Bunyi kedua

Bunyi kedua ialah fenomena mekanik kuantum di mana pemindahan haba berlaku melalui pergerakan seperti gelombang, dan bukannya melalui mekanisme pembauran yang biasa. Dalam keadaan ini, haba menggantikan tekanan dalam gelombang bunyi biasa. Ini menghasilkan daya pengaliran terma yang sangat tinggi. Ia dikenali sebagai "bunyi kedua" kerana pergerakan gelombang haba serupa dengan perambatan bunyi dalam udara.

Gelombang bunyi biasa ialah turun naik dalam kepadatan molekul-molekul dalam satu bahan; gelombang bunyi kedua ialah turun naik dalam kepadatan fonon-fonon. Bunyi kedua boleh diperhatikan dalam sebarang sistem yang mana kebanyakan pelanggaran mengabadikan momentum. Ini berlaku dalam bendalir lampau dan dalam sesetengah kristal dielektrik yang mempunyai serakan Umklapp yang kecil. (Serakan antara fonon Umklapp memindahkan momentum dengan kekisi kristal, oleh itu momentum fonon tidak diabadikan.)

Bunyi kedua dalam helium II

Bunyi kedua diperhatikan dalam helium cecair pada suhu di bawah titik lambdanya, 2.1768 K, ketika mana ⁴He menjadi bendalir lampau yang dikenali sebagai helium II. Helium II mempunyai daya pengaliran terma yang tertinggi antara semua bahan yang diketahui (beberapa ratus kali lebih tinggi daripada kuprum). Bunyi kedua boleh diperhatikan sama ada dalam bentuk denyaran atau di dalam rongga resonans.

Kelajuan bunyi kedua ialah hampir dengan sifar berhampiran dengan titik lambdanya, kemudian meningkat ke kira-kira 20 m/s sekitar 1.8 K, kira-kira sepuluh kali lebih perlahan daripada gelombang bunyi biasa. Pada suhu di bawah 1 K, kelajuan bunyi kedua dalam helium II meningkat semakin suhu menurun.

Bunyi kedua juga diperhatikan dalam bendalir lampau helium-3 di bawah titik lambdanya, 2.5 mK.

Bunyi kedua dalam bahan lain

Bunyi kedua telah diperhatikan dalam ⁴He dan ³He pepejal, dan dalam sesetengah pepejal dielektrik seperti bismut pada julat suhu antara 1.2 hingga 4.0 K dengan halaju (0.78±0.05)×10³ m/s,, atau NaF pada suhu sekitar 10 ke 20 K.