Pergi ke kandungan

Masyarakat dalam Dinasti Joseon

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Orang Korea dalam lukisan dari abad ke-18

Masyarakat dalam Dinasti Joseon dibina di atas gagasan Neo-Konfusianisme, iaitu tiga prinsip asas dan lima disiplin moral. Terdapat empat kelas, golongan bangsawan yangban, "kelas menengah" chungin, sangmin, atau rakyat jelata dan cheonmin, golongan terbuang di bahagian paling bawah. Masyarakat diperintah oleh yangban, yang merupakan 10% daripada penduduk dan mempunyai beberapa keistimewaan. Hamba adalah yang paling rendah kedudukannya.

Dalam tempoh ini, struktur suku menjadi lebih ketat dan garis keturunan adalah amat penting. Kehidupan keluarga dikawal oleh undang-undang, dengan tegas menguatkuasakan amalan Konfusianisme. Berbanding dengan amalan Goryeo sebelum ini, upacara perkahwinan disusun semula dan diberatkan lagi. Golongan bangsawan hanya boleh mempunyai seorang isteri dan beberapa gundik tetapi anak-anak mereka yang lahir daripada gundik biasa atau hamba dianggap tidak sah taraf dan dinafikan sebarang hak yangban.

Peranan dan hak wanita dikurangkan berbanding era sebelumnya dalam sejarah Korea. Wanita Yangban benar-benar tersembunyi dari dunia luar dan setiap wanita harus mematuhi gagasan Konfusianisme tentang kesucian, ketaatan, kehormatan dan kesetiaan. Wanita ialah subjek dominasi lelaki sepanjang hidup mereka, diwajibkan untuk mentaati bapa, suami, bapa mertua dan anak sulung mereka. Rumah dibahagikan kepada kuarters lelaki dan perempuan untuk memisahkan jantina.

Prinsip panduan

[sunting | sunting sumber]

Masyarakat Korea sentiasa berhierarki dan penyebaran Neo-Konfusianisme disokong kerajaan untuk menguatkan idea ini. Walaupun falsafah itu berasal dari China, serta Jepun dan Vietnam juga mengamalkannya, Korea mengintegrasikan Konfusianisme ke dalam kehidupan seharian, mengubahnya agar sesuai dengan keperluan negara dan mengembangkannya dengan cara yang khusus untuk Korea.[1]

Masyarakat Korea di Joseon dibina berdasarkan tiga prinsip asas (samgang, Hangul삼강; Hanja三綱) dan lima disiplin moral (oryun, Hangul오륜; Hanja五倫):[1]

  • samgang :
    • chung (; ; ): taat setia kepada raja
    • hyo (; ; ): taat berbakti kepada ibu bapa
    • yeol (; ; ): pembezaan antara lelaki dan perempuan
  • oryun :
    • ui (; ; ): kewajaran dan keadilan: hubungan antara raja dan rakyat
    • dagu (; ; ): kemesraan dan keakraban antara ibu bapa dan anak-anak
    • byeol (; ; ): perbezaan antara suami dan isteri
    • seo (; ; ): tertib antara senior dan junior
    • dosa (; ; ): kepercayaan antara kawan

Ini bermakna masyarakat Korea amat mementingkan hierarki antara kelas, orang tua dan muda, menekankan nilai kekeluargaan, menjaga ketenteraman dan keharmonian serta status sosial wanita yang rendah. Ritual menjadi sangat penting, upacara, penghormatan kepada nenek moyang dan keperluan untuk pembelajaran sepanjang hayat manat dihargai. Ahli Neo-Konfusian menganggap kerja keras, kesucian, kesopanan dan menahan diri daripada tingkah laku yang tidak wajar sebagai sifat manusia yang wajar dan berharga. Mereka boleh dianggap sebagai pemalu, kerana menunjukkan emosi yang ghairah adalah sesuatu yang diharapkan untuk dielak orang mulia. Adalah penting bahawa setiap orang mengetahui kedudukan mereka dalam masyarakat dan berkelakuan sewajarnya. Bahasa Korea mencerminkan tanggapan ini pada hari ini, dengan penggunaan kata hormat, yang menandakan sama ada pengucap itu bercakap kepada orang yang lebih tua atau seseorang yang mempunyai kedudukan sosial yang lebih tinggi.[1]

Komunikasi langsung antara raja dan rakyat jelata dapat dilakukan melalui sangeon (상언) sistem petisyen bertulis dan gyeokjaeng (격쟁) sistem petisyen lisan. Melalui sistem petisyen lisan gyeokjaeng, rakyat jelata boleh memukul gong atau gendang di hadapan istana atau semasa perarakan awam raja untuk merayu rungutan atau petisyen mereka kepada raja secara langsung. Ini membenarkan ahli masyarakat Joseon yang buta huruf untuk membuat petisyen kepada raja. Lebih daripada 1,300 maklumat berkaitan gyeokjaeng direkodkan dalam Ilseongnok.[2][3][4]

Gambar seorang lelaki yangban dari tahun 1863

Asas masyarakat Joseon ialah sistem yang serupa dengan sistem kasta. Ahli sejarah Baek Ji-won menganggap sistem Korea setanding dengan India.[5] Menurut Michael Seth, sistem Korea pada dasarnya boleh dibandingkan dengan India (selain daripada konotasi agama). Walau bagaimanapun, dalam praktiknya, kelas mungkin tidak dapat ditembusi dan dipisahkan dengan jelas seperti di India.[1] Bruce Cumings, sebaliknya, berpendapat bahawa struktur Korea tidak boleh dipanggil sistem kasta sebenar tetapi sistem kasta tertentu itu seakan-akan wujud.[6]

Secara teori, terdapat tiga lapis kelas sosial, tetapi dalam amalannya, terdapat empat lapis. Kelas teratas ialah yangban, atau "sarjana-ningrat",[7] golongan kebanyakan dipanggil sangmin atau yangmin, dan kelas yang paling rendah adalah daripada cheonmin.[1] Antara yangban dan golongan kebanyakan ialah kelas keempat, chungin, "orang tengah".[1]

Golongan pemerintah dan penerima keistimewaan ialah golongan yangban. Bangsawan elit ini bersifat turun temurun dan memegang sebahagian besar harta, hamba dan tanah. Mereka juga dipanggil sadaebu, " pegawai-sarjana", kerana jika dibandingkan dengan bangsawan Goryeo atau bushido Jepun, mereka bukanlah pemilik tanah yang terlibat dalam tindakan ketenteraan.

Yangban berusaha untuk berjaya dalam peperiksaan diraja untuk mendapatkan jawatan tinggi dalam kerajaan. Mereka tidak membayar apa-apa bentuk cukai, dan mereka mengelakkan buruh kasar dan kerahan tenaga. Walau bagaimanapun, mereka harus cemerlang dalam seni khat, puisi, teks Cina klasik dan upacara Konfusian. Secara teori, rakyat jelata boleh memohon peperiksaan diraja tetapi dalam praktiknya, dari tahun 1600-an, latar belakang keluarga pemohon telah diperiksa dengan teliti dan perlu memberikan bukti status yangban di sebelah bapa mereka sehingga tiga generasi dan satu generasi di sebelah ibu.

Bangsawan tinggal berasingan daripada rakyat kebanyakan, di kawasan yang ditetapkan di bandar atau kampung dan menghabiskan sebahagian besar masa lapang mereka di akademi Konfusian atau rumah gisaeng.[1] Keluarga yangban jarang ditemui di bahagian utara dan timur negara dan juga di Pulau Jeju kerana kebanyakan yang diturunkan pangkat yangban akan diasingkan di sana. Jawatan tinggi kerajaan diisi oleh yangban dari wilayah Gyeongsang dan Chungcheong terutamanya. Golongan cendekiawan-bangsawan membentuk kira-kira 10% daripada penduduk Korea.[7]

Pejabat awam (munban), serta jawatan tentera (muban) diduduki oleh lelaki yangban, yang terakhir diisi oleh yangban wilayah, yang satu-satunya cara untuk mendapatkan sijil ilmiah adalah dengan menjadi pegawai tentera. Lelaki tersebut telah disediakan untuk menghadapi peperiksaan oleh muhak, sekolah tentera. Dari zaman pertengahan Joseon, mereka mempunyai keturunan yang berbeza daripada pegawai awam.[1]

Sekitar 80% masyarakat Joseon terdiri daripada rakyat kebanyakan, dipanggil sangmin. Mereka adalah kelas bebas, diwajibkan membayar cukai, berkhidmat dalam tentera, dan menjalankan kerja kerahan. Golongan ini terdiri daripada golongan petani, tukang, nelayan dan saudagar, tetapi biasanya saudagar dipandang rendah oleh Yangban. Sesetengah petani memiliki tanah mereka, tetapi yang lain mengusahakan harta yangban sebagai penyewa.[1][7]

Kedudukan terakhir di tangga sosial ialah kelas terbuang, cheonmin. Para hamba berada di lapis ini. Mereka dibahagikan kepada dua kumpulan: sanobi (hamba swasta) dan gongnobi (hamba yang dimiliki oleh negara). Kedua-dua kumpulan mempunyai "hamba dalam rumah" (solgeo nobi) dan "hamba luar" (oegeo nobi). Kumpulan ini hidup seperti mana-mana petani, boleh memiliki harta dan, seperti petani, memberikan sebahagian daripada hasil tanaman atau penghormatan tekstil kepada pemiliknya. Bilangan hamba berubah-ubah sepanjang zaman Joseon: ada kalanya bilangan mereka mencapai 30% daripada populasi. Hamba tidak boleh mempunyai nama keluarga kecuali bagi mereka yang sudahpun mempunyai nama keluarga ketika mereka menjadi hamba. Secara teori, perkahwinan antara hamba dan rakyat biasa adalah dilarang, tetapi peraturan itu sering diabaikan. Menjelang akhir dinasti, bilangan hamba berkurangan. Perhambaan negara telah dimansuhkan pada tahun 1800 manakala perhambaan persendirian akhirnya diharamkan pada tahun 1894.[1][7]

Selain hamba, orang dari profesyen tertentu juga termasuk dalam golongan cheonmin. Sebagai contoh, profesional yang berurusan dengan penyembelihan haiwan (penyembelih, orang yang bekerja dengan kulit haiwan), kemungkinan besar disebabkan pandangan Buddha lama. Pemilik penginapan, gisaeng, penghibur, penggali kubur, pengupas kulit kayu, pembuat bakul, bomoh dan pengemudi feri juga ialah orang cheonmin. Ia status keturunan, dan anak-anak mereka tidak dibenarkan untuk menaiki tangga sosial.[1][7]

Lukisan yang menggambarkan orang chungin

Kelas pertengahan, dipanggil chungin atau jungin adalah golongan yang kecil tetapi penting. Mereka berada di bawah bangsawan yangban tetapi di atas rakyat kebanyakan. Mereka biasanya "pakar teknikal", seperti jurubahasa, jurutulis, ahli astronomi, akauntan, pakar perubatan, ahli hukum dan ahli muzik. Pemegang pejabat kecil wilayah juga tergolong dalam kelas ini. Mereka menyelia birokrasi tempatan dan oleh itu mustahil untuk diabaikan. Ramai daripada mereka menjadi kaya, sebahagiannya dengan mengeksploitasi petani. Pada abad ke-19, chungin yang bercakap bahasa asing ialah orang yang memperkenalkan budaya Barat ke Korea.[1][8]

Orang chungin juga termasuk anak luar nikah yangban.[8] Dilahirkan daripada gundik biasa atau hamba, mereka membentuk substrata dalam chungin, dipanggil seoeol. Anak luar nikah golongan sarjana-ningrat tidak dibenarkan diiktiraf sebagai yangban, maka, tidak boleh mewarisi tanah atau kekayaan daripada bapa mereka atau mengambil bahagian dalam peperiksaan kerajaan. Nasib mereka menyebabkan banyak perbincangan di kalangan sarjana Confucian, kerana menyedari kewujudan mereka bermakna garis yang jelas antara rakyat biasa dan bangsawan akan menjadi kabur.[1]

Masyarakat Joseon adalah istimewa kerana kelas elit kekal sama selama berabad-abad. Walaupun terdapat peperangan yang berterusan, dengan kumpulan berbeza bertukar kedudukan teratas di seluruh Eropah dan Asia, kelas pemerintah Korea sebahagian besarnya kekal tidak disentuh, dari zaman Goryeo hingga akhir dinasti Joseon. Struktur sistem sosial juga kekal sama selama lima abad, menjadikannya suatu yang unik di dunia.[1]

Suku, keluarga dan perkahwinan

[sunting | sunting sumber]
Meja ditetapkan untuk upacara jesa yang digambarkan dalam lukisan awal Joseon

Korea mempunyai sistem suku, setiap orang Korea tergolong dalam bongwan (본관) yang boleh mengesan keturunan kembali kepada bapa pengasas suku tersebut. Puak yang berbeza mungkin berkongsi nama keluarga tertentu, dibezakan oleh bandar pengasas atau bandar puak tersebut.[9] Struktur suku telah wujud jauh sebelum penubuhan Joseon tetapi penyebaran Konfusianisme menjadikan peraturannya lebih ketat, dogmatis dalam undang-undang negeri.[1]

Suku adalah berdasarkan keturunan darah bapa, bernama jok (Hangul; Hanja), pa (Hangul; Hanja) atau munjung (Hangul; Hanja).[10] Sejarah suku, dengan butiran kelahiran, perkahwinan dan kematian ahlinya didaftarkan di jokbo (Hangul족보; Hanja族譜) walaupun hingga hari ini. Pembuatan pendaftaran jenis ini menjadi biasa pada abad ke-15. Pengkhianat dan penjenayah yang dihukum akan diusir dari suku dan dari keturunan. Orang luar pula tidak boleh menyertai keturunan.[1]

Kehidupan keluarga dikawal oleh daejeon Gyeongguk (Hangul경국대전; Hanja經國大典), kanun undang-undang yang disusun pada abad ke-15. Ia mengawal selia jesa, upacara nenek moyang, menekankan bahawa nenek moyang ialah ahli penting dalam keturunan. Jesa dikendalikan oleh ahli keluarga lelaki tertua si mati, ahli keluarga yang lain berbaris di belakangnya mengikut pangkat mereka dalam keluarga. Upacara-upacara mempunyai peraturan yang ketat dan tertib yang telah ditetapkan, dengan jenis makanan korban dan susunannya juga ditentukan. Upacara ini menjadi biasa dan diperkukuh semasa era Joseon.[1]

Lakonan perkahwinan diraja di istana Unhyeongung di Seoul, dengan "raja" di sebelah kiri

Sama seperti upacara, perkahwinan juga mempunyai peraturan yang ketat untuk diikuti. Semasa dalam Goryeo, perkahwinan dalam ahli suku yang sama dibenarkan, Joseon mengambil eksogami dengan sangat serius dan melarang perkahwinan sedemikian, walaupun jika sesebuah suku mempunyai lebih daripada sejuta ahli. Michael Seth,[11] profesor sejarah di Universiti James Madison, mendakwa bahawa sebab untuk ini adalah adaptasi gwageo (Hangul과거), sistem peperiksaan kerajaan China, serta integrasi Konfusianisme ke dalam kehidupan seharian, menjadikan pembuktian keturunan seseorang itu amat penting.[1]

Perkahwinan dilakukan pada usia muda, pada tahun 1471 umur yang paling rendah adalah 15 untuk lelaki dan 14 untuk perempuan. Lelaki biasanya berkahwin sebelum umur 30 tahun, wanita perlu di bawah 20 tahun. Orang kebanyakan biasanya berkahwin pada usia yang lebih awal daripada anak-anak kelas yangban. Perbezaan umur yang ketara antara suami dan isteri adalah lazim. Perkahwinan dan upacara kehidupan perkahwinan dikawal oleh Zhuzi Jiali oleh Zhu Xi (Cina tradisional: 朱子家禮, Korea: 주자가례, Juja garye[12]), tetapi adat telah diubah suai mengikut tradisi Korea. Sebagai contoh, mengikut adat Konfusian, upacara perkahwinan diadakan di rumah bapa pengantin lelaki, namun, di Korea keadaan sebaliknya pula yang menjadi adat. Sebagai kompromi, sebahagian daripada upacara itu akan diadakan di rumah pengantin perempuan, selepas itu mereka akan meneruskan ke rumah pengantin lelaki. Pada zaman Goryeo pengantin baru biasanya tinggal di rumah pengantin perempuan selama bertahun-tahun, tetapi dengan mengadaptasi Konfusianisme, amalan ini terpaksa berubah. Pengantin perempuan terpaksa berpindah ke rumah keluarga barunya. Pada praktiknya, ada kalanya pasangan itu memilih untuk tinggal di tempat ibu bapa yang mempunyai keperluan yang lebih besar untuk dijaga atau tanah lebih subur untuk dikerjakan.[1]

Orang Korea juga mengadaptasi satu lagi adat Cina, minmyeoneuri (Hangul민며느리), atau pengantin kanak-kanak, apabila kanak-kanak perempuan berumur 6 dan 7 tahun dikahwinkan. Mereka biasanya menghabiskan masa bertahun-tahun sebelum majlis perkahwinan sebenar di ibu mertua mereka, tempat mereka bekerja sebagai pembantu rumah. Adat ini tidak meluas dan diamalkan terutamanya oleh keluarga miskin yang tidak mampu untuk mengadakan perkahwinan. Disebabkan keadaan yang begitu teruk, perbezaan umur antara pengantin perempuan dan pengantin lelaki boleh sehingga lebih daripada 30 tahun.[1]

Harta yang paling penting bagi keluarga Korea ialah anak sulung, atau jangja (Hangul장자). Ia amalan yang lazim di kebanyakn tempat di dunia, tetapi Konfusianisme menguatkan idea itu lebih jauh lagi. Ia sangat penting sehinggakan tiada lelaki boleh mati tanpa mempunyai waris lelaki. Sekiranya mereka tidak dapat menghasilkan waris lelaki, mereka terpaksa mengambil anak angkat (dari keturunan yang sama). Kebanyakan kekayaan dan tanah keluarga diwarisi oleh anak sulung, dan anak lelaki lain juga mewarisi sebahagian daripadanya; anak-anak perempuan dinafikan hak sedemikian. Lelaki dibenarkan mempunyai lebih daripada seorang isteri dan beberapa gundik.[1]

Perempuan

[sunting | sunting sumber]

 

Sseugae chima, digunakan oleh wanita kelas bawah untuk menyembunyikan muka mereka apabila keluar
Pakaian Gisaeng di pertunjukan fesyen Korea yang diadakan di Vietnam

Semasa Dinasti Goryeo, wanita mempunyai kebebasan yang besar. Mereka boleh bebas bergaul dengan lelaki, mempunyai harta mereka sendiri, dan mewarisi tanah.[1] Keadaan itu berubah secara drastik semasa separuh kedua era Joseon selepas Perang Imjin,[13] keadaan wanita menjadi semakin teruk. Kehidupan mereka dikawal oleh Neo-Konfusianisme tetapi dengan cara yang lebih ketat daripada di China, negara yang memulakan falsafah itu.[1]

Wanita harus akur dengan gagasan Konfusian, sebagai anak-anak mereka tunduk kepada bapa mereka, apabila mereka berkahwin, kepada suami mereka, dan apabila mereka tua, kepada anak sulung mereka. Menjadi mulia, sederhana, patuh dan setia dituntut daripada mereka; wanita berakhlak mulia boleh diberi ganjaran oleh negara mulai 1434. Wanita bangsawan Yangban diasingkan sepenuhnya daripada masyarakat yang lain. Pada siang hari mereka tidak boleh meninggalkan rumah mereka, dan jika terpaksa, mereka diangkut dalam tandu yang dipanggil gama (Hangul가마). Mereka dilarang bermain permainan dan berseronok di luar rumah atau mereka boleh dipukul. Gagasan dan pengasingan ini tidak dapat dikekalkan sepenuhnya dalam kelas bawahan, kerana wanita biasa dan hamba mempunyai pelbagai kerja untuk dilakukan. Walau bagaimanapun, walaupun rumah petani mempunyai bilik yang berasingan untuk lelaki dan wanita, dan keluarga yang lebih kaya pula mempunyai tempat tinggal lelaki dan perempuan: sarangchae, atau "bilik luar" (Hangul사랑채) untuk lelaki dan anche (Hangul안채) atau anbang (Hangul안방; Hanja內房), "bilik dalaman" untuk wanita.[1] Menjelang penghujung Dinasti Joseon, wanita biasa yang telah menunaikan kewajipan Konfusianisme mereka untuk melahirkan anak lelaki mempamerkan payudara mereka di khalayak ramai sebagai tanda kebanggaan. Wanita bangsawan pula dilarang berbuat demikian.[14][15][16]

Kebanyakan wanita adalah buta huruf, kerana sekolah hanya mengajar lelaki. Walaupun selepas pengenalan hangul, apabila celik huruf bertambah baik, wanita yang boleh membaca dan menulis hanya sekitar 4% seawal abad ke-19. Wanita yangban boleh menerima pendidikan dari dalam keluarga, contohnya puteri mahkota abad ke-18 Puan Besar Hyegyeong telah diajar membaca dan menulis hangul oleh ibu saudara mentua.[17] Wanita tidak dibenarkan belajar hanja, iaitu aksara Cina digunakan untuk menulis bahasa Korea. Wanita juga dinafikan hak untuk menyertai jesa, upacara penghormatan nenek moyang, yang juga merupakan perbezaan yang ketara daripada amalan Cina asal.[1]

Isi rumah yang diketuai oleh wanita lenyap pada permulaan era Joseon, dan mereka secara beransur-ansur kehilangan hak mereka untuk warisan juga. Sebab hal ini kerana mengahwinkan anak perempuan memerlukan mas kahwin yang mahal, menyebabkan anak perempuan dipanggil dodungnyeo (도둑녀), "pencuri". Mengikut gagasan baru Konfusianisme, wanita perlu mematuhi mentua mereka selepas berkahwin, maka keluarga kandung menganggap tidak perlu untuk memberikan warisan kepadanya. Anak perempuan yang sudah berkahwin sering dilabelkan sebagai chulga oein (출가외인; 出嫁外人), "orang yang meninggalkan keluarga dan menjadi orang asing". Wanita terpaksa taat kepada suami dan mentua dan tidak berhak memohon cerai. Lelaki boleh menceraikan isteri mereka berdasarkan chilgeojiak (칠거지악), "tujuh dosa": menderhaka kepada mentua, tidak mampu melahirkan anak, berzina, hasad dengki, penyakit keturunan, suka bercakap dan mencuri.[1]

Wanita diharapkan untuk setia kepada suami mereka selepas kematian maka balu tidak dibenarkan berkahwin semula. Dalam kelas bawahan, perkahwinan seperti itu masih berlaku, kerana keluarga, atas sebab kewangan, mengahwinkan balu yang membebankan kepada lelaki yang tidak mampu untuk berkahwin. Walaupun pelanggaran peraturan dalam kelas bawahan diabaikan secara meluas oleh pihak berkuasa, balu yangban dilarang berkahwin semula, atau anak-anak mereka akan dibuang daripada kelas bangsawan.[6] Ahli-ahli keturunan diraja diperlakukan dengan lebih ketat lagi, dengan Seongjong dari Joseon mengarahkan hukuman mati ke atas sepupunya apabila baginda mendapati beliau telah bersekedudukan dengan seorang hamba selepas menjadi balu.[18] Memandangkan wanita tidak boleh menjadi ketua rumah tangga lagi, balu sering dianggap sebagai beban kewangan dan kadangkala terdorong untuk membunuh diri. Wanita dijangka melindungi kebajikan mereka dalam apa jua cara, dan menjelang era Joseon akhir mereka sering memakai pisau kecil yang dipanggil paedo (Hangul패도; Hanja佩刀) yang dilekatkan pada norigae (loket berwarna-warni yang tergantung pada bahagian atas hanbok), untuk membunuh diri daripada menghina keluarga mereka walaupun dengan memberi peluang kepada sebab digosip.[1]

Lelaki boleh mempunyai isteri kedua selain isteri pertama dan mempunyai beberapa gundik juga. Menjadi isteri kedua atau gundik kepada seorang bangsawan dianggap sebagai satu peningkatan dalam tangga sosial bagi wanita biasa atau hamba, tetapi anak-anak mereka dianggap tidak sah taraf dan dinafikan sebarang hak yangban. Isteri pertama dan anak-anak sah dari golongan bangsawan pula sering menghina wanita-wanita ini dan keturunan mereka. Masyarakat menganggap kanak-kanak ini terbuang.[1]

Wanita hanya boleh mempunyai empat jenis "profesyen" di Joseon: mereka boleh menjadi gungnyeo (wanita istana), bomoh, doktor atau gisaeng.[19] Yang terakhir, yang sering dibandingkan dengan geisha Jepun, boleh menjalani kehidupan yang lebih bebas daripada kebanyakan wanita lain. Mereka boleh membaca dan menulis, mahir dalam muzik, seni, puisi dan berkhidmat sebagai sahabat intelektual kepada lelaki ketika zaman isteri tidak dibenarkan menjadi teman sejati akibat sekatan Konfusian.[1] Gisaeng yang paling terkenal mungkin ialah Hwang Jin-yi, yang hidup pada abad ke-16 dan dianggap sebagai model peranan wanita progresif berswasadar di Korea.[20]

Menjelang akhir era, wanita hampir menjadi "tanpa nama" di Korea. Mereka dirujuk kebanyakannya dengan nama suami atau anak mereka ("isteri X", "ibu X").[1]

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Seth 2010.
  2. ^ "Ilseongnok: Records of Daily Reflections" (PDF). Memory of the World Register. UNESCO. Dicapai pada 6 December 2017.
  3. ^ Injae, Lee; Miller, Owen; Jinhoon, Park; Hyun-Hae, Yi (2014). Korean History in Maps (dalam bahasa Inggeris). Cambridge University Press. m/s. 93. ISBN 9781107098466. Dicapai pada 6 December 2017.
  4. ^ 상언격쟁. Korea Creative Content Agency. Dicapai pada 6 December 2017.
  5. ^ "Joseon History Through Eyes of Commoners". Korea Times. 2009-02-27. Dicapai pada 2014-05-23.
  6. ^ a b Cumings 1997.
  7. ^ a b c d e Nahm 1996.
  8. ^ a b Chun-gil Kim (2005). The History of Korea. Greenwood Publishing Group. m/s. 95–96–113. ISBN 0-313-33296-7. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "kim" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  9. ^ "Traditional Family Life". Library of Congress. Dicapai pada 2013-10-22.
  10. ^ Martina Deuchler (1992). The Confucian Transformation of Korea: A Study of Society and Ideology. Harvard Univ Asia Center. m/s. 307. ISBN 9780674160897.
  11. ^ "Dr. Michael Seth". James Madison University. Dicapai pada 2014-05-21.
  12. ^ 시제 時祭 Sije Ancestral Rites (dalam bahasa Korea). Encyclopedia of Korean Seasonal Customs Autumn. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-05-21. Dicapai pada 2014-05-21.
  13. ^ Kim, Youngmin; Pettid, Michael. Women and Confucianism in Choson Korea: New Perspectives.
  14. ^ "The bare facts". Korea Times. 2011-10-18. Dicapai pada 2014-05-26.
  15. ^ Samuel Songhoon Lee (2015). Hanbok: Timeless Fashion Tradition. Seoul Selection. ISBN 9781624120565.
  16. ^ 전보경 (2008). 조선 여성의 ‘젖가슴 사진’을 둘러싼 기억의 정치 [The Bare Breast Bragging about Having a Baby Boy -The Politics of Memory on the 'Women's Breast Pictures' in Joseon-]. 페미니즘 연구 (dalam bahasa Korea dan Inggeris). dbpia.co.kr. 8 (1): 125–157. Dicapai pada 2016-09-27.
  17. ^ Kim Haboush (2013).
  18. ^ Uhn, Cho (1999). "The Invention of Chaste Motherhood: A Feminist Reading of the Remarriage Ban in the Chosun Era". Asian Journal of Women's Studies. 5 (3): 46. doi:10.1080/12259276.1999.11665854.
  19. ^ Csoma 2013.
  20. ^ Osváth Gábor. "Hvang Dzsini sidzso versei (eredeti szövegek, nyers- és műfordítások)" (PDF) (dalam bahasa Hungarian). Konfuciusz Intézet. Dicapai pada 2012-11-14.CS1 maint: unrecognized language (link)