Wilayah-wilayah di Korea
Wilayah-wilayah di Korea (Do; hangul: 도; hanja: 道) telah menjadi bahagian pentadbiran utama Korea sejak pertengahan dinasti Goryeo pada awal abad ke-11, dan didahului oleh bahagian yang sama peringkat wilayah (Ju dan Mok) dijejak kembali ke Silla Bersatu, pada akhir abad ke-7.
Semasa Tempoh Silla Bersatu (668-935 M), Korea dibahagikan kepada sembilan Ju (주; 州), sebuah perkataan lama untuk "wilayah" yang digunakan untuk menamakan kedua-dua wilayah kerajaan dan ibu kota wilayah.
Selepas Goryeo mengalahkan Silla dan Baekje Akhir pada tahun 935 dan 936, kerajaan baru "dibahagikan kepada satu daerah diraja (Ginae; 기내; 畿內) dan dua belas daerah pentadbiran (Mok; 목; 牧)", yang tidak lama kemudian dibahagikan kepada sepuluh wilayah (Do). Pada tahun 1009, negara ini dibahagikan lagi, kali ini menjadi satu daerah diraja, lima wilayah (Do) dan dua daerah sempadan (Gye; 계; 界?).
Selepas Dinasti Joseon berkuasa pada tahun 1392, negara itu telah dibahagikan kepada lapan wilayah baru (Do) pada tahun 1413. Sempadan-sempadan wilayah itu telah mencerminkan dengan jelas sempadan rantau dan dialek utama, dan masih sering dirujuk di Korea hari ini sebagai Lapan Wilayah (Paldo). Pada tahun 1895, sebagai sebahagian daripada Reformasi Gabo, negara itu telah dibahagikan kepada 23 daerah (Bu; 부; 府), yang digantikan setahun kemudian oleh tiga belas wilayah baru.
Tiga belas wilayah pada tahun 1896 termasuk tiga dari lapan wilayah asal, dengan lima wilayah asal yang lain dibahagikan kepada bahagian utara dan selatan (Bukdo (북도; 北 道) dan Namdo (남도; 南 道)). Tiga belas wilayah kekal tidak berubah sepanjang tempoh pemerintahan Jepun.
Dengan pembebasan Korea pada tahun 1945, semenanjung Korea dibahagikan kepada Korea Utara dan Korea Selatan di bawah kepercayaan dari Kesatuan Soviet dan Amerika, dengan garis pemisah yang diasaskan sepanjang latitud selari ke-38. Akibatnya, tiga buah wilayah—Hwanghae, Gyeonggi, dan Gangwon (Kangwŏn)—dibahagikan kepada Korea Utara dan Korea Selatan hari ini.
Bandar-bandar khas Seoul dan P'yŏngyang dibentuk pada tahun 1946. Antara 1946 dan 1954, lima wilayah baru diwujudkan: Jeju di Korea Selatan, dan Hwanghae Utara dan Selatan, Chagang, dan Ryanggang di Korea Utara.
Sejak 1954, sempadan wilayah di Utara dan Selatan kekal tidak berubah tetapi bandar-bandar baru dan kawasan pentadbiran khas telah diwujudkan.
Wilayah Silla Bersatu
[sunting | sunting sumber]Pada 660, kerajaan tenggara Silla menakluki Baekje di Barat Daya, dan pada 668, Silla menakluk Goguryeo di utara dengan bantuan Dinasti Tang China. Buat pertama kalinya, kebanyakan semenanjung Korea diperintah oleh satu kuasa tunggal. Sempadan utara Silla berjalan menrentangi tengah-tengah selatan Goguryeo, dari Sungai Taedong (yang mengalir melalui P'yŏngyang) di barat ke Wŏnsan di Kangwon zaman moden di timur. Pada tahun 721, Silla mengukuhkan sempadan utara dengan Balhae (yang menggantikan Goguryeo di utara) dengan membina tembok antara P'yŏngyang dan Wŏnsan.
Ibu kota negara itu adalah Geumseong (Gyeongju moden), dan sub-ibu kota terletak di Geumgwan-gyeong (Gimhae), Namwon-gyeong, Seowon-gyeong (Cheongju), Jungwon-gyeong (Chungju), dan Bugwon-gyeong (Wonju).
Negara ini dibahagikan kepada sembilan wilayah (Ju): tiga di wilayah pra-660 Silla, dan tiga masing-masing di bekas kerajaan Baekje dan Goguryeo.
Jadual di bawah menyenaraikan tiga kerajaan terdahulu, nama setiap wilayah dalam abjad Rumi, hangul, dan hanja, serta ibu kota wilayah, dan wilayah setara zaman moden.
| Bekas kerajaan | Wilayah | Hangul | Hanja | Ibu kota | Setara moden |
|---|---|---|---|---|---|
| Silla | Yangju | 양주 | 良州 | Yangju | Gyeongsang Timur |
| Gangju | 강주 | 康州 | Gangju | Barat Gyeongsang Selatan | |
| Sangju | 상주 | 尙州 | Sangju | Barat Gyeongsang Utara | |
| Baekje | Muju | 무주 | 武州 | Muju | Jeolla Selatan |
| Jeonju | 전주 | 全州 | Jeonju | Jeolla Utara | |
| Ungju | 웅주 | 熊州 | Gongju | Chungcheong Selatan | |
| Goguryeo | Hanju | 한주 | 漢州 | Hanju (Seoul) | Chungcheong Utara, Gyeonggi, Hwanghae |
| Sakju | 삭주 | 朔州 | Sakju | Barat Gangwon | |
| Myeongju | 명주 | 溟州 | Myeongju | Timur Gangwon |
Wilayah Goryeo
[sunting | sunting sumber]Pada tahun 892, Gyeon Hwon mengasaskan kerajaan Baekje Akhir di barat daya Silla, dan pada tahun 918, Wanggeon (Raja Taejo) mendirikan kerajaan Goryeo di barat laut, dengan ibu kota di Songak (Kaesŏng moden). Pada tahun 935, Goryeo menakluk sisa-sisa Silla, dan pada tahun 936, ia menaklukkan Baekje Akhir. Songak berkembang luas dan dinamakan semula sebagai Gaegyeong. Taejo memperluaskan wilayah negara ini dengan menakluk sebahagian tanah yang sebelumnya milik Goguryeo, di barat laut semenanjung Korea, sejauh utara ke Sungai Amnok (Sungai Yalu). Sebuah dinding dibina dari Sungai Amnok di barat laut ke Laut Jepun (Timur Laut Korea) di tenggara, di sempadan antara Goryeo dan timur laut wilayah Jurched.
Negara ini mempunyai sebuah ibu kota (Gaegyeong) dan tiga sub-ibu kota: Donggyeong (Gyeongju moden dan bekas ibu kota Silla), Namgyeong (Seoul moden), dan Seogyeong (P'yŏngyang moden).
Pada asalnya, negara itu mempunyai satu daerah diraja (Ginae; 기내; 畿內) di sekitar Gaegyeong dan dua belas daerah pentadbiran (Mok; 목: 牧): (Ambil maklum bahawa Gwangju-mok adalah Gwangju-si zaman moden di Wilayah Gyeonggi, bukan Bandar Metropolitan Gwangju.)
Dua belas daerah tersebut telah dibahagikan kepada sepuluh wilayah (Do; 도; 道). Gwannae-do termasuk daerah pentadbiran Yangju, Hwangju, Gwangju, dan Haeju; Jungwon-d termasuk Chungju dan Cheongju; Hanam-do menggantikan Gongju; Gangnam-do menggantikan Jeonju; Yeongnam-do menggantikan Sangju; Sannam-do menggantikan Jinju; dan Haeyang-do menggantikan Naju dan Seungju; tiga wilayah baru yang lain adalah Yeongdong-do, Panbang-do, dan Paeseo-do.
Akhirnya, pada tahun 1009, sepuluh buah wilayah telah dibahagikan semula, kali ini menjadi lima wilayah (Do) dan dua daerah sempadan (Gye; 계??). ↑ Jadual di bawah menyenaraikan wilayah Silla, daerah administratif Goryeo yang menggantikan mereka, kemudian wilayah pra-dan pasca-1009, serta wilayah setara moden mereka.
| Wilayah Silla | Daerah pentadbiran | Wilayah ra-1009 | Wilayah pasca-1009 | Setara moden |
|---|---|---|---|---|
| Hanju | Gyeonggi (京畿) | Gyeonggi | Gyeonggi | Kaesŏng |
| Yangju-mok (揚州牧) | Gwannae-do | Seohae-do | Hwanghae | |
| Hwangju-mok (黃州牧) | Hwanghae Utara | |||
| Haeju-mok (海州牧) | Hwanghae Selatan | |||
| Gwangju-mok (廣州牧) | Yanggwang-do | Gyeonggi | ||
| Chungju-mok (忠州牧) | Jungwon-do | Chungcheong Utara | ||
| Ungju | Cheongju-mok | |||
| Gongju-mok | Hanam-do | Chungcheong Selatan | ||
| Jeonju | Jeonju-mok (全州牧) | Gangnam-do | Jeolla-do | Jeolla Utara |
| Muju | Naju-mok | Haeyang-do | Jeolla Selatan | |
| Seungju | ||||
| Sangju | Sangju-mok | Yeongnam-do | Gyeongsang-do | Gyeongsang Utara |
| Gangju | Jinju-mok | Sannam-do | Barat Gyeongsang Selatan | |
| Yangju | Yeongdong-do | Timur Gyeongsang Selatan | ||
| Sakju | — | Sakbang-do | Gyoju-do | Gangwon |
| Myeongju | — | Donggye | ||
| — | — | Paeseo-do | Bukgye | Pyeongan |
Wilayah Joseon
[sunting | sunting sumber]Pada tahun 1413, Korea (pada masa itu dipanggil Joseon) dibahagikan kepada lapan wilayah: Chungcheong, Gangwon, Gyeonggi, Gyeongsang, Jeolla, Hamgyŏng (yang asalnya dipanggil Yeonggil), Hwanghae (yang asalnya disebut P'unghae), dan P'yŏngan.
| Rumi RR | Rumi M–R | Hangul | Hanja | Asal nama | Ibu kota | Kawasan | Dialek Korea | Wilayah pasca-1896 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chungcheong | Ch'ungch'ŏng | 충청도 | 忠淸道 | Chungju (충주 忠州),
Cheongju (청주 淸州) |
Gongju | Hoseo | Dialek Chungcheong | ChungcheongbukChungcheongnam |
| Gangwon | Kangwŏn | 강원도 | 江原道 | Gangneung (강릉 江陵),
Wonju (원주 原州) |
Wonju | Gwandong(Yeongseo, Yeongdong (1)) | Dialek Gangwon | Gangwon |
| Gyeonggi | Kyŏnggi | 경기도 | 京畿道 | (Lihat nota) | Hanseong
(Seoul) |
Gijeon (2) | Dialek Seoul | Gyeonggi |
| Gyeongsang | Kyŏngsang | 경상도 | 慶尙道 | Gyeongju (경주 慶州),
Sangju (상주 尙州) |
Daegu | Yeongnam | Dialek Gyeongsang | Gyeongsangbuk |
| Hamgyeong | Hamgyŏng | 함경도 | 咸鏡道 | Hamhung (함흥 咸興),
Kyongsong (경성 鏡城) |
Hamhung | Kwanbuk, Kwannam (3) | Dialek Hamgyŏng | Hamgyŏngbuk |
| Hwanghae | Hwanghae | 황해도 | 黃海道 | Hwangju (황주 黃州),
Haeju (해주 海州) |
Haeju | Haeso | Dialek Hwanghae | Hwanghae (4) |
| Jeolla | Chŏlla | 전라도 | 全羅道 | Jeonju (전주 全州), | Jeonju | Honam | Dialek Jeolla;
Bahasa Jeju (6) |
Jeollabuk |
| Pyeongan | P'yŏngan | 평안도 | 平安道 | Pyongyang (평양 平壤),
Anju (안주 安州) |
Pyongyang | Kwanso | Dialek Pyongan | P'yŏnganbuk |
- Notes
Daerah-daerah Lewat Joseon
[sunting | sunting sumber]
Pada tahun 1895, Korea telah dibahagikan kepada 23 buah daerah (Bu; 부; 府), masing-masing dinamakan sempena bandar atau kaunti yang menjadi ibu kotanya. Daerah-daerah itu hanya sekejap, kerana tahun berikutnya, sistem wilayah telah dikembalikan.
Wilayah di Empayar Korea
[sunting | sunting sumber].png)
Pada 1896, lapan buah bekas wilayah itu telah dikembalikan, dengan lima daripada mereka (Chungcheong, Gyeongsang, Jeolla, Hamgyŏng, dan P'yŏngan) dibahagikan kepada Wilayah Utara dan Selatan (Bukdo (북도; 北 道) dan Namdo (남도; 南 道)). Sistem yang dihasilkan daripada tiga belas buah wilayah berlangsung sehingga Pembahagian Korea pada tahun 1945.
Tiga belas wilayah itu ialah: Chungcheong Utara dan Selatan, Gangwon, Gyeonggi, Gyeongsang Utara dan Selatan, Hamgyŏng Utara dan Selatan, Hwanghae, Jeolla Utara dan Selatan, dan P'yŏngan Utara dan Selatan.
Wilayah Korea di bawah pemerintahan penjajah Jepun (Chōsen)
[sunting | sunting sumber]Di bawah pemerintahan Jepun, wilayah Korea tetap sama, hanya mengambil nama hanja Jepun. Wilayah Chōsen adalah:
| Nama Jepun | Kana | Hanja/Kanji | Nama Korea | Hangul |
|---|---|---|---|---|
| Chūsei-hokudō | ちゅうせいほくどう | 忠清北道 | Chungcheong-bukdo | 충청북도 |
| Keishō-hokudō | けいしょうほくどう | 慶尚北道 | Gyeongsang-bukdo | 경상북도 |
| Chūsei-nandō | ちゅうせいなんどう | 忠淸南道 | Chungcheong-namdo | 충청남도 |
| Keishō-nandō | けいしょうなんどう | 慶尚南道 | Gyeongsang-namdo | 경상남도 |
| Heian-hokudō | へいあんほくどう | 平安北道 | Pyeongan-bukdo | 평안북도 |
| Kōgendō | こうげんどう | 江原道 | Gangwondo | 강원도 |
| Heian-nandō | へいあんなんどう | 平安南道 | Pyeongan-namdo | 평안남도 |
| Kōkaidō | こうかいどう | 黃海道 | Hwanghaedo | 황해도 |
| Kankyō-hokudo | かんきょうほくどう | 咸鏡北道 | Hamgyeong-bukdo | 함경북도 |
| Zenra-hokudō | ぜんらほくどう | 全羅北道 | Jeolla-bukdo | 전라북도 |
| Kankyō-nandō | かんきょうなんどう | 咸鏡南道 | Hamgyeong-namdo | 함경남도 |
| Zenra-nandō | ぜんらなんどう | 全羅南道 | Jeolla-namdo | 전라남도 |
| Keikidō | けいきどう | 京畿道 | Gyeonggido | 경기도 |
Bahagian wilayah sejak pembahagian Korea
[sunting | sunting sumber]
Pada akhir Perang Dunia II pada tahun 1945, Korea dibahagikan kepada Korea Utara dan Korea Selatan di bawah peramanahan Kesatuan Soviet dan Amerika Syarikat. Semenanjung dibahagikan pada garis selari ke-38 pada tahun 1945. Pada tahun 1948, kedua-dua zon ini menjadi negara-negara bebas Korea Utara dan Korea Selatan.
Tiga buah wilayah—Hwanghae, Gyeonggi, dan Gangwon—dibahagikan oleh garis selari ke-38.
- Kebanyakan Wilayah Hwanghae tergolong dalam zon Utara. Bahagian selatan menjadi sebahagian dari Wilayah Gyeonggi di selatan.
- Kebanyakan Wilayah Gyeonggi tergolong dalam zon Selatan. Pada tahun 1946, bahagian di utara menjadi sebahagian daripada Wilayah Hwanghae di utara.
- Wilayah Gangwon dibahagi hampir separuh, untuk membentuk Wilayah Gangwon moden di Korea Selatan dan Wilayah Kangwon di Korea Utara. Wilayah utara diperluas pada tahun 1946 untuk memasukkan beberapa kawasan di sekitar kota Wonsan (Asalnya sebahagian dari Wilayah Hamgyong Selatan).
Juga pada tahun 1946, bandar-bandar Seoul di selatan dan Pyongyang di utara masing-masing dipisahkan dari Wilayah Gyeonggi dan Pyongan Selatan menjadi Bandar Khas. Kedua-dua Korea Utara dan Korea Selatan menaik taraf bandar itu ke tahap yang sama dengan wilayah, dan bandar-bandar ini kadang-kadang dikira sekali sebagai wilayah.
Akhirnya, wilayah baru Jeju (di selatan, pada tahun 1946) dan Chagang (di utara, 1949) dibentuk, daripada bahagian-bahagian Jeolla Selatan dan Pyongan Utara. Pada tahun 1954, Wilayah Ryanggang berpecah dari Hamgyong Selatan.
Jadual berikut menyenaraikan bahagian wilayah sekarang di Semenanjung Korea.
- Catatan
- 1 Lihat Nama-nama Seoul.
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]Catatan
[sunting | sunting sumber]↑ Sumber termasuk Nahm 1988 [1] Diarkibkan 2006-02-21 di Wayback Machine (dalam bahasa Korea).
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- Nahm, Andrew C. (1988). Korea: Tradition and Transformation - A History of the Korean People. Elizabeth, NJ: Hollym International.
Pautan luar
[sunting | sunting sumber]- Map of North Korea – World-Gazetteer.com di Wayback Machine (diarkibkan 2002-02-19)
- Map of South Korea – World-Gazetteer.com di Wayback Machine (diarkibkan 2002-05-25)