Pergi ke kandungan

Wanita di Perancis

Tambah pautan
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
“ Pekerja Paris, sebelum perang, semasa perang. », chromo diterbitkan dalam Le Petit Journal pada tahun 1916.

Peranan wanita di Perancis telah berubah sepanjang zaman. Pada tahun 1944, wanita Perancis mendapat hak untuk mengundi . Seperti di negara Barat yang lain, peranan wanita mengalami banyak perubahan sosial dan undang-undang antara tahun 1960-an dan 1970-an . Feminisme Perancis, yang berasal dari Revolusi Perancis, berpengaruh pada abad ke-20 melalui sumbangannya kepada badan teori, khususnya melalui karya Simone de Beauvoir .

Sejarah

[sunting | sunting sumber]

Peranan wanita dalam masyarakat Perancis merangkumi tugas domestik seperti: mengemas rumah, menyediakan makanan mengikut tradisi, membesarkan anak, menuai hasil tanaman dan menjaga haiwan ternakan[1] . Pada permulaan revolusi perindustrian, peranan wanita berubah: mereka menjadi hamba, pekerja kilang, tukang cuci[1] . Secara umumnya, perubahan ini tidak menjejaskan wanita kelas pertengahan kerana mereka sering bergantung kepada sokongan kewangan suami; di samping itu, wanita dari kelas sosial yang paling istimewa cenderung untuk mempercayakan anak mereka sendiri kepada jururawat basah[1] .

Pada awal abadke-20, wanita mewakili 39% daripada populasi aktif dalam industri. Tugas yang diamanahkan kepada mereka berkembang selama bertahun-tahun terutamanya dengan undang-undang Jules Ferry[1],[2]

Pada tahun 1914, 35 000 gadis muda menghadiri sekolah dan profesion yang pelbagai, peranan wanita berubah daripada suri rumah atau pekerja kepada juruwang bank, jurujual, dll. Semasa Perang Dunia I, wanita menggantikan lelaki di kilang untuk meningkatkan pengeluaran senjata dan pertanian . Walaupun berpendapatan rendah dan kepayahan bekerja, mereka terus bekerja atas dasar solidariti[1] .

Pada gencatan senjata pada tahun 1918, wanita kembali ke rumah manakala lelaki meneruskan aktiviti profesional mereka. Peratusan wanita bekerja di Perancis pada tahun 1920 adalah 30%. Gaji mereka kekal rendah dan kesusahan kerja tidak bertambah baik. Seksisme hadir pada masa ini dan lelaki mengalami penggantian mereka semasa perang sebagai serangan. Wanita masih mempunyai tempat di tempat kerja, terutamanya dalam industri, walaupun jawatan mereka kurang kelayakan dan lelaki memegang jawatan pembuat keputusan[1] .

Pada penghujung tahun 1920-an, selepas Krisis Ekonomi 1929, kerajaan menggalakkan wanita kembali ke rumah tetapi mereka berhadapan dengan penolakan, persatuan agama dan akhbar turut terlibat dan telah mewujudkan perdebatan. Gaji wanita adalah 20% hingga 30%, lebih rendah daripada gaji lelaki[3] .

Semasa Perang Dunia Kedua, wanita sekali lagi menggantikan lelaki dalam industri tetapi sektor aktiviti berkembang: mereka bergerak ke arah profesion sosial dengan profesion jururawat walaupun undang-undang pada tahun 1940, melarang wanita yang sudah berkahwin untuk bekerja[1] .

Selepas Pembebasan Perancis, keadaan berubah bagi wanita : mereka memperoleh hak mengundi pada tahun 1944 terima kasih kepada Louise Weiss dan mengundi buat kali pertama pada tahun 1946. Pekerjaan wanita berkembang ke arah sektor pengajian tinggi dan gaya hidup mereka berubah sepenuhnya[1] .

Pada tahun 1960, aktiviti perempuan telah berkembang pesat. Kanak-kanak perempuan menerima lebih banyak pendidikan dan memasuki pendidikan tinggi. Wanita memperoleh kemerdekaan dan pendapatan mereka juga lumayan, memungkinkan mereka untuk memperbaiki kehidupan di rumah keluarga[1].

Pada masa Trente Glorieuses, gaya hidup wanita berubah dengan pengesahan kontraseptif dan pengguguran. Keadaan kerja berubah dan pekerjaan wanita semakin maju dengan peranan penting seperti pembantu pengurus syarikat atau pun eksekutif[1] .

Wanita bekerja lebih banyak dalam sektor pengajian tinggi dan pentadbiran pada tahun 1980-an[1] .

Pendidikan

[sunting | sunting sumber]

Pendidikan berkembang dan menjadi semakin institusi untuk menyediakan Gereja dan Negara dengan penjawat awam yang akan berkhidmat sebagai pentadbir masa depan mereka. Kanak-kanak perempuan juga dididik, tetapi bukan untuk memikul tanggungjawab politik. Kanak-kanak perempuan tidak dibenarkan menjawat jawatan kepimpinan dan secara umumnya dianggap mempunyai intelek yang lebih rendah daripada rakan lelaki mereka. Perancis mempunyai pelbagai sekolah tempatan kecil di mana kanak-kanak kelas pekerja - lelaki dan perempuan - diajar untuk membaca, agar menjadi lebih baik « mengenal, mengasihi dan melayani Tuhan » . Anak lelaki dan perempuan bangsawan dan borjuasi menerima pendidikan khusus jantina : lelaki dihantar ke sekolah tinggi, atau universiti, manakala adik perempuan mereka - jika mereka bernasib baik untuk meninggalkan rumah - dihantar ke sebuah biara dengan kurikulum yang tidak jelas. The Age of Enlightenment mencabar model ini, tetapi tiada alternatif sebenar ditawarkan untuk pendidikan wanita. Hanya melalui pendidikan di rumah bahawa wanita berpengetahuan mengembangkan kemahiran mereka, biasanya dengan tujuan tunggal untuk mempesonakan di ruang tamu mereka.[4]

Demografi

[sunting | sunting sumber]

Pada 2022, 49% kelahiran adalah perempuan. Perkadaran wanita bergantung pada kumpulan umur, dan semua kumpulan umur digabungkan, wanita mewakili 51,7% di Perancis daripada populasi, ia adalah 51,3% pada 1991 . Peratusan wanita melebihi lelaki pada usia 26, dan meningkat dengan usia[5] .

Hak dan kesihatan

[sunting | sunting sumber]

Wanita memperoleh banyak hak ke atas seksualiti mereka pada separuh kedua abd ke-20 . Undang-undang Neuwirth, yang digubal pada tahun 1967, membenarkan penggunaan kontraseptif[6] . Undang-undang Tudung menghalalkan penamatan kehamilan secara sukarela pada tahun 1975[6] .

Pada tahun 2010, kadar kematian ibu di Perancis ialah 8 kematian bagi setiap 100 000 kelahiran[7] .

Perancis adalah salah satu negara pertama yang menerima pakai peraturan terhadap pencacatan alat kelamin wanita untuk mengecam amalan ini secara sah[8] .

Kehidupan keluarga

[sunting | sunting sumber]
Peratusan kelahiran bagi wanita yang belum berkahwin, di beberapa negara termasuk Perancis, pada tahun 1980 dan pada tahun 2007

Organisasi kehidupan keluarga di Perancis secara tradisinya konservatif, berdasarkan peranan wanita, seperti negara lain yang bersempadan dengan Mediterranean dan tradisi Gereja Katolik. Di bawah Kod Napoleon, wanita[9] sudah berkahwin adalah bawahan kepada kuasa suami mereka. Wanita yang sudah berkahwin mendapat hak untuk bekerja tanpa persetujuan pasangan mereka pada tahun 1965[10] .

Kuasa seorang lelaki ke atas keluarganya berakhir pada tahun 1970 (sebelum ini, tanggungjawab ibu bapa adalah milik bapa yang membuat semua keputusan undang-undang mengenai anak-anak) dan pembaharuan baru, pada tahun 1985, memansuhkan kuasa eksklusif bapa ke atas anak-anaknya.

Pada tahun 1990, Mahkamah Kasasi membenarkan tindakan undang-undang oleh wanita terhadap pasangan mereka kerana rogol dan/atau serangan seksual[11] . Pada tahun 1994, kanun keseksaan menghukum semua yang dirogol dalam perkahwinan[12] .

Pada tahun 1999, Perancis menubuhkan PACS untuk pasangan heteroseksual dan homoseksual[13] .

Pada tahun[14] 2005, undang-undang perceraian telah diperbaharui, prosedur dipermudahkan dan empat jenis perceraian boleh diperolehi. :

  • Perceraian atas persetujuan bersama ,
  • Perceraian kerana menerima prinsip keretakan perkahwinan ,
  • Pemisahan badan ,
  • Perceraian untuk perubahan kekal ikatan perkahwinan .

Undang-undang yang diluluskan pada tahun 2006 menjadikan pasangan yang dirogol (termasuk hubungan bukan perkahwinan) sebagai keadaan yang memburukkan dalam pendakwaan rogol[15] .

Dalam beberapa dekad kebelakangan ini, pandangan masyarakat terhadap keluarga tradisional telah berkembang dan bilangan kelahiran di luar perkahwinan telah meningkat. Menurut Kajian Nilai Eropah, pada tahun 2008, 34,5% daripada mereka yang disoal mengatakan bahawa perkahwinan adalah institusi yang ketinggalan zaman[16] .

Pada tahun 2014, 54% kanak-kanak dilahirkan di luar perkahwinan[17] . Di Perancis, pembaharuan undang-undang mengenai kesahihan anak luar nikah bermula pada 1970-an. Tetapi ia hanya pada abad ke-21 abad bahawa prinsip kesaksamaan dihormati sepenuhnya[18],[19] . Pada tahun 2001, Perancis telah dipaksa oleh Mahkamah Hak Asasi Manusia Eropah untuk mengubah beberapa undang-undang yang dianggap diskriminasi, dan pada tahun 2013 Mahkamah memutuskan bahawa perubahan ini juga harus digunakan untuk kanak-kanak yang lahir sebelum tahun 2001[20] .

Feminisme

[sunting | sunting sumber]

Feminisme di Perancis bermula sejak revolusi berkat Olympe de Gouges yang merupakan tokoh feminisme ketika itu dan menerbitkan Deklarasi Hak Wanita dan Warganegara . Orang terkenal lain menonjol pada abad ke-19, seperti Louise Michel, Élisabeth Dmitrieff dan Nathalie Lemel, dan merangkumi sebahagian daripada falsafah feminis yang muncul antara tahun 1970an dan 1990an. Feminisme Perancis dibezakan daripada feminisme berbahasa Inggeris dengan pendekatan yang lebih falsafah dan sastera. Tulisan-tulisan ini bersifat metafora dan kurang diselitkan dengan doktrin politik[21] .

Simone de Beauvoir, penulis Perancis, ahli falsafah eksistensialisme, aktivis politik dan ahli teori sosial ialah seorang tokoh feminis yang penting. Dia terkenal dengan eseinya The Second Sex yang diterbitkan pada tahun 1949[22] .

Keganasan keluarga

[sunting | sunting sumber]

Pada abad ke-21, Perancis mengambil pelbagai langkah untuk memerangi keganasan keluarga dan keganasan terhadap wanita dengan menerima pakai undang-undang no 2010-769 pada 9 berkaitan keganasan yang dilakukan secara khusus terhadap wanita, keganasan dalam pasangan dan kejadian yang terakhir terhadap kanak-kanak[23] . Perancis juga menandatangani, pada 2018, Konvensyen Majlis Eropah mengenai mencegah dan memerangi keganasan terhadap wanita dan keganasan rumah tangga[24] .

Sebelum 1975, jenayah keghairahan telah dilayan dengan kelonggaran yang besar pada peringkat undang-undang di Perancis[25] . Antara 2004 dan 2009, bekas dan rakan kongsi semasa bertanggungjawab untuk lebih daripada 80% daripada semua situasi kewanitaan[26] .

Pada tahun 2019, lebih 140 kes kewanitaan direkodkan, iaitu 18% lebih banyak kes berbanding 2018[27]. Demonstrasi di beberapa bandar besar di Perancis telah diadakan untuk memerangi keganasan terhadap wanita, dan Grenelle mengenai keganasan rumah tangga telah dianjurkan pada November 2019[28],[29]

Agama

[sunting | sunting sumber]


Menurut Observatory of Secularism pada 2019, hubungan peribadi orang Perancis dengan agama30:

Mukmin (37%)

Atheis atau tidak percaya (31%)

Agnostik (15%)

Acuh tak acuh (10%)

Tiada jawapan (7%)

Agama utama Perancis ialah Katolik tetapi bukan lagi agama negara [30]. Kebebasan beragama dijamin oleh Deklarasi Hak Asasi Manusia dan Warganegara 1789[31] . Republik ini berdasarkan prinsip sekularisme, diperkukuh oleh undang-undang Jules Ferry pada 16 Oktober dan oleh undang-undang pemisahan Gereja dan Negeri pada 16 Oktober[32] .

Pada tahun 2010, undang-undang yang melarang penyembunyian muka di tempat awam telah diisytiharkan dan melarang pemakaian niqab, burqa dan pakaian lain yang serupa di tempat awam[33] .

Pada tahun 2014, Mahkamah Hak Asasi Manusia Eropah mengiktiraf undang-undang ini dengan menerima hujah kerajaan Perancis iaitu « idea tertentu untuk hidup bersama »[34] .

Secara purata, 37 orang Perancis pada 2019 adalah orang yang beriman. 48% rakyat Perancis beragama Katolik, 34% tidak beragama manakala 11% rakyat Perancis menganut agama lain seperti Islam, Yahudi, atau Buddha[35] .

Seni

[sunting | sunting sumber]

Dari akhir abad ke-18 dan sehingga tahun 1800-an terdapat sejumlah besar pelukis wanita Perancis. Ini walaupun fakta bahawa hanya beberapa wanita terpilih telah diterima masuk ke sekolah seni yang diiktiraf, termasuk Akademi Lukisan dan Arca Diraja yang berprestij. Antara pelukis Perancis akhir abad ke-18 adalah contohnya Adélaïde Labille-Guiard, Anne Vallayer-Coster dan Élisabeth Vigée Le Brun . Vallayer-Coster menjadi terkenal kerana lukisan kiasannya anak-anak perempuan Raja Louis XV dan menantunya Ratu Marie-Antoinette . Ratu dan Mesdames juga membantu Labille-Guiard dan Vigée Le Brun untuk mendapatkan kemasukan mereka ke Akademi, yang menyebabkan kegemparan hebat dalam akhbar, yang memutuskan untuk mengadu mereka sesama sendiri sebagai saingan.

Revolusi Perancis pada tahun 1789 mewujudkan persekitaran yang bermusuhan untuk artis pada masa itu, terutamanya yang disokong oleh keluarga diraja. Vigée Le Brun dan Vallayer-Coster, bersama ramai artis wanita lain, berlindung di bahagian lain di Eropah dan di Rusia . Labille-Guiard, bagaimanapun, memilih untuk kekal dan membina reputasi yang dihormati melukis wajah-wajah Revolusi. Selepas Revolusi, artis wanita yang kurang dikenali dapat menggunakan Salon, yang kini dibuka secara meluas, untuk mempersembahkan seni mereka kepada khalayak yang lebih menerima[36].

Kerajaan berajalah yang memberi peluang kepada artis wanita terutamanya pelukis untuk berjaya. Akademi Diraja ditutup dan digantikan oleh institusi yang melarang kemasukan wanita. Beberapa artis wanita yang rapat dengan monarki malah telah dihukum bunuh[37].

Pada abad ke-19, Akademi Seni Halus menutup pintunya kepada wanita. Peranan jantina telah menghalang kerjaya artistik wanita Perancis. Walaupun melukis dan melukis di peringkat amatur digalakkan sebagai sebahagian daripada pendidikan borjuasi yang baik, wanita tidak dibenarkan secara sosial untuk melibatkan diri dalam kerjaya profesional yang tidak dianggap penting kepada masyarakat[38].

Pada tahun 1860, Marie Bracquemond, seorang artis impresionis yang sedang meningkat naik, mempersendakan gurunya, pelukis terkenal Jean-Auguste-Dominique Ingres: « Keterukan Encik Ingres menakutkan saya... kerana dia meragui keberanian dan ketabahan seorang wanita dalam bidang lukisan... Dia hanya mengamanahkan mereka dengan lukisan bunga, buah-buahan, alam masih hidup, potret dan adegan genre »[39].

Pada tahun 1870-an, kelas lukisan menjadi lebih terbuka kepada pelajar Perancis yang bercita-cita menjadi artis di Paris. Mungkin artis Perancis yang paling berjaya pada era ini ialah Rosa Bonheur, terkenal dengan lukisan haiwan serta arcanya. Dalam era yang didominasi oleh lelaki dalam seni, Bonheur telah diterima dengan sangat positif dan dinilai tinggi oleh semua rakan sebayanya[40]. Dalam usaha untuk menolak peranan jantina, dia menggunakan gaya rambut pendek dan juga meminta kebenaran polis untuk memakai seluar lelaki agar tidak disedari di ladang dan rumah penyembelihan semasa dia melukis haiwan dan mempelajari anatomi haiwan[41].

Disebabkan kebimbangan ini, wanita lebih cenderung untuk menerima pergerakan seperti Impresionisme yang menekankan subjek harian, bukan tema sejarah, yang boleh dilukis di rumah. Walaupun terdapat halangan ini, Perancis masih menjadi salah satu negara utama yang menggunakan penyeliaan persendirian kepada artis wanita pada akhir abad ke-18. Kita tidak seharusnya membuat kesimpulan daripada ini bahawa Perancis tidak ketinggalan zaman. Walau bagaimanapun, apabila École des Beaux-Arts mula menerima wanita pada tahun 1897, Perancis menjadi salah satu negara terakhir di Eropah Barat yang menawarkan wanita pendidikan yang dibiayai[42] kerajaan.

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]
  • Masyarakat Rejim Kuno
  • Sejarah Perancis
  • Wanita dalam Rintangan Dalaman Perancis
  • Status wanita di Perancis pada abad ke-20
  • Lesbian di Perancis

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ a b c d e f g h i j k Jeanne-Marie Wailly (2004). Les différentes phases du travail des femmes dans l'industrie (dalam bahasa Perancis). Innovations. m/s. 131 à 146.
  2. ^ Monique Meron, Margaret Maruani (2013). "Le travail des femmes dans la France du XXe siècle". Revue regards croisés, L’adieu au chômage : Non, les politiques n’ont pas tout essayé. La Découverte. m/s. 177 à 193. More than one of |pages= dan |page= specified (bantuan)
  3. ^ "La place des femmes dans la société française au XXe siécle". Kartable.fr (dalam bahasa Perancis). 2019.
  4. ^ Clark, Linda L. Schooling the daughters of Marianne: textbooks and the socialization of girls in modern French primary schools. State University of New York Press. ISBN 978-0-87395-787-8. Dicapai pada 2020-01-22.
  5. ^ "Femmes et hommes, l'égalité en question". INSEE. 03 mars 2022. Dicapai pada 7 juin 2023. Check date values in: |access-date= dan |date= (bantuan)
  6. ^ a b "Changes in the role of women in French society - France.fr". web.archive.org. 2015-09-28.
  7. ^ "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov.
  8. ^ "OHCHR | Human Rights Council discusses the identification of good practices in combatting female genital mutilation". www.ohchr.org.
  9. ^ Savitri Goonesekere (Septembre 1992). "Women's Right and Children's Rights : The United Nations Conventions as compatible and complementary international treaties" (PDF). UNICEF (dalam bahasa Inggeris). Check date values in: |date= (bantuan)
  10. ^ Code civil - Article 223. Dicapai pada 2020-01-14.
  11. ^ Cour de Cassation, Chambre criminelle, du 5 septembre 1990, 90-83.786, Publié au bulletin. Dicapai pada 2020-01-16.
  12. ^ Code pénal (ancien) - Article 331-1. Dicapai pada 2020-01-16.
  13. ^ Code civil - Article 515-1. Dicapai pada 2020-01-16.
  14. ^ "Divorce, séparation de corps". www.service-public.fr (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2020-01-17.
  15. ^ Loi n° 2006-399 du 4 avril 2006 renforçant la prévention et la répression des violences au sein du couple ou commises contre les mineurs - Article 11. Dicapai pada 2020-01-17.
  16. ^ "ARVAL – Un site utilisant WordPress" (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2020-02-02.
  17. ^ "Résultats de la recherche | Insee". www.insee.fr. Dicapai pada 2020-01-20.
  18. ^ LOI n° 2009-61 du 16 janvier 2009 ratifiant l'ordonnance n° 2005-759 du 4 juillet 2005 portant réforme de la filiation et modifiant ou abrogeant diverses dispositions relatives à la filiation. 16 janvier 2009. Dicapai pada 2020-01-20. Check date values in: |date= (bantuan)
  19. ^ LOI n° 2002-305 du 4 mars 2002 relative à l'autorité parentale. 4 mars 2002. Dicapai pada 2020-01-20. Check date values in: |date= (bantuan)
  20. ^ "Conformité à la Conv. EDH de la renonciation amiable à la succession par un enfant né hors mariage". dalloz-etudiant.fr (dalam bahasa Perancis). 12 décembre 2013. Check date values in: |date= (bantuan)
  21. ^ None (1987). French feminist thought : a reader. Oxford, UK ; New York, NY, USA : Blackwell. Dicapai pada 2020-01-10.
  22. ^ "Le Deuxième Sexe - Ép. 3/3 - Simone de Beauvoir". France Culture (dalam bahasa Perancis).
  23. ^ LOI n° 2010-769 du 9 juillet 2010 relative aux violences faites spécifiquement aux femmes, aux violences au sein des couples et aux incidences de ces dernières sur les enfants. 9 juillet 2010. Dicapai pada 2020-01-13. Check date values in: |date= (bantuan)
  24. ^ "Full list". Treaty Office (dalam bahasa Inggeris).
  25. ^ Inc, Gallup (2008-05-28). "Common Ground for Europeans and Muslims Among Them". Gallup.com (dalam bahasa Inggeris).
  26. ^ "Femicide : A global problem" (PDF). Small Arms Survey/Research Notes (dalam bahasa Inggeris). 2014.
  27. ^ "149 féminicides recensés en 2019". www.cnews.fr (dalam bahasa Perancis). 02/01/2020. Check date values in: |date= (bantuan)
  28. ^ Kheniche, Ouafia (2019-12-31). "2019 : l'année où le féminicide s'est imposé dans la société française". www.franceinter.fr (dalam bahasa Perancis).
  29. ^ "Marche contre les violences faites aux femmes : 49 000 personnes rassemblées à Paris". Le Monde.fr (dalam bahasa Perancis). 23/11/2019. Check date values in: |date= (bantuan)
  30. ^ à 07h00, Le 10 décembre 2009 (2009-12-10). "Les grandes religions en France". leparisien.fr (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2020-01-22.
  31. ^ étrangères, Ministère de l'Europe et des Affaires. "Liberté de religion ou de conviction". France Diplomatie : : Ministère de l'Europe et des Affaires étrangères (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2020-01-22.
  32. ^ Loi du 9 décembre 1905 concernant la séparation des Eglises et de l'Etat. Dicapai pada 2020-02-02.
  33. ^ LOI n° 2010-1192 du 11 octobre 2010 interdisant la dissimulation du visage dans l'espace public. 11 octobre 2010. Dicapai pada 2020-01-22. Check date values in: |date= (bantuan)
  34. ^ à 11h18, Le 1 juillet 2014 (2014-07-01). "Voile intégral : la Cour européenne valide l'interdiction en France". leparisien.fr (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2020-01-22.
  35. ^ "Rapport des français à la religion et aux convictions : chiffres clés". Gouvernement.fr (dalam bahasa Perancis). Dicapai pada 2020-02-02.
  36. ^ "Eighteenth-Century Women Painters in France". www.metmuseum.org. Octobre 2004. Check date values in: |date= (bantuan)
  37. ^ "Feminism in Old France". Wall Street Journal (dalam bahasa Inggeris). 02/03/2012. ISSN 0099-9660. Check date values in: |date= (bantuan)
  38. ^ "L'histoire des peintres femmes, leur biologie et œuvre". www.femmespeintres.net.
  39. ^ "Women Artists in Nineteenth-Century France". www.metmuseum.org (dalam bahasa Inggeris). Septembre 2008. Check date values in: |date= (bantuan)
  40. ^ "Rosa Bonheur - Biography, Quotations & Art - The Art History Archive". www.arthistoryarchive.com.
  41. ^ Boime, Albert (1981). "The Case of Rosa Bonheur: Why Should a Woman Want to Be More Like a Man?". Art History (dalam bahasa Inggeris). 4 (4): 384–409. doi:10.1111/j.1467-8365.1981.tb00733.x. ISSN 1467-8365.
  42. ^ "Archives de l'Ecole nationale supérieure des Beaux-Arts". www.siv.archives-nationales.culture.gouv.fr (dalam bahasa Perancis). 1998.
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Wanita_di_Perancis&oldid=6259717"