Kata hormat Korea
Kata hormat Korea | |
---|---|
Hangul | 높임말 / 경어 |
Hanja | 높임말 / 敬語 |
Perumian Semakan | Nopimmal / gyeongeo |
McCune–Reischauer | Nop'immal / kyŏngŏ |
Kaizokudan
Bahasa Korea mempunyai sistem gelaran hormat atau kata hormat yang mengiktiraf dan mencerminkan status sosial hierarki penutur berkenaan dengan subjek dan/atau objek dan/atau pendengar. Penutur menggunakan kata hormat untuk menunjukkan hubungan sosial mereka dengan penerima dan/atau subjek perbualan, berkenaan umur, status sosial, jantina, tahap keintiman dan situasi lakuan pertuturan mereka.
Satu peraturan asas kata hormat Korea ialah 'menjadikan diri lebih rendah'; penutur boleh menggunakan bentuk kata hormat dan juga menggunakan bentuk kata rendah diri untuk menjadikan diri mereka lebih rendah.[1]
Sistem kata hormat dicerminkan dalam partikel hormat, kata kerja dengan bentuk kehormatan khas atau penanda kehormatan dan kata nama hormat khas yang merangkumi istilah panggilan.
Partikel hormat dalam ayat hormat
[sunting | sunting sumber]Bahasa Korea boleh mengindeks penghormatan atau hormat terhadap rujukan ayat dalam kedudukan subjek atau datif melalui penggunaan pilihan leksikal seperti partikel penghormatan.[2][3]
Kata nama asas | Partikel Biasa | Partikel hormat | |
---|---|---|---|
Partikel subjek | Selepas vokal | Selepas konsonan | 께서 (-kkeseo) |
가 (-ga) | 이 (-i) | ||
Partikel datif | tak bernyawa | bernyawa | 께 (-kke) |
에 (-e) | 에게 -(ege) |
Tiada ungkapan hormat untuk '에(-e)' yang tidak bernyawa. Versi hormat '에게(-ege)' ialah '께(-kke)'.[4]
Sebagai contoh, sementara - 선생님- (- seonsaengnim-) 'guru' adalah neutral dan -선생님이- (- seonsaengnimi-) menandakan peranan kata nama sebagai subjek ayat, -선생님께서- (- seonsaengnimkkeseo-) masih bermaksud 'guru', tetapi ia menunjukkan bahawa ayatnya adalah ayat hormat dan penuturnya melayan subjek, - 선생님- (- seonsaengnim-), dengan sopan.
Kata ganti nama dan kata nama hormat
[sunting | sunting sumber]Dalam bahasa Korea, bentuk hormat kata ganti nama diri pertama ialah bentuk merendah diri, yang digunakan penutur untuk merujuk diri mereka dengan kata ganti nama rendah diri dan bentuk kata kerja rendah diri untuk menjadikan diri mereka lebih rendah.[3]
Bentuk Biasa | Bentuk Rendah Diri | Terjemahan | |
---|---|---|---|
Kata Ganti Nama Diri Pertama | 나 (na) | 저 (jeo) | Saya |
우리 (uri) | 저희 (jeohui) | Kami |
Kata ganti nama diri kedua Korea tidak muncul dalam perbualan hormat kerana gelaran profesional serta istilah persaudaraan digunakan sebaliknya, fenomena yang dikenali sebagai kata ganti nama pengelakan.[5] Istilah panggilan yang paling biasa ialah istilah persaudaraan, yang dibahagikan kepada tahap biasa dan tahap hormat.[3][2]
Akhiran kehormatan -님 (-nim) dilekatkan pada banyak istilah kekerabatan untuk menjadikannya terhormat. Oleh itu, seseorang boleh memanggil neneknya sendiri sebagai 할머니 (halmeoni) tetapi merujuk kepada nenek orang lain sebagai 할머님 (halmeonim).[6]
Kata nama asas | Hormat | Terjemahan |
---|---|---|
할아버지 (harabeoji) | 할아버님 (harabeonim) | datuk |
할머니 (halmeoni) | 할머님 (halmeonim) | nenek |
아빠/ 아버지 (appa/abeoji) | 아버님 (abeonim) | ayah |
엄마/ 어머니 (eomma/eomeoni) | 어머님 (eomeonim) | ibu |
형 (hyeong) | 형님 (hyeongnim) | abang lelaki |
누나 (nuna) | 누님 (nunim) | kakak lelaki |
오빠 (oppa) | 오라버니 (orabeoni) | abang perempuan |
언니 (eonni) | 형님 (hyeongnim) | kakak perempuan |
아들 (adeul) | 아드님 (adeunim) | anak lelaki |
딸 (ttal) | 따님 (ttanim) | anak perempuan |
Tidak seperti bahasa Jepun, yang membenarkan gelaran digunakan secara bersendirian untuk memanggil orang apabila ungkapan hormat diperlukan (cth,社長 (shacho) 'presiden', 教授 (kyojyu) 'profesor'), bahasa Korea tidak membenarkan gelaran tunggal untuk memangil orang. Adalah tidak sopan untuk memanggil seseorang sebagai 사장 (sajang) 'presiden,' 교수 (gyosu) 'profesor,' dsb. tanpa akhiran. Dalam bahasa Korea, jawatan tersebut akan diikuti dengan akhiran kehormatan -님 (-nim) kecuali apabila merujuk kepada orang yang setaraf sosial atau yang lebih rendah statusnya.[7]
Penghormatan penerima
[sunting | sunting sumber]'상대 높임법 (Penghormatan Penerima)' merujuk kepada cara penutur menggunakan penghormatan terhadap pendengar. '상대 높임법 (Penghormatan Penerima)' ialah penghormatan yang paling maju dalam Bahasa Korea yang kebanyakannya direalisasikan oleh ungkapan penutup, yang kemudiannya sebahagian besarnya dibahagikan kepada bentuk formal dan tidak formal, dan dikategorikan kepada 6 peringkat mengikut tahap penghormatan.[8]
Bentuk rasmi termasuk:
- '하십시오 체 (bentuk hasipsio)' yang merupakan bentuk yang sangat sopan,
- '하오 체 (bentuk hao)' yang secara sederhana mengangkat penerima,
- 하게 체 (bentuk hage)' yang sederhana merendahkan penerima,
- dan '해라 체 (bentuk haera)' yang merupakan bentuk yang sangat rendah.
Bentuk tidak rasmi termasuk '해요 체 (bentuk haeyo)' yang tidak formal meningkatkan penerima dan '해 체 (bentuk hae)' yang merendahkan penerima secara tidak formal.
Sebagai contoh, anda boleh menulis ayat berikut secara berbeza dengan menggunakan ungkapan penutup yang berbeza.
"Baca buku ini."
"이 책을 읽으십시오. (I chaegeul ilgeusipsio.)" : Ia menggunakan '하십시오 체 (bentuk hasipsio)'.
"이 책을 읽으시오. (I chaegeul ilgeusio.)" : Ia menggunakan '하오 체 (bentuk hao)'.
"이 책을 읽게. (I chaegeul ilgge.)" : Ia menggunakan '하게 체 (bentuk hage)'.
"이 책을 읽어라. (I chaegeul ilgeora.)" : Ia menggunakan '해라 체 (bentuk haera)'.
"이 책을 읽어요. (I chaegeul ilgeoyo.)" : Ia menggunakan '해요 체 (bentuk haeyo)'.
"이 책을 읽어. (I chaegeul ilgeo.)" : Ia menggunakan '해 체 (bentuk hae)'.[9]
Seseorang mesti menggunakan pengakhiran ayat hormat (습니다 dan/atau 에요/요) dalam situasi formal atau semasa bercakap dengan kenalan atau orang yang tidak dikenali, tanpa mengira umur atau status sosial mereka (kecuali kanak-kanak pra-remaja). Berikut ialah pengakhiran penghormatan untuk empat jenis ayat utama:
- Deklaratif: 습니다
- Interogatif: 십니까
- Prepositif: 습시다
- Imperatif: 시요, 십시오
Walau bagaimanapun, seseorang tidak perlu menggunakan penghujung penghormatan apabila bercakap dengan rakan rapat atau ahli keluarga, menjadikan penghormatan sebagai pilihan. Dalam situasi ini, pertimbangkan penerima - sesetengahnya suka disapa dengan hormat manakala yang lain lebih suka ramah dan santai.
- Deklaratif: 어/아
- Interogatif: 어/아
- Prepositif: 어/아
- Imperatif: 어/아
Latar tempat, umur, pekerjaan dan faktor lain menyumbang kepada hubungan antara penutur, penerima dan perujuk dalam sistem ini. Secara tradisinya, kata hormat Korea adalah berdasarkan hubungan hierarki dalam masyarakat, seperti pangkat dalam pekerjaan, tetapi ini telah berubah dari semasa ke semasa untuk berkembang menjadi sistem berdasarkan kesopanan dan keakraban. Pengakhiran penghormatan berasaskan hierarki diketepikan dengan perhubungan seperti antara adik beradik apabila adik menggunakan pengakhiran “어/아” sebagai ganti 어요/아요” tanpa perubahan hormat, sebaliknya, menunjukkan keakraban dalam perhubungan. Tambahan pula, penggunaan "chondae-n mal" (ucapan formal tinggi) terhadap seseorang yang dianggap rapat boleh menjadi kasar dan tidak sensitif, manakala, penggunaan "pan mal" terhadap seseorang yang asing atau jauh dalam perhubungan sosial akan dianggap kurang ajar.[10]
Kata kerja hormat
[sunting | sunting sumber]Apabila subjek perbualan lebih tua atau mempunyai kekananan yang lebih tinggi daripada penutur, sistem penghormatan Korea terutamanya mengindeks subjek dengan menambahkan sisipan penghormatan -시- (-si-) atau -으시- (-eusi-) ke dalam kata kerja utama..[7]
Oleh itu, 가다 (gada, "untuk pergi") menjadi 가시다 (gasida). Beberapa kata kerja mempunyai bentuk kehormatan suplesi:
Kata kerja dasar/kata adjektif | Kehormat biasa | Terjemahan |
---|---|---|
가다 (gada) | 가시다 (gasida) | "pergi" |
받다 (batda) | 받으시다 (badeusida) | "menerima" |
작다 (jakda) | 작으시다 (jageusida) | "(menjadi) kecil" |
Kata kerja dasar/kata adjektif | Penghormatan tambahan | Terjemahan |
있다 (itda) | 계시다 (gyesida) | "berada (di tempat) / mempunyai" |
마시다 (masida) | 드시다 (deusida) | "minum" |
먹다 (meokda) | 드시다 (deusida) | "makan" |
먹다 (meokda) | 잡수시다 (japsusida) | "makan" |
자다 (jada) | 주무시다 (jumusida) | "tidur" |
배고프다 (baegopeuda) | 시장하시다 (sijanghasida) | "berlapar" |
Beberapa kata kerja mempunyai bentuk rendah diri tambahan, digunakan apabila penutur merujuk kepada dirinya dalam situasi sopan. Ini termasuk 드리다 (deurida) dan 올리다 (ollida) untuk 주다 (juda, "memberi"). 드리다 (deurida) digantikan dengan 주다 (juda) apabila yang terakhir digunakan sebagai kata kerja bantu, manakala 올리다 (ollida, secara harfiah "meningkatkan") digunakan untuk 주다 (juda) dalam erti kata "menawar".
Bentuk-bentuk panggilan hormat
[sunting | sunting sumber]Kata ganti nama dalam bahasa Korea mempunyai set padanan sopan mereka sendiri (cth, 저 (jeo) iaitu bentuk rendah bagi 나 (na, "I") dan 저희 (jeohui) ialah bentuk rendah bagi 우리 (uri, "kita")). Walau bagaimanapun, bahasa Korea membenarkan sintaks koheren tanpa kata ganti, dengan berkesan menjadikan bahasa Korea sebagai bahasa pro-drop, justeru orang Korea mengelak daripada menggunakan kata ganti nama diri orang kedua, terutamanya apabila menggunakan bentuk hormat. Kata ganti nama diri orang ketiga kadangkala dielakkan juga, terutamanya untuk mengekalkan rasa kesopanan. Walaupun bentuk kehormatan daripada 너 (neo, kata tunggal "anda") ialah 당신 (dangsin, secara harfiah, "kawan" atau "sayang"), istilah yang digunakan hanya sebagai bentuk panggilan dalam beberapa konteks sosial tertentu, seperti di antara orang yang berkahwin antara satu sama lain, atau dalam erti kata yang ironis antara orang yang tidak dikenali. Perkataan lain biasanya digantikan jika boleh (cth, nama orang itu, istilah persaudaraan, gelaran profesional, jamak 여러분 yeoreobun, atau tiada perkataan langsung, bergantung pada konteks untuk membekalkan makna sebaliknya).
Konvensyen ejaan jarak
[sunting | sunting sumber]Institut Bahasa Korea Kebangsaan mengelaskan nim/ssi/gun/yang sebagai kata nama bergantung yang mengikuti kata nama khas, dan mereka menetapkan bahawa jarak harus muncul di antara kata nama dan kata nama tanggungannya. (cth Jaebeom nim 재범 님) Ini tidak boleh dikelirukan dengan imbuhan -nim yang digunakan dengan kata nama am, kerana imbuhan ditulis tanpa ruang. (cth seonsaengnim 선생님)
-A / - ya
[sunting | sunting sumber]Bahasa Korea mempunyai penanda kes vokatif yang secara tatabahasa mengenal pasti sesuatu (haiwan, objek dsb.) yang dipanggil supaya mereka menghapuskan kemungkinan kekaburan tatabahasa. -a atau -ya (Hangul : 아, 야) ialah gelaran biasa yang digunakan di hujung nama. Ia tidak eksklusif jantina. Jika nama berakhir dengan konsonan -a digunakan (cth Jinyoung-a 진영아), manakala - ya digunakan jika nama berakhir dengan vokal (cth. Yeji-ya 예지야). - a / - ya digunakan hanya antara kawan rapat dan orang yang akrab antara satu sama lain, dan penggunaannya antara orang yang tidak dikenali atau kenalan jauh akan dianggap sangat biadap. - ya / - a hanya digunakan secara hierarki secara nada mendatar atau ke bawah: orang dewasa atau ibu bapa boleh menggunakannya untuk kanak-kanak kecil, dan mereka yang mempunyai kedudukan sosial yang sama boleh menggunakannya antara satu sama lain, tetapi individu muda tidak akan menggunakan - a atau - ya terhadap seseorang yang lebih tua daripada diri sendiri atau memegang status yang lebih tinggi daripada diri sendiri.
Bahasa Korea Tengah mempunyai tiga kelas kes vokatif tetapi boleh dikatakan hanya -아 / -야 yang tinggal dalam kehidupan seharian. -여 / -이여 hanya digunakan dalam kesusasteraan dan ungkapan kuno, dan -하 telah hilang sepenuhnya. Lihat kes vokatif Korea untuk maklumat lanjut.
Ssi
[sunting | sunting sumber]Ssi (씨, 氏) ialah kata hormat yang paling biasa digunakan dalam kalangan orang yang mempunyai tahap pertuturan yang lebih kurang sama. Ia dilampirkan selepas nama penuh, seperti ' Lee Chaeryeong ssi '' (이채령 씨), atau hanya selepas nama peribadi, '' Chaeryeong ssi '' (채령 씨) jika penutur lebih mengenali seseorang itu. Menambahkan ssi pada nama keluarga, contohnya '' Park ssi '' (박 씨) boleh menjadi agak kasar, kerana ia menunjukkan penutur menganggap dirinya lebih tinggi daripada orang yang bercakap dengannya.[11]
Nim, -nim
[sunting | sunting sumber]Nim (Hangul : 님) (dengan sendirinya selepas kata nama khas) ialah bentuk penghormatan tertinggi dan di atas ssi. Nim akan mengikut nama penerima pada surat/e-mel dan bungkusan pos. Ia sering diterjemahkan secara kasar sebagai "Encik." atau "Cik/Puan.".[12][13] -nim (sebagai imbuhan) digunakan sebagai penghormatan biasa untuk tetamu, pelanggan, dan individu yang tidak dikenali. -nim juga digunakan untuk seseorang yang dihormati dan dikagumi kerana mempunyai kemahiran, akal, pengetahuan dan lain-lain yang lebih tinggi dan digunakan untuk orang yang lebih tinggi darjatnya daripada diri sendiri. Contohnya termasuk ahli keluarga (eomeonim 어머님 & abeonim 아버님), guru (seonsaengnim 선생님), pendeta (cth paderi – moksanim 목사님), dan dewa (haneunim 하느님 / 님 하느님).
Seonbae/hubae
[sunting | sunting sumber]Seonbae (선배, 先輩) digunakan untuk memanggil rakan sekerja yang lebih kanan atau tokoh mentor yang berkaitan dengan diri sendiri (cth pelajar yang lebih tua di sekolah, atlet yang lebih tua/lebih berpengalaman, mentor, rakan sekerja yang senior dalam akademik, perniagaan, kerja, dsb.). Seperti gelaran seperti Doktor, seonbae boleh digunakan sama ada dengan sendirinya atau sebagai gelaran. Hubae (후배, 後輩) digunakan untuk merujuk kepada junior. Biasanya, orang dalam hubungan senior dan junior memanggil satu sama lain '선배님 (Seonbaenim)' (cth. Jisung seonbaenim 지성 선배님) dan '후배님(Hubaenim)' pada pertemuan pertama.
Gun/yang
[sunting | sunting sumber]Gun (군, 君) digunakan secara sederhana dalam majlis rasmi (seperti perkahwinan), untuk lelaki muda yang belum berkahwin. Gun juga digunakan untuk memanggil lelaki muda oleh orang dewasa. Yang (양, 孃) ialah gun wanita yang setara dan digunakan untuk memanggil gadis-gadis muda. Kedua-duanya digunakan dalam cara yang serupa dengan ssi, mengikut sama ada seluruh nama atau nama peribadi. Sebagai contoh, jika nama budak lelaki itu ialah '김유겸 (Kim Yugyeom)', ia digunakan sebagai '김유겸 군 (Kim Yugyeom-gun) 유겸 군 (Yugyeom-gun)'. Dan jika nama gadis itu ialah '임나연 (Im Nayeon)', dia boleh dipanggil sebagai '임나연 양 (Im Nayeon-yang)' atau '나연 양 (Nayeon-yang)'.
Bentuk panggilan yang kurang biasa
[sunting | sunting sumber]- Gwiha (귀하, 貴下) boleh dilihat biasanya dalam surat rasmi, sering digunakan oleh syarikat kepada pelanggan.
- Gakha (각하, 閣下) digunakan hanya dalam majlis-majlis yang sangat formal, biasanya apabila berucap kepada presiden, pegawai tinggi, atau uskup dan uskup agung. Agak dielakkan pada masa kini kerana konotasinya kepada Empayar Jepun.
- Hapha (합하, 閤下) digunakan untuk memanggil bapa raja yang bukan raja (Daewongun), atau anak sulung putera mahkota.
- Jeoha (저하, 邸下) hanya digunakan ketika berucap kepada putera mahkota.
- Jeonha (전하, 殿下) hanya digunakan semasa mengadap raja, kini kebanyakannya digunakan untuk memanggil kardinal.
- Pyeha (폐하, 陛下) digunakan hanya semasa mengadap maharaja.
- Seongha (성하, 聖下) digunakan apabila merujuk kepada paus, patriarkat atau Dalai Lama ; setara dengan "Yang Suci".
- Nari (나리) atau sebagai alternatif, naeuri (나으리), digunakan oleh rakyat biasa pada Dinasti Joseon untuk merujuk kepada orang yang lebih tinggi statusnya tetapi di bawah daegam (대감, 大監), yang setara dengan "Yang Mulia".[14] Kata hormat Korea asli.
Kata hormat relatif
[sunting | sunting sumber]Apabila bercakap dengan seseorang tentang orang lain, anda mesti mengira perbezaan relatif dalam kedudukan antara orang yang anda rujuk dan orang yang anda bercakap. Ini dikenali sebagai apjonbeop 압존 법(壓尊法) atau "kata hormat relatif".
'압존법 (Kata hormat relatif)' biasanya digunakan di rumah atau perhubungan antara guru dan pelajar. Contohnya, "할아버지, 아버지 가 아직 안 왔습니다. (Harabeoji, abeoji ga ajik an watseumnida.)"[15] bermaksud "Atuk, ayah belum datang lagi." Kedua-dua datuk dan bapa berada dalam kedudukan yang lebih tinggi daripada penutur, tetapi datuk jauh lebih tinggi daripada bapa. Dalam kes istimewa ini, orang Korea tidak menggunakan ungkapan penghormatan pada ayah untuk mengangkat datuk. Oleh itu, dalam ayat ini, " 아버지 가 (abeoji ga)" digunakan dan bukannya " 아버지 께서 (abeoji kkeseo)" dan " 왔습니다(watseumnida) " dan bukannya " 오셨습 (osyeotseumnida)
Sebagai contoh, seseorang mesti menukar partikel dan kata kerja kedudukan jawatan jika orang yang anda bercakap berkedudukan yang lebih tinggi (umur, gelaran, dsb.) daripada orang yang anda rujuk. "부장 님, 이 과장 님께서는 지금 자리에 안 계십니다 (bujangnim, I gwajang nimkkeseoneun jigeum jarie an gyesimnida), bermaksud "Pengurus Besar, Pengurus Lee tiada di mejanya sekarang", dengan tulisan yang dipekatkan itu menaikkan taraf pengurus lebih tinggi daripada pengurus besar, walaupun mereka berdua berada di kedudukan yang lebih tinggi daripada penutur. Pengurus besar akan tersinggung dengan fakta bahawa penutur meninggikan pengurus melebihi dia. Walau bagaimanapun, '압존법(Kehormatan relatif)' di tempat kerja adalah jauh daripada etika bahasa tradisional Korea.[16] Di hadapan orang atasan, merendahkan orang atasan lain yang berada dalam kedudukan yang lebih rendah boleh berlaku dalam hubungan peribadi, seperti antara ahli keluarga dan antara guru dan pelajar tetapi janggal untuk menggunakannya di tempat kerja. Oleh itu, ayat di atas boleh diubah suai mengikut tatasusila di tempat kerja seperti berikut. "부장 님, 이 과장 님은 지금 자리에 안 계십니다. (Bujangnim, I gwajangnimeun jigeum jarie an gyesimnida.)"
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Han, G. (2002). Research on Korean honorifics. Seoul: Yeokrak.
- ^ a b Lee, 1. S., & Ramsey, S. R. (2000). The Korean language. Albany, NY: SUNY Press.
- ^ a b c Sohn, H.-M. (1999). The Korean language. New York: Cambridge University Press
- ^ National Institute of Korean Language «Standard Korean Dictionary», '께(-kke)' (https://stdict.korean.go.kr/search/searchView.do)
- ^ Brown, Lucien (2010-03-01). "Questions of appropriateness and authenticity in the representation of Korean honorifics in textbooks for second language learners". Language, Culture and Curriculum. 23 (1): 35–50. doi:10.1080/07908310903474246. ISSN 0790-8318.
- ^ Sohn, C. S. (2010). Hyentaykwuke hochingeuy yuhyengkwa thuksengey tayhan yenkwu [Study on modem Korean’s address term types and characteristics]. Korean Semantics, 33, 95-129.
- ^ a b "Situational meanings and functions of Korean speech styles - ProQuest" (dalam bahasa Inggeris). ProQuest 860254189. Cite journal requires
|journal=
(bantuan) Ralat petik: Tag<ref>
tidak sah, nama ":1" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza - ^ Lee Eun Hee, ‹A Study of Instructional Content of Honorific Expressions in Korean Language Education›, «Grammar Education» 13th, Korean Association of Grammar Education, 2010.
- ^ Song Jinwoo, «Basic Korean Language Dictionary for Middle School Students», Shinwon, 2007.
- ^ Korean Language in Culture And Society, Chapter 11: The Structure and Use of Korean Honorifics, 2006.
- ^ Ri, Ui-do (리의도) (2005). Proper Procedures for Korean Usage (올바른 우리말 사용법, Olbareun urimal sayongbeop) (dalam bahasa Korean). Seoul: Yedam. m/s. 182. ISBN 89-5913-118-0.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ^ "Korean Honorifics: Suffixes, Titles, Pronouns, Verbs and More". blog.lingodeer.com (dalam bahasa Inggeris). 2020-08-31. Dicapai pada 2021-09-07.
- ^ "A Case Study Analysis of Korean Speech Levels in Naturally Occurring Conversations" (PDF). Korean Honorifics. 2014.
- ^ http://100.naver.com/100.nhn?docid=33802
- ^ National Institute of Korean Language «Standard Korean Dictionary»
- ^ National Institute of Korean Language «Standard Language Etiquette»
Bacaan lanjut
[sunting | sunting sumber]- Sohn, Ho-min (2006). Korean Language in Culture and Society. University of Hawai‘i Press: KLEAR Textbooks.