Pergi ke kandungan

Lava

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Satu pancutan lava setinggi 10 m yang terdapat di Hawaii, Amerika Syarikat.
Lava mampu menghancurkan seluruh penempatan dengan mudah. Dalam gambar ini, satu dari sekitar 100 buah rumah hancur oleh aliran lava di Kalapana, Hawaii pada 1990.

Lava (Jawi: ‏لاۏا‎‎) atau lahar (Jawi: ‏لاهر‎‎) ialah cairan larutan magma pijar yang mengalir keluar dari perut bumi melalui kawah gunung berapi atau melalui celah rekahan bumi yang kemudian membeku menjadi batuan pelbagai bentuk. Semasa keluar dari lohong gunung berapi, lava merupakan cecair dengan suhu antara kira-kira 800 hingga 1,200 °C (1,470 hingga 2,190 °F).[1] Walaupun lava agak likat, dengan kelikatan kira-kira 100,000 kali lebih tinggi dari air, ia boleh mengalir agak jauh sebelum sejuk dan membeku, disebabkan sifat tiksotropi dan penipisan ricihnya.[2][3]

Sekiranya lava tersebut agak cair, lava akan meleleh jauh dari sumbernya membentuk aliran seperti sungai melalui lembah dan membeku menjadi batuan seperti lava ropi atau lava blok. Sekiranya lava agak pekat, lava tidak akan mengalir jauh dari sumbernya dan membentuk kubah lava serta pada bahagian pinggirnya membeku membentuk blok-blok lava tetapi suhunya masih tinggi. Apabila kedudukannya tidak stabil, asap panas terbentuk dari lava.

Jenis

[sunting | sunting sumber]

ʻAʻā

[sunting | sunting sumber]
Aliran ʻaʻā yang menyala melimpah atas aliran pāhoehoe di pantai Kilauea di Hawaii, Amerika Syarikat.

ʻAʻā (juga dieja aa, aʻa, ʻaʻa, dan a-aa) ialah salah satu jenis aliran lava asas. ʻAʻā ialah lava basalt dicirikan oleh permukaan kasar berkerikil terdiri daripada ketulan batu hangus. Lava ʻaʻā keluar pada suhu 1,050 hingga 1,150 °C (1,920 hingga 2,100 °F) atau lebih.[4][5] Permukaan aliran ʻaʻā longgar, pecab-pecah dan tajam menyebabkan kembara berjalan kaki sukar dan perlahan.[6] Perkataan jenis lava ini dari bahasa Hawaii bermaksud "bakar" atau "nyala";[7] istilah ini diperkenalkan dalam geologi oleh Clarence Dutton.[8][9]

Pāhoehoe

[sunting | sunting sumber]
Aliran lava pāhoehoe di pulau Hawaii pada September 2007

Pāhoehoe (juga dieja pahoehoe, dari bahasa Hawaii [paːˈhoweˈhowe] bermaksud "lava licin"[10]) ialah lava basalt yang mempunyai permukaan licin, bergelombang, berlaun atau bertali-tali disebabkan pergerakan lava yang sangat cair di bawah kerak permukaan yang membeku. Istilah ini diperkenalkan dalam geologi oleh Clarence Dutton.[8][9]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Philpotts, Anthony R.; Ague, Jay J. (2009). Principles of igneous and metamorphic petrology (ed. ke-2). Cambridge, UK: Cambridge University Press. m/s. 20. ISBN 9780521880060.
  2. ^ Bagdassarov, N.; Pinkerton, H. (April 2004). "Transient phenomena in vesicular lava flows based on laboratory experiments with analogue materials". Journal of Volcanology and Geothermal Research. ScienceDirect. 132 (2–3): 115–136. doi:10.1016/S0377-0273(03)00341-X. Dicapai pada 24 April 2022.
  3. ^ Pinkerton, Harry; Norton, Gill (November 1995). "Rheological properties of basaltic lavas at sub-liquidus temperatures: laboratory and field measurements on lavas from Mount Etna". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 68 (4): 307–323.
  4. ^ Pinkerton, Harry; James, Mike; Jones, Alun (March 2002). "Surface temperature measurements of active lava flows on Kilauea volcano, Hawai′i". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 113 (1–2): 159–176. Bibcode:2002JVGR..113..159P. doi:10.1016/S0377-0273(01)00257-8.
  5. ^ Cigolini, Corrado; Borgia, Andrea; Casertano, Lorenzo (March 1984). "Intra-crater activity, aa-block lava, viscosity and flow dynamics: Arenal Volcano, Costa Rica". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 20 (1–2): 155–176. Bibcode:1984JVGR...20..155C. doi:10.1016/0377-0273(84)90072-6.
  6. ^ Schmincke, Hans-Ulrich (2003). Volcanism. Berlin: Springer. m/s. 131–132. ISBN 9783540436508.
  7. ^ "ʻaʻā". Hawaiian Dictionary (Hwn to Eng). Diarkibkan daripada yang asal pada 28 Disember 2012.
  8. ^ a b Kemp, James Furman (1918). A handbook of rocks for use without the microscope : with a glossary of the names of rocks and other lithological terms. 5. New York: D. Van Nostrand. m/s. 180, 240.
  9. ^ a b Dutton, C. E. (1883). "Hawaiian volcanoes". Annual Report U.S. Geological Survey. 4 (95): 240.
  10. ^ "pāhoehoe". Hawaiian Dictionary (Hwn to Eng). Diarkibkan daripada yang asal pada 18 September 2012.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]

Rencana ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.

Jika anda melihat rencana yang menggunakan templat {{tunas}} ini, gantikanlah dengan templat tunas yang lebih spesifik.

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Lava&oldid=5962338"