniagaan di London, termasuk Cass Business School (anggota City University London), ESCP Business School, European Business School London, Imperial College Business School danLondon Business School. Di London juga terletaknya banyak institusi pendidikan khusus seni, seperti Academy of Live and Recorded Arts, London Contemporary Dance School, RADA,Royal College of Art, Royal College of Music dan Trinity Laban.

Pendidikan rendah dan menengah

[sunting | sunting sumber]

Kebanyakan sekolah rendah dan menengah di London adalah sekolah awam yang berada di bawah tadbir urus lembaga-lembaga Daerah perbandaran, tetapi juga terdapat beberapa sekolah swasta di London.

Kebudayaan

[sunting | sunting sumber]

Istirahat dan hiburan

[sunting | sunting sumber]
Piccadilly Circus

Di dalam Bandaraya Westminster, terletaknya daerah hiburan West End yang tertumpu di sekitar Dataran Leicester, di mana berlangsungnya tayangan perdana filem sedunia, dan juga Piccadilly Circus yang penuh dengan papan iklan elektronik yang besar-besar belaka.[189]Di sini juga letaknya daerah teater London, di samping banyak pawagam, kedai arak, kelab dan restoran, termasuk daerah Chinatown (di Soho), dan di sebelah timurnya letaknya Covent Garden, sebuah kawasan yang menempatkan kedai-kedai istimewa. Royal Ballet, English National Ballet, Royal Opera dan English National Opera bertapak di London dan membuat persembahan di Royal Opera House, London Coliseum, Sadler's Wells Theatre dan Royal Albert Hall di samping menjelajahi seluruh negara.[190]

Upper Street di Islington yang menjangkau 1 batu (1.6 km) ke utara dari Angel, merupakan jalan raya yang paling banyak kedai arak dan restoran di United Kingdom.[191] Kawasan beli-belah paling sibuk di Eropah ialah Oxford Street yang panjangnya1 batu (1.6 km), oleh itu juga jalan raya beli-belah yang terpanjang di United Kingdom. Di Oxford Street terletaknya sejumlah besar kedai-kedai runcit dan gedung serbaneka, termasuklah cawangan utama Selfridgesyang berprestij.[192] Di sebelah barat daya pula letaknya Knightsbridge di mana letaknya gedungHarrods yang tidak kurang tersohornya.

London adalah tempat tinggal ramai ahli fesyen terkenal seperti Vivienne Westwood, Galliano, Stella McCartney, Manolo Blahnik, dan Jimmy Choo. Maktab-maktab seni dan fesyennya menjadikan London sebuah pusat fesyen antarabangsa di samping Paris, Milan dan New York. London menawarkan pelbagai jenis masakan kerana warga-warganya yang pelbagai latar belakang kebudayaan. Antara tumpuan selera utama di London ialah restoran-restoran Bangladesh di Brick Lane dan kedai-kedai masakan Cinadi Chinatown.[193]

Di London terdapat pelbagai acara tahunan, bermula dengan New Year's Day Parade (Perarakan Hari Tahun Baru) yang agak baru, pertunjukan bunga api di London Eye, parti jalanan kedua terbesar di dunia, tidak lupa juga Karnival Notting Hill yang diadakan pada akhir musim cuti bank Ogos. Antara pesta-pesta tradisional pula ialah Lord Mayor's Show pada bulan November, sebuah acara berabad-abad lamanya yang menyambut pelantikanLord Mayor of the City of London tahunan dengan perarakan di sepanjang jalan-jalanan Bandaraya, serta Trooping the Colour, sebuah pagean tentera rasmi yang diadakan oleh rejimen-rejimen Komanwel dan British pada setiap Jun untuk menyambut Hari Keputeraan Rasmi Ratu.[194]

Kesusasteraan, filem dan televisyen

[sunting | sunting sumber]
Rumah Keats, di mana Keats mengarang Ode to a Nightingale. Kampung Hampstead pernah dijadikan sebuah pusat kesasteraan di London.

London telah dijadikan latar tempat untuk pelbagai karya sastera. Pusat-pusat sastera tradisi London ialahHampstead dan Bloomsbury. Antara para sasaterawan yang dikait rapat dengan London ialah Samuel Pepysyang terkenal kerana merakam penyaksiannya terhadap peristiwa Kebakaran Besar,Charles Dickens yang amat mempengaruhi pandangan orang ramai tentang London yang serba berkabut, dingin dan kotor-bolor pada zaman Victoria, dan Virginia Woolf yang disanjungi sebagai salah seorang tokoh sasteramodenis yang paling terkemuka pada abad ke-20.[195]

Dalam karya Canterbury Tales yang dikarang oleh Geoffrey Chaucer pada lewat abad ke-14, para penziarah berangkat ke Canterbury dari rumah tumpangan Tabard di Southwark, London. William Shakespeare menghabiskan sebahagian besar riwayat dan kerjayanya di London. Ben Jonsonyang hidup sezaman dengan Shakespeare juga menetap di London, maka sesetengah karyanya—terutama sekali dramaThe Alchemist—berlatarkan kota in.[195] A Journal of the Plague Year (1722) oleh Daniel Defoe merupakan pengisahan cereka pada peristiwa Wabak Besar 1665.[195] Karya-karya terkemuka yang berlatarkan London pada abad ke-19 datang dalam bentuk novel-novel Dickens, dan juga siri Sherlock Holmes oleh Arthur Conan Doyle.[195] Antara penulis moden yang amat dipengaruhi oleh London ialah Peter Ackroyd, pengarang "biografi" London, dan Iain Sinclair yang berkecimpung dalam bidang psikogeografi.

London merupakan latar bagi filem Oliver Twist (1948), Peter Pan (1953), The Ladykillers (1955), The 101 Dalmatians(1961), Mary Poppins (1964), Blowup (1966), The Long Good Friday(1980), Secrets & Lies (1996), Notting Hill(1999),Match Point (2005), V For Vendetta (2005) dan Sweeney Todd: The Demon Barber Of Fleet Street (2008). Drama lipur lara EastEnders yang mula-mula ditayangkan pada tahun 1985, turut berlatarkan kota ini. London telah memainkan peranan penting dalam industri perfileman, mempunyai studio perfileman utama di Ealing serta komuniti kesan khas danpascapenerbitan yang berpusat di Soho. Working Title Films beribu pejabat di London.[196]

Muzium dan galeri seni

[sunting | sunting sumber]
Muzium British.

London merupakan tempat terletaknya banyak muzium, galeri, dan balai-balai yang seumpamanya. Kebanyakannya tidak mengenakan bayaran masukan dan merupakan tarikan pelancong dan juga pusat penyelidikan. Antara yang terawal ditubuhkan ialah Muzium British di Bloomsbury pada tahun 1753. Asalnya mengandungi barang-barang purba, contoh sejarah alam serta perpustakaan negara, muzium ini kini menyimpan 7 juta artifak dari seluruh dunia. Pada tahun 1824, Balai Seni Negara (National Gallery) ditubuhkan untuk menyimpan hasil seni lukis Barat dalam koleksi kebangsaan UK; kini, ia terletak di suatu kedudukan yang menonjol di Dataran Trafalgar. Pada separuh akhir abad ke-19, kawasan South Kensington dibangunkan menjadi daerah kebudayaan dan sains "Albertopolis", di mana terletaknya tiga buah muzium kebangsaan utama, iaitu Muzium Victoria dan Albert (untuk seni gunaan), Muzium Sejarah Alam dan Muzium Sains. Balai seni kebangsaan kesenian British terletak di Tate Britain yang asalnya ditubuhkan sebagai imbuhan bagi Balai Seni Negara pada tahun 1897. Dahulunya dikenali sebagai Balai Seni Tate, ia juga menjadi sebuah pusat kesenian moden utama; pada tahun 2000, koleksi berkenaan dipindahkan ke Tate Modern, sebuah galeri baru yang bertempat di bekas Stesen Janakuasa Bankside.

Royal Albert Hall mengadakan konsert dan acara muzik

London merupakan salah sebuah pusat muzik utama di dunia, baik muzik klasikal mahupun popular, dan tempat terletaknya syarikat-syarikat muzik utama seperti EMI dan juga ramai kugiran, ahli muzik dan pakar industri. Di London juga terdapat banyak dewan orkestra dan konsert, misalnya Barbican Arts Centre (tapak utama London Symphony Orchestra), Cadogan Hall (Royal Philharmonic Orchestra) dan Royal Albert Hall (The Proms).[190] Dua buah dewan opera yang utama di London ialah Royal Opera House dan Coliseum Theatre.[190] Organ pipa yang terbesar di UK boleh ditemui di Royal Albert Hall. Alat-alat muzik terpenting yang lain juga terdapat di gereja-gereja besar. Di London terdapat beberapa buah conservatoire, misalnya Royal Academy of Music,Royal College of Music, Guildhall School of Music and Drama dan Trinity College of Music.

The O2 Arena

London mempunyai pelbagai tempat untuk mengacarakan konsert rock dan pop, termasuk arena-arena besar sepertiEarls Court, Wembley Arena dan O2 Arena, di samping beberapa tempat acara bersaiz sederhana seperti Brixton Academy, Hammersmith Apollo danShepherd's Bush Empire.[190] Di London juga letaknya cawangan Hard Rock Cafe yang sulung serta Abbey Road Studios di mana kugiran The Beatles merakam kebanyakan lagu hit mereka. Pada 1970-an dan 1980-an, seniman-seniman muzik seperti Elton John, David Bowie,Queen, Elvis Costello,Cat Stevens, Ian Dury and the Blockheads, The Kinks, The Rolling Stones, The Who,Madness, The Jam, The Small Faces, Led Zeppelin, Iron Maiden, Fleetwood Mac, The Police, The Cure, Squeeze dand Sade, menambat hati seluruh dunia dengan memperoleh bunyi-bunyian mereka dari jalan-jalanan dan irama yang bergetar di seluruh London.[197]

London memainkan peranan penting dalam perkembangan muzik punk,[198] dengan tokoh-tokoh seperti Sex Pistols, The Clash,[197] danVivienne Westwood yang semuanya berpangkalan di kota ini. Antara seniman-seniman terkini yang muncul dari persada muzik London adalah Bananarama, Wham!, Spice Girls, Jamiroquai, Blur, Amy Winehouse,Adele, Coldplay, dan George Michael.[199] London juga merupakan pusat muzik urban, terutamanya genre-genre UK garage,drum and bass, dubstep dan grime yang berevolusi di bandaraya ini daripada genre-genrehip hop dan reggae yang diimport.

Bandaraya kembar

[sunting | sunting sumber]

Terdapat 46 tempat lain di enam benua yang sama nama dengan London.[200] Di samping perkembaran bandaraya London, daerah-daerahnya turut menjalin hubungan bandar kembar dengan bandar-bandar lain di seluruh dunia. Berikut ialah senarai bandaraya yang menjalin hubungan bandar kembar dengan Lembaga London Raya:

Bandaraya-bandaraya berikut mengikat perjanjian persahabatan dengan London:

  1. ^ According to the Collins English Dictionary definition of 'the seat of government',[82] London is not the capital of England, as England does not have its own government. According to the Oxford English Reference Dictionary definition of 'the most important town'[83] and many other authorities.[84]


  1. ^ "London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Heathrow Airport)". The Weather Underground, Inc. Diarkibkan daripada yang asal (online) pada 2007-12-15. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  2. ^ a b "July 2010 Population estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland". Office for National Statistics. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 August 2011. Dicapai pada 3 Julai 2011. Cite journal requires |journal= (bantuan)
  3. ^ "Roman". The Museum of London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-06-22. Dicapai pada 7 Jun 2008.CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  4. ^ a b Mills 2001, halaman 140
  5. ^ a b "Government Offices for the English Regions, Fact Files: London". Office for National Statistics. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-01-24. Dicapai pada 4 Mei 2008.
  6. ^ Elcock, Howard (1994). Local Government: Policy and Management in Local Authorities. Routledge. m/s. 368. ISBN 978-0-415-10167-7.CS1 maint: ref=harv (link)
  7. ^ Jones, Bill (2007). Politics UK. Pearson Education. m/s. 868. ISBN 978-1-4058-2411-8. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  8. ^ "Global Power City Index 2009" (PDF). Institute for Urban Strategies – The Mori Memorial Foundation. Dicapai pada 14 Disember 2010.
  9. ^ "Global Financial Centres 9" (PDF). Z/Yen. 2011.
  10. ^ a b ""World's Most Economically Powerful Cities"". Forbes. 15 Julai 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-13. Dicapai pada 3 Oktober 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  11. ^ a b "Worldwide Centres of Commerce Index 2008" (PDF). Mastercard.
  12. ^ "Global city GDP rankings 2008–2025". PricewaterhouseCoopers. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-21. Dicapai pada 16 November 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  13. ^ capital of the world, The Independent, 22 Disember 2007. Dicapai pada 17 Januari 2012.
  14. ^ is the world capital of the 21st century... says New York, London Evening Standard, 21 Mac 2007. Dicapai pada 17 Januari 2012.
  15. ^ a b "Euromonitor International's Top City Destination Ranking (2011 update)". Euromonitor International. 6 Januari 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-18. Dicapai pada 8 Ogos 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  16. ^ a b "Delta Expects New Slots To Foster Growth At Heathrow Airport". The Wall Street Journal. 23 Februari 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-05-13. Dicapai pada 7 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  17. ^ a b "Number of international students in London continues to grow". Greater London Authority. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-13. Dicapai pada 27 Ogos 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  18. ^ "IOC elects London as the Host City of the Games of the XXX Olympiad in 2012". Jawatankuasa Olimpik Antarabangsa. 6 Julai 2005. Dicapai pada 3 Jun 2006.
  19. ^ "Languages spoken in the UK population". CILT, the National Centre for Language. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-06. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  20. ^ "Largest EU City. Over 7 million residents in 2001". www.statistics.gov.uk. Office for National Statistics. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-07-28. Dicapai pada 28 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  21. ^ on London - Population and Migration. Dicapai pada 17 Januari 2012.
  22. ^ "The Principal Agglomerations of the World". City Population. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-18. Dicapai pada 3 Mac 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  23. ^ "Southest England Population by Area from 1891". Demographia. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-02-28. Dicapai pada 1 April 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  24. ^ a b "London: The greatest city". Channel4.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-10-11. Dicapai pada 12 Oktober 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  25. ^ "Lists: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland". UNESCO. Dicapai pada 26 November 2008.
  26. ^ "West End Must Innovate to Renovate, Says Report". What's On Stage. 25 Januari 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-11-17. Dicapai pada 15 November 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  27. ^ a b Transport for London. London Underground: History. ISBN 978-0-904711-30-1. Dicapai pada 6 Jun 2008.CS1 maint: ref=harv (link)
  28. ^ a b "Shanghai now the world's longest metro". Railway Gazette International. 4 Mei 2010. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-05-15. Dicapai pada 4 Mei 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  29. ^ a b c d Mills 2001, halaman 139
  30. ^ Ackroyd, Peter (2 Disember 2001). "'London'". New York Times. ISBN 978-0-7011-7279-4. Dicapai pada 28 Oktober 2008.
  31. ^ Coates, Richard (1998). "A new explanation of the name of London". Transactions of the Philological Society. 96 (2): 203–229. doi:10.1111/1467-968X.00027. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-09-27. Dicapai pada 2012-01-30. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  32. ^ Perring, Dominic (1991). Roman London. London: Routledge. m/s. 1. ISBN 978-0-203-23133-3.CS1 maint: ref=harv (link)
  33. ^ "British History Timeline —Roman Britain". British Broadcasting Corporation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-29. Dicapai pada 7 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  34. ^ a b "The early years of Lundenwic". The Museum of London. Dicapai pada 7 Jun 2008.[pautan mati]
  35. ^ a b "Viking and Danish London". The Museum of London. Dicapai pada 6 Jun 2008.[pautan mati]
  36. ^ "Medieval London —Vikings". The Museum of London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-06-02. Dicapai pada 7 Jun 2008.CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  37. ^ George Hamilton Cunningham (1927). "London". J. M. Dent & Sons: xiii. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  38. ^ Denison, Simon (1999). "First `London Bridge' in River Thames at Vauxhall". British Archaeology (46). Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-30. Dicapai pada 15 April 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  39. ^ Milne, Gustav. "London's Oldest Foreshore Structure!". Frog Blog. Thames Discovery Programme. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-11. Dicapai pada 15 April 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  40. ^ "Edward the Confessor (c.1003–1066)". British Broadcasting Corporation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-25. Dicapai pada 27 September 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  41. ^ "History – 1066 –King William". BBC. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-09-22. Dicapai pada 5 Mei 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  42. ^ Tinniswood, Adrian. "A History of British Architecture — White Tower". BBC. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-02-13. Dicapai pada 5 Mei 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  43. ^ "UK Parliament —Parliament: The building". UK Parliament. 9 November 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-03-11. Dicapai pada 27 April 2008.
  44. ^ "Palace of Westminster". UK Parliament. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-04-04. Dicapai pada 27 April 2008.
  45. ^ Schofield, John; Vince, Alan (2003). Medieval Towns: The Archaeology of British Towns in Their European Setting. Continuum International Publishing Group. m/s. 26. ISBN 978-0-8264-6002-8.CS1 maint: ref=harv (link)
  46. ^ "BBC – History – Black Death". BBC News. Dicapai pada 3 November 2008. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  47. ^ "Richard II (1367–1400)". BBC. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-25. Dicapai pada 12 Oktober 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  48. ^ a b Nikolaus Pevsner, London I: The Cities of London and Westminsterrev. edition,1962, Introduction p 48.
  49. ^ Durston, Christopher (1993). James I. London: Routledge. m/s. 59. ISBN 978-0-415-07779-8.CS1 maint: ref=harv (link)
  50. ^ "A List of National Epidemics of Plague in England 1348–1665". Urbanrim.org.uk. 4 Disember 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-11. Dicapai pada 3 Mei 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  51. ^ "Story of the plague". Channel 4. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-09-03. Dicapai pada 2011-10-24.
  52. ^ Pepys, Samuel (2 September 1666) [1893]. Mynors Bright (decipherer); Henry B. Wheatley (penyunting). The Diary of Samuel Pepys. 45: August/September 1666. ISBN 978-0-520-22167-3. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-08-13. Dicapai pada 2012-01-30. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  53. ^ Schofield J (2001). "London After the Great Fire: Civil War and Revolution". BBC. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-04-10. Dicapai pada 28 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  54. ^ "Museum of London — Rebuilding after the fire". Museum of London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-02-01. Dicapai pada 27 April 2008.
  55. ^ The Rebuilding of London After the Great Fire. Thomas Fiddian. 1940. Dicapai pada 27 April 2008.
  56. ^ The curious life of Robert Hooke, the man who measured London by Lisa Jardine
  57. ^ "Thief Taker, Constable, Police". Public Broadcasting Service (PBS).
  58. ^ Jackson, Peter (2009-08-03). "Rough justice – Victorian style". BBC News. Dicapai pada 2011-12-13.
  59. ^ "National Affairs: Capital punishment: a fading practice". Time.com. 1960-03-21. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-10-11. Dicapai pada 2011-12-13.
  60. ^ "BBC – History – The Foundling Hospital". Bbc.co.uk. 2011-02-17. Dicapai pada 2011-12-13.
  61. ^ "When a man is tired of London, he is tired of life: Samuel Johnson". Diarkibkan daripada yang asal pada 19 Mei 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  62. ^ "Hidden extras: cholera comes to Victorian London". Sciencemuseum.org.uk. Dicapai pada 2011-12-13.
  63. ^ Robert W. Brown. "London in the Nineteenth Century". Uncp.edu. Dicapai pada 2011-12-13.
  64. ^ "7 July Bombings: Overview". London: BBC News. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-03-02. Dicapai pada 28 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  65. ^ "About the Greater London Authority". London Government. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-03-11. Dicapai pada 27 September 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  66. ^ "Links to other websites — London boroughs". London Government. Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-10-19. Dicapai pada 27 September 2008.
  67. ^ "Policing". Greater London Authority. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-01-21. Dicapai pada 25 Ogos 2009.
  68. ^ "Areas". British Transport Police. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-21. Dicapai pada 25 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  69. ^ "Who we are". London Fire Brigade. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-24. Dicapai pada 25 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  70. ^ "About us". London Ambulance Service NHS Trust. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-05. Dicapai pada 25 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  71. ^ "Station list". Maritime and Coastguard Agency. 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-11-08. Dicapai pada 25 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  72. ^ "Thames lifeboat service launched". BBC News. 2 Januari 2002. Diarkibkan daripada yang asal pada 2004-05-26. Dicapai pada 25 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  73. ^ "10 Downing Street — Official Website". 10 Downing Street. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-05-10. Dicapai pada 26 April 2008.
  74. ^ "UK Politics: Talking Politics — The 'Mother of Parliaments'". BBC. 3 Jun 1998. Diarkibkan daripada yang asal pada 2020-02-15. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  75. ^ Beavan, Charles (1865). "Reports of Cases in Chancery, Argued and Determined in the Rolls Court". Saunders and Benning. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan); Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  76. ^ Stationery Office (1980). The Inner London Letter Post. H.M.S.O. m/s. 128. ISBN 978-0-10-251580-0.CS1 maint: ref=harv (link)
  77. ^ Geographers' A-Z Map Company (2008). London Postcode and Administrative Boundaries (ed. 6). Geographers' A-Z Map Company. ISBN 978-1-84348-592-6.CS1 maint: ref=harv (link)
  78. ^ Mail, Royal (2004). "Address Management Guide". Royal Mail. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  79. ^ "The Essex, Greater London and Hertfordshire (County and London Borough Boundaries) Order". Office of Public Sector Information. 1993. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-01-07. Dicapai pada 6 June 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  80. ^ "Lieutenancies Act 1997". OPSI. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-05-22. Dicapai pada 7 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  81. ^ Barlow, I. M. (1991). Metropolitan Government. Routledge. m/s. 346. ISBN Routledge Check |isbn= value: invalid character (bantuan).CS1 maint: ref=harv (link)
  82. ^ (1994) Collins English Dictionary, Collins Education plc.
  83. ^ Oxford English Reference Dictionary, Oxford English.
  84. ^ "HC 501 0304.PDF" (PDF). Parliament Publications
  85. ^ Schofield, John (1999). "British Archaeology Issue 45, June 1999" (45). British Archaeology. ISSN 1357-4442. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-30. Dicapai pada 6 Mei 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Unknown parameter |month= ignored (bantuan); Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  86. ^ "Metropolis: 027 London, World Association of the Major Metropolises" (PDF). Dicapai pada 3 Mei 2010.
  87. ^ Sheppard, Francis (2000). London: A History. Google Books. m/s. 10. ISBN 978-0-19-285369-1. Dicapai pada 6 Jun 2008.
  88. ^ "Flooding". UK Environment Agency. Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-02-15. Dicapai pada 19 Jun 2006.
  89. ^ ""Sea Levels" – UK Environment Agency". Environment Agency. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-05-23. Dicapai pada 6 Jun 2008.
  90. ^ Adam, David (31 Mac 2009). "Thames Barrier gets extra time as London's main flood defence". The Guardian. UK. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-11-14. Dicapai pada 7 November 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  91. ^ Templat:Title
  92. ^ "London, Greater London: Average conditions". BBC Weather. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-05-11. Dicapai pada 2012-02-03.
  93. ^ "August 2003 — Hot spell". Met Office. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-06. Dicapai pada 2012-02-03.
  94. ^ "Met Office: Climate averages 1971-2000". Met Office. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-04. Dicapai pada 2012-02-03.
  95. ^ "NOAA". NOAA.
  96. ^ "London boroughs —London Life, GLA". London Government. Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-12-13. Dicapai pada 3 November 2008.
  97. ^ Dogan, Mattei (1988). The Metropolis Era. Sage Publications. m/s. 99. ISBN 978-0-8039-2603-5. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  98. ^ "London as a financial centre". Mayor of London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-01-06. Dicapai pada 6 Mei 2008.
  99. ^ "West End still drawing crowds". British Broadcasting Corporation. 22 Oktober 2001. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-05-21. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  100. ^ Meek, James (17 April 2006). "Super Rich". London: The Guardian Money. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-11-13. Dicapai pada 7 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  101. ^ "Price of Properties" (PDF). Royal Borough of Kensington and Chelsea. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2008-05-27. Dicapai pada 6 Jun 2008.
  102. ^ a b "Tomorrow's East End". News Week. Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-08-29. Dicapai pada 16 Ogos 2007.
  103. ^ "History –British History in depth: Hampton Court: The Lost Palace". BBC. 17 Februari 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-20. Dicapai pada 23 Mac 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  104. ^ "Paddington Station". Great Buildings. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-29. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  105. ^ Lonsdale, Sarah (27 Mac 2008). "Eco homes: Wooden it be lovely... ?". London: Telegraph Media Group Limited. Diarkibkan daripada yang asal pada 19 Mei 2011. Dicapai pada 12 Oktober 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  106. ^ "Inside London's new 'glass egg'". British Broadcasting Corporation. 16 Julai 2002. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-05-28. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  107. ^ "Kensington Gardens". The Royal Parks. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-05-27. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  108. ^ "Madame Tussauds — Official website". Madame Tussauds. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-12. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  109. ^ "Madame Tussauds — Tourist Information". Tourist Information UK. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-22. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  110. ^ "Green Park". The Royal Parks. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-05-27. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  111. ^ "Greenwich Park". The Royal Parks. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-04-03. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  112. ^ "Bushy Park". The Royal Parks. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-05-28. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  113. ^ "Richmond Park". The Royal Parks. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-05-27. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  114. ^ "City of London Corporation Hampstead Heath". City of London Corporation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-19. Dicapai pada 19 Februari 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  115. ^ "Kenwood House". English Heritage. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-03-05. Dicapai pada 26 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  116. ^ "T 08: Selected age groups for local authorities in the United Kingdom; estimated resident population; Mid-2007 Population Estimates". www.statistics.gov.uk. Office for National Statistics. 21 Ogos 2008. Diarkibkan daripada yang asal (XLS) pada 2011-07-28. Dicapai pada 26 Januari 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  117. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama urban_area_pop
  118. ^ "Southest England Population by Area from 1891". Demographia.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-02-28. Dicapai pada 13 September 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  119. ^ Leppard, David (10 April 2005). "Immigration rise increases segregation in British cities". The Times. London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-07-18. Dicapai pada 8 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  120. ^ Metropolis World Association of the Major Metropolises (PDF). ISBN 978-0-7306-2020-4. Dicapai pada 3 Mei 2010.
  121. ^ "Population density of London: by London borough, 2006" (PDF). UK Statistics Authority. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 17 Feb 2006. Dicapai pada 7 Jun 2008.
  122. ^ "Forbes Magazine list of billionaires". Forbes. 8 Mac 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-11. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  123. ^ "CNN Money World's Most Expensive Cities 2004". CNN. 11 Jun 2004. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-12. Dicapai pada 16 Ogos 2007. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  124. ^ "Resident Population Estimates by Ethnic Group (Percentages)". Neighbourhood Statistics. Office for National Statistics. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-12. Dicapai pada 31 Julai 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  125. ^ Graeme Paton (1 Oktober 2007). "One fifth of children from ethnic minorities". The Daily Telegraph. London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-05-13. Dicapai pada 7 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  126. ^ Neighbourhood Statistics. "Check Browser Settings". Neighbourhood.statistics.gov.uk. Dicapai pada 2011-10-17.
  127. ^ Benedictus, Leo (21 Januari 2005). "London: Every race, colour, nation and religion on earth". Guardian. UK. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-23. Dicapai pada 6 Mei 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  128. ^ "Census 2001: London". Office for National Statistics. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-08-20. Dicapai pada 3 Jun 2006. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  129. ^ a b "Census 2001 profiles: London". www.statistics.gov.uk. Office for National Statistics. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-08-20. Dicapai pada 19 Ogos 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  130. ^ "About Saint Paul's Cathedral". Dean and Chapter St Paul's. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-04-07. Dicapai pada 27 April 2008.
  131. ^ "Lambeth Palace Library". Lambeth Palace Library. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-05. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  132. ^ "Westminster Abbey". Dean and Chapter of Westminster. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-18. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  133. ^ "West Minster Cathedral". Westminster Cathedral. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-03-27. Dicapai pada 27 April 2008.
  134. ^ "Church of England Statistics" (PDF). Church of England. Dicapai pada 6 Jun 2008. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  135. ^ "London Central Mosque Trust Ltd". London Central Mosque Trust Ltd. & The Islamic Cultural Centre. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-23. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  136. ^ "Hindu London". British Broadcasting Corporation. 6 Jun 2005. Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-02-18. Dicapai pada 3 Jun 2006.
  137. ^ "£17 m Sikh temple opens". British Broadcasting Corporation. 30 Mac 2003. Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-10-03. Dicapai pada 7 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  138. ^ "Jewish Agency". Jewish Agency. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-14. Dicapai pada 12 Oktober 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  139. ^ "London's place in the UK economy, 2005–06" (PDF). City of London. Dicapai pada 11 Mac 2008.
  140. ^ "The Economic Positioning of Metropolitan Areas in North Western Europe" (PDF). The Institute for Urban Planning and Development of the Paris Île-de-France Region. 2002. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2008-06-24. Dicapai pada 27 Ogos 2008. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  141. ^ "After the fall". The Economist. 29 November 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 19 Mei 2011. Dicapai pada 2009=05-15. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Check date values in: |accessdate= (bantuan)
  142. ^ "Financial Centres — Magnets for money". The Economist. 13 September 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-08-05. Dicapai pada 15 Mei 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  143. ^ Carta dan Sebut Harga Indeks FTSE 100, TradingView, Dicapai pada 19 Oktober 2017.
  144. ^ "London Stock Exchange". London Stock Exchange plc. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-06-09. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  145. ^ "London's Place in the UK Economy, 2005–6" (PDF). Oxford Economic Forecasting on behalf of the Corporation of London. 2005. m/s. 19. Dicapai pada 19 Jun 2006. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  146. ^ Potter, Mark (17 Februari 2011). "London tops world cities spending league". Reuters. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-20. Dicapai pada 29 April 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  147. ^ a b "ARCHIVED CONTENT] Provisional Port Statistics 2009". Department for Tranport–Webarchive.nationalarchives.gov.uk. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-19. Dicapai pada 26 April 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  148. ^ http://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/constructionandproperty/2784634/Highgate-trumps-Chelsea-as-priciest-postcode.html
  149. ^ http://archive.is/20120918104419/http://www.forbes.com/2007/12/11/postcodes-uk-expensive-forbeslife-cx_po_1212realestate.html
  150. ^ "London is the HR centre of opportunity in the UK". PersonnelToday.com. 15 Februari 2005. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-05-29. Dicapai pada 3 Jun 2006. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  151. ^ ""The Importance of Tourism in London" (PDF). Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2007-06-28. Dicapai pada 2012-06-05.CS1 maint: ref=harv (link)", Visit London. Retrieved on 3 Jun 2006.
  152. ^ ""London 101: One Hundred and One Amazing Facts About London" (PDF). Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2007-06-28. Dicapai pada 2012-06-05.CS1 maint: ref=harv (link)PDF (1.15 MiB)", Visit London. Retrieved on 3 Jun 2006.
  153. ^ "Top 10 London Attractions". Visit London. Dicapai pada 5 Jun 2011.
  154. ^ "Transport for London". Transport for London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-25. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  155. ^ "London Cycling Campaign". Rosanna Downes. 20 November 2006. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-24. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  156. ^ "How do I find out about transport in London?". Greater London Authority. Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-10-19. Dicapai pada 5 Jun 2008.
  157. ^ "Year to date International Passenger Traffic November 2010". Airports Council International. 16 Februari 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 10 Mac 2011.
  158. ^ "BAA Heathrow: Official Website". BAA. Dicapai pada 27 April 2008.
  159. ^ "Heathrow Airport Terminal 5". TMC Ltd. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-05. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  160. ^ "BAA Gatwick: Gatwick Airport". BAA. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-26. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  161. ^ BAA Stansted : Stansted Airport. BAA. 2008. ISBN 978-0-86039-476-1. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-27. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  162. ^ London Luton Airport. London Luton Airport. ISBN 978-0-11-510256-1. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-18. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  163. ^ "London City Airport — Corporate Information". London City Airport Ltd. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-06. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  164. ^ Transport for London. London Buses. Transport for London. ISBN 978-0-946265-02-2. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-27. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  165. ^ "London's bus improvements get Parliamentary seal of approval". Transport For London. 23 Mei 2006. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-13. Dicapai pada 5 Februari 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  166. ^ "London Black Cabs". London Black Cabs. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-14. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  167. ^ "Tube — Transport for London". Transport for London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-26. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  168. ^ "Tramlink Factsheet" (PDF). Transport for London. Summer 2009. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2011-04-27. Dicapai pada 19 Februari 2010.
  169. ^ "Key facts". Transport for London. Dicapai pada 15 Oktober 2009. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  170. ^ Schwandl, Robert (2001). London Underground. UrbanRail.net. ISBN 978-3-936573-01-5. Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-10-06. Dicapai pada 24 September 2006.
  171. ^ "Tube breaks record for passenger numbers". Transport for London – Tfl.gov.uk. 27 Disember 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-13. Dicapai pada 5 Februari 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  172. ^ "London 2012 Olympic Transport Infrastructure" (PDF). Alarm UK. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 2011-12-30. Dicapai pada 6 Jun 2008.
  173. ^ "London voted best for transport". London: BBC News. 29 Ogos 2006. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  174. ^ "Rail Station Usage". Office of Rail Regulation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-07-04. Dicapai pada 24 Oktober 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  175. ^ "Tube exits". Tfl. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-20. Dicapai pada 24 Oktober 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  176. ^ "First Capital Connect". First Capital Connect ltd. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-07-27. Dicapai pada 27 April 2008.
  177. ^ "Eurostar". Eurostar. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-05-06. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  178. ^ "Highspeed". Southeastern. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-09. Dicapai pada 5 Februari 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  179. ^ "Beds, Herts and Bucks Travel —All you need to know about the M25". BBC. 17 Ogos 1988. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-08-11. Dicapai pada 20 Februari 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  180. ^ a b "Numbers of students in London". London Higher. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-31. Dicapai pada 26 Ogos 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  181. ^ "QS World University Rankings Results 2011". QS Quacquarelli Symonds Limited. Dicapai pada 23 September 2010.
  182. ^ Hipwell, Deirdre (23 September 2007). "The Sunday Times Good University Guide 2007 – Profile for London School of Economics". The Times. London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-09-05. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  183. ^ "FT Global MBA Rankings". Financial Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-08-29. Dicapai pada 25 Januari 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  184. ^ "About the University". University of London. 20 Februari 2006. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-05-08. Dicapai pada 3 Jun 2006. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  185. ^ "Colleges and Institutes". University of London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-05-08. Dicapai pada 23 September 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  186. ^ About London Met London Metropolitan University, Ogos 2008
  187. ^ "University of the Arts London". The Guardian. UK. 1 Mei 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-09. Dicapai pada 27 Ogos 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  188. ^ Carvel, John (7 Ogos 2008). "NHS hospitals to forge £2bn research link-up with university". The Guardian. UK. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-11-13. Dicapai pada 6 September 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  189. ^ "Piccadilly Lights". Land Securities. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-22. Dicapai pada 3 November 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  190. ^ a b c d "Theatres and concert halls". Your London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-01-24. Dicapai pada 6 Jun 2008.
  191. ^ "2001: Public houses". British Broadcasting Corporation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-25. Dicapai pada 4 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan); Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  192. ^ "Oxford Street gets its own dedicated local police team". The Londoner. September 2006. Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-09-30. Dicapai pada 19 Jun 2007. Cite journal requires |journal= (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)
  193. ^ "Chinatown — Official website". Chinatown London. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-25. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  194. ^ "One Queen, Two Birthdays". Royal Government. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-06-20. Dicapai pada 27 September 2008.
  195. ^ a b c d "London in Literature,". Bryn Mawr College. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-11. Dicapai pada 6 Jun 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  196. ^ "Working Title Films". Universal Studios. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-07-07. Dicapai pada 27 April 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  197. ^ a b London's top 40 artists. British Broadcasting Corporation London. 6 April 2006. ISBN 978-0-89820-135-2. Dicapai pada 9 September 2008.
  198. ^ "Punk". allmusic. Dicapai pada 19 Februari 2010.
  199. ^ "History of music in London". The London Music Scene. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-07-17. Dicapai pada 2 Ogos 2009. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  200. ^ Jack Malvern.Richmond, in Surrey, is the most widely copied British place name worldwide, Timesonline 29 Disember 2008. Memetik The Times Universal Atlas of the World.
  201. ^ a b London is twinned with New York, Moscow and Berlin. "Interesting Facts About London" Check |url= value (bantuan). insideguide to London. Dicapai pada 27 Julai 2011.See Fact 2 by Big Ben photo.
  202. ^ a b "Friendship agreement to be signed between London and Delhi". Mayor of London. 25 Julai 2002. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-03-03. Dicapai pada 23 Februari 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  203. ^ "Twinning agreements". Making Joburg an entry point into Africa. City of Johannesburg. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-11-11. Dicapai pada 28 Ogos 2009.
  204. ^ Barfield, M (March 2001). "The New York City-London sister city partnership". Greater London Authority. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 22 Januari 2010. Dicapai pada 26 Oktober 2009.
  205. ^ "Shanghai Foreign Affairs". Shfao.gov.cn. 27 Julai 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-17. Dicapai pada 23 Mei 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  206. ^ "Beijing, London establish sister city ties". Gov.cn. 10 April 2006. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-11. Dicapai pada 23 Mei 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  207. ^ "Mayors of London and Dhaka, Bangladesh sign friendship agreement". Mayor of London. 10 September 2003. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-26. Dicapai pada 23 Februari 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  208. ^ "London, UK". Sister cities of Los Angeles, Inc. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-20. Dicapai pada 13 September 2010. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  209. ^ "Les pactes d'amitié et de coopération". Paris.fr. Dicapai pada 23 Mei 2010.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]