Unduk Ngadau

Unduk Ngadau ialah sebuah pertandingan ratu cantik yang dianjurkan secara tahunan semasa acara kebudayaan Kaamatan di Sabah, Malaysia.^[1] Gelaran Unduk Ngadau diberikan kepada pemenang pertandingan ini. Penyandang Unduk Ngadau semasa ialah Carol Abbey Gail Grimaldi dari Papar yang menang pada 31 Mei 2023 di Dewan KDCA, Penampang, Sabah.^[2]

Sejarah

Unduk Ngadau merujuk kepada semangat Huminodun. Unduk Ngadau berasal dari perkataan "tunduk tadau" atau “runduk tadau”, yang bermakna “gadis yang dimahkotakan sinaran cahaya matahari”. Dikatakan, selepas Huminodun dikorbankan oleh Kinoingan, selepas tujuh hari Unduk Ngadau muncul dari kakanan dan dipercayai sebagai jelmaan semangat Huminodun. Unduk Ngadau juga dikatakan sebagai orang yang pertama mengajar Bobohizan mentera yang diamalkan sehingga sekarang.

Semenjak itu perkataan Unduk Ngadau digunakan bagi melambangkan kecantikan dan kebaikan budi bahasa Huminodun. Pertandingan ratu cantik Unduk Ngadau akan diadakan pada perayaan Tadau Kaamatan.

Senarai pemenang

Berikut merupakan senarai pemenang gelaran Unduk Ngadau dari 1960 hingga kini

Tahun	Kawasan	Pemenang
Ratu Kadazan (1960–1970)
1960	Penampang	Mui Lan^{[n 1]}
1961	Papar	Talian Bunal^{[n 2]}
1962	Papar	Marcella Tiansim
1963	Putatan	Emmy christine
1964	Tuaran	Rita T. Jaafar^{[n 3]}
1965	Papar	Molina Daniel
1966	Penampang	Patricia Sinidol^{[n 4]}
1967	Papar	Florina Bibi Abdullah^{[n 5]}
1968	Penampang	Rita Mojilis
1969	Penampang	Sylvia Totu
1970	Penampang	Helen Mojiniu
Ratu Pesta Kaamatan (1971–1980)
1971	Tamparuli	Mary @ Mili Jaikoh Imbayan^{[n 6]}
1972	Penampang	Evelyn Sinidol^{[n 7]}
1973	Penampang	Prisca Tikoh^{[n 8]}
1974	Penampang	Susanna Jipanis
1975	Penampang	Rita Sikawah
1976	Penampang	Edwina Totu^{[n 9]}
1977	Penampang	Mary Marjorie Kinjau^{[n 10]}
1978	Penampang	Veronica Jefferin
1979	Tanjung Aru	Mary Solly^{[n 11]}
1980	Tuaran	Roslina Amit^{[n 12]}
Ratu Pesta Menuai (1981–1986)
1981	Penampang	Anthony Dabi^{[n 13]}
1982	Beaufort	Margaret Dolly Jimayol^{[n 14]}
1983	Penampang	Janet Kinjau^{[n 15]}
1984	Penampang	Esther Sikayun^{[n 16]}
1985	Penampang	Florence Jipiu
1986	Penampang	Johanna Disimond^{[n 17]}
Unduk Ngadau Kaamatan (1987–kini)
1987	Tanjung Aru	Joan Gloria Tommy
1988	Penampang	Jennie Alasa^{[n 18]}
1989	Penampang	Deidre Peter Mojuntin^{[n 19]}
1990	Tanjung Aru	Julia Augustine
1991	Tuaran	Sylvia Sandralisa Orow^{[n 20]}
1992	Putatan	Anita Pudin
1993	Inanam	Luzie @ Lucy Tham^{[n 21]}
1994	Penampang	Agatha Nora Lojimin^{[n 22]}
1995	Kawang	Justinah Manius^{[n 23]}
1996	Elopura	Lynnefra @ Lynn Alfera Wong^{[n 24]}
1997	Bongawan	Jan Lisamarrie William^{[n 25]}
1998	Inanam	Jeremiah Ginajil^{[n 26]}
1999	Inanam	Kathie Renjus^{[n 27]}
2000	Melalap	Regina Intang^{[n 28]}
2001	Petagas	Nicolita Sanseh Masi^{[n 29]}
2002	Kiulu	Patrecia Raymond Chong^{[n 30]}
2003	Klang Valley	Daphne @ Dahlia Eleanor Mozes Iking^{[n 31]}
2004	Tamparuli	Fharelynne Ivonne Henry^{[n 32]}
2005	Penampang	Madelyne Mandy Nandu^{[n 33]}
2006	Sulaman	Devenna Jaikob^{[n 34]}
2007	Tuaran	Jo-anna Sue Henley Rampas^[3]^{[n 35]}
2008	Penampang	Leonie Lawrence Gontuni
2009	Papar	Appey Rowenna Januin^{[n 36]}
2010	Tanjung Aru	Crystel Eve Huminodun William Majinbon^{[n 37]}
2011	Penampang	Botiza Arthur S. Disimond^{[n 38]}
2012	Telupid	Melinda Louis^{[n 39]}
2013	Kota Kinabalu	Immaculate Lojuki^{[n 40]}
2014	Kota Kinabalu	Cheryl Lynn Pinsius^{[n 41]}
2015	Tanjung Aru	Ryannie Neils Yong^{[n 42]}
2016	Penampang	Sherry Anne Laujang^[4]^{[n 43]}
2017	Kota Kinabalu	Kerinah Mah^[5]^{[n 44]}
2018	Inanam	Hosiani Keewon @ Hosiani James Jaimis^{[n 45]}
2019 2020	Karambunai	Francisca Ester Nain^[6]^{[n 46]}
2021	Api-Api	Maya Hejnowska^{[n 47]}
2022	Sandakan	Frenerietta Sobitun^{[n 48]}
2023	Papar	Carol Abbey Gail^{[n 49]}
2024	Inanam	Hyellene Danius

Senarai naib juara hingga pemenang ketujuh

Edisi	Naib Juara	Tempat Ke - 3	Tempat Ke - 4	Tempat Ke - 5	Tempat Ke - 6	Tempat Ke - 7	Ref
2024	Elldiwirna Saimen Kiulu	Monicka Majin Keningau	Romandawi Gapari Johor	Liane Melvi Grace Tenom	Elviana Gunong Tongod	Richella Kan Siang Feng Kemabong
2023	Calby Floresa Dolinting Kota Marudu	Clarice Olvia Agustine Tambunan	Galedine Lind Mosuyun Penampang	Florina Wileh Tuaran	Melni Dhial Kiulu	Rannysa Rachel Lee Tamparuli
2022	Esther Rayner Marius Papar	Deedee Cassandra Dallius Ranau	Carolyn Tony Penampang	Allveanna Loimin Kiulu	Evanatie Sannie Kota Marudu	Sylvernie Belinda Engelbert Inanam	^[7].
2021	Dianarin Vahidin Paginatan	Febby Angelica Richard Kundasang	Lisa Christie Deminic Tulid	Avrill Alvira Roger Anthony Tanjung Keramat	Sharon Stephen Kawang	Carrey Evanne Kim Lee Moyog	^[8]
2019	Annette Rabecca Januin Pantai Manis	Leticia Casianus Bansin Penampang	Skye Judith Harding Tamparuli	Conne Juenin Kundasang	Nurul Yanadido Tandek	Vinny Alvionitta Sasising Lembah Klang	^[9]
2018	Sherrylyn Jane Rannytho Penampang	Vanessa Audrey Sylvester Gilbert Putatan	Madeleine Sophie Benidip Johor	Puang Hui Ling @ Arin Puang Ranau	Mary Grace Lojuki Kota Kinabalu	Tanessja Shanelle Mojitoh Kepayan	^[10]
2017	Shareene Francis Loudin Penampang	Arveyna Pamela Januin Papar	Angel Suhangkadamai Marshal Likas	Bibiana Artecca James Tambunan	Sharlina Gilbert Mojinun Lembah Klang	Vanessa Claria Luis Tuaran	^[11]
2016	Claryssa Henry Ogodong Kudat	Fenny Ester Joslin Banggi	Vinny Alvionitta Sasising Matunggong	Christine Joan Charles Papar	Patricia Elsa Jimy Lembah Klang	Charmaine Bartholomew Kepayan	^[12]
2015	Shirley Anthony Danggok Tambunan	Evrina Masalan Tenom	Valencia Ann Primus Kota Kinabalu	Natasha Aprillia Jalius Benggon Inanam	Sherrylyn Jane Rannytho Putatan	Kimberly Vung Likas	^[13]
2014	Scarlett Megan Liew Zhi Ling Kota Marudu	Liz Lorena Rayner Johor	Samantha Sharon Laujang Putatan	Hemy Menjadi Tuaran	Debbie Collette Christopher Papar	Maylesthelyn Ley Matius Lembah Klang	^[14]
2013	Ritchel Andreas Ranau	Nillsey Debbie Sening Tuaran	Dianna Gilbert Putatan	Dedie Phang Penampang	Ledesma Steven Lembah Klang	Sarah Cleophas Gorotud Tambunan	^[15]
2012	Fenney Doimis Kota Kinabalu	Meryl Foster Paladius Tambunan	Vanessa Samantha Manih Tanjung Aru	Samantha Sharon Laujang Penampang	Milviana Madrigal Kota Belud	Raemma Justin Tuaran	^[16]
2011	Jovenea Jim Lajim Tamparuli	Caroline Anthony Tuaran	Sophie Angela Kutam Ranau	Rachel M.Allium Kota Kinabalu	Alvera Raymond Kisil Sandakan	Adeline Joyce Masidah Likas	^[17]
2010	Rochelle Fayrenie Juatin Penampang	Lydia John Alai Kota Kinabalu	Ledesma Steven Tuaran	Hannevy Vivie Harry Tambunan	Elforina Jolius Pitas	Debra Fiona Alexius Likas	^[18]
2009	Pearl Dianne Petrus Kota Kinabalu	Joanne Kimberly J.Majalap Penampang	Flina Rutum Tamparuli	Jacqueline Joseph Kajangan Keningau	Fredericka Camilla Richard Daut Tuaran	Ellina Musuin Likas	^[19]
2008	Florence Masimbin Kinabatangan	Emily Majil Tambunan	Petronella Cherry Bernard Papar	Verone Lansu Keningau	Aloysia Thecla Philip Kota Belud	Anne Mary Tariq Khan Lembah Klang

Statistik kemenangan mengikut kawasan

Kawasan	Jumlah menang	Tahun
Penampang	24	1960, 1966, 1968, 1969, 1970, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1981, 1983, 1984, 1985, 1986, 1988, 1989, 1994, 2005, 2008, 2011, 2016
Papar	6	1961, 1962, 1965, 1967, 2009, 2023
Inanam	5	1993, 1998, 1999, 2018, 2024
Tanjung Aru	5	1979, 1987, 1990, 2010, 2015
Tuaran	4	1964, 1980, 1991, 2007
Kota Kinabalu	3	2013, 2014, 2017
Tamparuli	2	1971, 2004
Putatan	2	1963, 1992
Sandakan	1	2022
Api - Api		2021
Karambunai		2019
Telupid		2012
Sulaman		2006
Lembah Klang		2003
Kiulu		2002
Petagas		2001
Melalap		2000
Bongawan		1997
Elopura		1996
Kawang		1995
Beaufort		1982

Nota

^ Beliau Merupakan Sino-Kadazan yang menjuarai Miss Kadazan pada tahun 1960 dan bersaing sengit dengan 25 calon yang lain.
^ Miss Sabah Universe 1969; Top 7 Miss Malaysia Universe 1969
^ Dikenali Datuk Hajah Rita Bagong Beliau Merupakan Pengetua Maktab Perguruan Gaya (Kini dikenali sebagai Institut Pendidikan Guru Kampus Gaya) Sabah yang menjawat Jawatan berikut sebanyak dua kali bermula pada tahun 1986 hingga 1988 dan pada tahun 2001 hingga 2002. Serta menjawat Jawatan sebagai Pengarah Institut Pendidikan Guru Kampus Gaya Sabah dari tahun 2003 hingga 2004. Beliau juga Penerima Anugerah Tokoh Guru Peringkat Kebangsaan Tahun 2011. Beliau adalah dari suku kaum Dusun Lotud yang Pertama bergelar Unduk Ngadau.
^ Beliau merupakan anak perempuan kepada mendiang Datuk Fred Sinidol's . Kakaknya, Evelyn Sinidol, menang Miss Kadazan pada 1972.
^ Lincoln University College, satu sekolah pribadi(swasta) di Kelana Jaya, Selangor. Beliau mempunyai talian darah berbangsa Punjabi, dan Ibunya orang Kadazan di Papar.
^ Beliau memenangi tempat Ke-3 pada tahun 1970.
^ Kakaknya beliau , Patricia Sinidol, menang Miss Kadazan pada tahun 1966.
^ Beliau merupakan Mama Sepupu bagi pemenang Unduk Ngadau 2008.
^ Kakaknya, Sylvia Totu, menang Miss Kadazan pada 1969.
^ Adiknya, Janet Kinjau, menang Gelaran Ratu Pesta Menuai pada 1983. Beliau juga memenangi tempat ke-2 pada tahun sebelumnya.
^ Beliau berketurunan Eurasian.
^ Beliau merupakan seorang Bajau-Dusun Lotud(Tuaran) dan hanya satu-satunya Calon beragama Muslim yang menang.
^ Pemenang tempat-3 Unduk Ngadau Penampang 1981.
^ Pemenang tempat-3 Unduk Ngadau Penampang 1982. Beliau bertanding Unduk Ngadau Beaufort 1982 and menang. Beliau berbangsa Eurasian.
^ Kakak beliau menang Gelaran Miss Harvert pada 1977 lalu.
^ Anaknya, Crystel Eve Huminodun, yang menerima Gelaran Unduk Ngadau Kaamatan 2010. Mereka berdua adalah yang pertama membawa Gelaran UNK dalam sejarah Ibu-Anak
^ Sepupu beliau, Jane Peter Disimond, memenangi tempat Ke-3 pada 1979 edition. Anak buahnya, Botiza Arthur Disimond, menang Gelaran UNK pada 2011 edisi.
^ Pemenang tempat ke-2 bagi Unduk Ngadau Penampang 1988. Dan secara kebetulan, Daerah Penampang menghantar 2 pesertanya untuk bertanding.
^ Anak kepada ahli politik, mendiang Datuk Peter Mojuntin.
^ Beliau pemenang Unduk Ngadau pertama yang sangat muda dengan berumur 15 tahun. Kini, Beliau tinggal di New York City, New York, USA.
^ Adiknya , Lunny Tham, ialah Unduk Ngadau Inanam 2001.
^ Beliau juga adalah Unduk Ngadau Labuan Pada 1992.
^ Antara Pemenang top 3 Unduk Ngadau Papar 1995.
^ Antara pemenang top 3 Unduk Ngadau Sandakan 1996.
^ Pemenang Unduk Ngadau Papar 1997 dan bertanding atas nama daerah Bongawan. Beliau adalah Eurasian.
^ Pemenang tempat ke-2 Unduk Ngadau Inanam 1998 tetapi beliau diganti sebagai wakil UN Inanam kerana pemenangnya Kathie Renjus masih dibawah umur.
^ Pemenang bagi Unduk Ngadau Inanam 1998 tetapi diganti dengan calon tempat ke-2. Namun, beliau bertanding semula Unduk Ngadau Inanam 1999 dan akhirnya menang. Calon tempat ke-2 Unduk Ngadau Inanam 1998, Jeremiah Ginajil pemenang Unduk Ngadau 1998.
^ Seorang pemenang Unduk Ngadau Tenom 2000.
^ Beliau memenangi tempat ke-2 Unduk Ngadau Penampang. Dan seorang finalist di Dewi Remaja 2005. Beliau berbangsa Eurasian.
^ Pemenang tempat ke-2 Unduk Ngadau Tuaran 2002.
^ Beliau berasal dari Tambunan. Dikenali sebagai pengacara TV, model dan pelakon.
^ Pemenang tempat ke-2 Unduk Ngadau Tuaran 2004. Pemenang tempat ke-2 Miss World Sabah 2006.
^ Pemenang Miss Earth Malaysia 2009.
^ Pemenang Tempat ke-2 Unduk Ngadau Tuaran 2006. Pemenang Unduk Ngadau SAPP 2006 dan Miss World Sabah 2008.
^ Beliau berketurunan Dusun-British berasal dari Kg. Poturidong, Kiulu Tuaran. Beliau merupakan Pemenang tempat ke-2 Bintang RTM dan Setiausaha Politik Kepada Ketua Menteri Sabah , Datuk Seri Panglima Shafie Apdal. Beliau telah dilantik pada 10 Oktober 2018.
^ Pemenang Miss Earth Malaysia 2010. Adik beliau, Arveyna Pamella Januin dan Annette Rabecca Januin, pemenang Unduk Ngadau Papar 2017 dan Unduk Ngadau Papar 2019.
^ Pemenang tempat-2 Unduk Ngadau Kota Kinabalu 2010 dan juga Miss Earth Malaysia 2011. Ibu beliau, Esther Sikayun, menang Gelaran pada 1984. Sampai sekarang, mereka hanyalah yang pertama dan hanyalah Ibu-anak Perempuan pemenang UNK.
^ Anak buah kepada Johanna Disimond, Ratu Pesta Menuai 1986.
^ Pemanang Unduk Ngadau Telupid 2008 tetapi tidak menyertai UNK tahun itu kerana sambung belajar. Beliau kembali bertanding pada 2012 dan menang.
^ Pemenang Miss International Malaysia 2015. Adiknya, Mary Grace Lojuki, menyertai Unduk Ngadau Kota Kinabalu 2018.
^ Pemenang Unduk Ngadau Inanam 2011. Merupakan pemenang Miss Southeast Asia 2016. Kakak beliau, Cracy Pinsius, adalah pemenang Unduk Ngadau Inanam 2000.
^ Pemenang tempat ke-3 Unduk Ngadau Kota Kinabalu 2015. Berjaya menyertai Miss Grand Sabah 2019 dan Miss Scuba Sabah 2019. Beliau pemenang bagi Miss Grand Putatan 2019.
^ Bersaing sengit di Unduk Ngadau Kaamatan edisi masa itu dengan Claryssa Henry Ogodong of Kudat, yang sangat diminati Ramai.
^ Dusun Tambanuo.Peserta Unduk Ngadau Pitas 2015, 2 tahun setelah menenangi UNK, beliau merupakan pemenang Miss Grand Kota Kinabalu 2019 dan Miss Earth Sabah 2019.
^ Pemenang tempat ke-dua Unduk Ngadau Tambunan 2015.
^ Beliau merupakan Unduk Ngadau Kota Belud pada tahun 2015 dan berjaya memasuki Top 15 dalam Pertandingan Unduk Ngadau Kaamatan Tahun itu. 2 tahun kemudian, pada 2019, beliau berjaya memenangi Gelaran Unduk Ngadau Kaamatan 2019 dengan hanya beliau seorang sahaja yang menjawab soalan yang diberikan dalam jawapan bahasa ibunda beliau (Dusun). Beliau menang Miss Tourism and Culture Universe Malaysia 2018. Berjaya memenangi kedudukan nombor 5 dalam pertandingan antarabangsa, dan membawa pulang gelaran Miss Popular Award. Hanya beliau seorang yang berjaya membawa gelar UNK (bertempoh 2 Tahun) disebabkan pandemik Covid-19.
^ Pemenang Tati Tosiau dan Miss Charming. Beliau juga merupakan Unduk Ngadau kedua mempunyai talian darah/kaum luar Negara iaitu Kazadan-Polish (Orang Poland). Unduk Ngadau 2007, Jo-anna Sue Henley Rampas merupakan UN pertama mempunyai talian darah/kaum Luar Negara iaitu Dusun-British.
^ Berasal dari Tambunan tetapi bertugas di Daerah Sandakan sebagai seorang Guru Sekolah Rendah dan mewakili Daerah tempat beliau bertugas.
^ Anak kedua daripada tiga beradik, Carol menyenaraikan hobi-hobinya sebagai memasak, mendaki, dan bermain alat muzik tradisional seperti kulintangan dan gong. Sebelum ini, dia juga telah mengambil bahagian dalam pertandingan Unduk Ngadau pada tahun 2019, beliau waktu itu mewakili Daerah Tanjung Aru.

Rujukan

^ Barlocco, Fausto (2013). Identity and the State in Malaysia. Routledge. m/s. 126. ISBN 9781317932390.
^ Ismail, Melissa Suraya (2023-06-01). "Carol Abbey Gail From Papar Is 2023 Unduk Ngadau Winner | TRP". therakyatpost (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2024-05-16.
^ "Joanna rampas kini setiausaha politik kepada ketua menteri sabah". www.astroawani.com.
^ "Student unduk ngadau". www.thestar.com.
^ "Kerinah Mah Crowned New Unduk Ngadau Queen". www.nst.com.
^ "Karamunai beauty francisca crowned unduk ngadau". www.nst.com.
^ "Freneritta sobitun dinobat sebagai unduk ngadau 2022". www.borneotoday.net.
^ Today, Borneo (31 May 2021). "Maya Hejnowska, Unduk Ngadau 2021". Borneo Today. Dicapai pada 6 December 2021.
^ Miwil, Olivia (31 May 2019). "Karambunai beauty Francisca crowned 'unduk ngadau'". New Straits Times. Dicapai pada 6 December 2021.
^ Lajiun, Jenne (31 May 2018). "Hosiani crowned as 2018 Unduk Ngadau". Borneo Post. Dicapai pada 6 December 2021.
^ Tham, Thomas (June 2017). "Kerinah Mah Crowned Unduk Ngadau Kaamatan At Hongkod Koisaan". Borneo Today. Dicapai pada 5 December 2021.
^ .Com, MySabah (2 June 2016). "Result: Unduk Ngadau 2016 (Miss Harvest Festival, Sabah)". MySabah.com. Dicapai pada 5 December 2021.
^ Lee, Stephanie (5 June 2015). "Aspiring Teacher is harvest queen". The Star. Dicapai pada 5 December 2021.
^ Lee, Stephanie (1 June 2014). "Cheryl Lyn of Kota Kinabalu crowned Harvest Queen". The Star. Dicapai pada 5 December 2021.
^ Post, Borneo (1 June 2013). "Hotel Receiptionist Immaculate crowned Unduk Ngadau". Borneo Post. Dicapai pada 8 December 2021.
^ Post, Borneo (1 June 2012). "Melinda first Unduk Ngadau winner from Telupid". Borneo Post. Dicapai pada 8 December 2021.
^ Rungitom, Tom (2011-05-31). "Unduk Ngadau 2011: Here are the winners!". Rungitom (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2022-02-24.
^ Adleyadrian (2011-02-24). "JOURNEY AND DESTINY: UNDUK NGADAU (SABAH BEAUTY PAGEANT)". JOURNEY AND DESTINY. Dicapai pada 2022-02-24.
^ Roy2lips (2009-05-31). "Unduk Ngadau State Level 2009". The image artist. Dicapai pada 2022-02-24.

[3] Beliau Merupakan Sino-Kadazan yang menjuarai Miss Kadazan pada tahun 1960 dan bersaing sengit dengan 25 calon yang lain.

[4] Miss Sabah Universe 1969; Top 7 Miss Malaysia Universe 1969

[5] Dikenali Datuk Hajah Rita Bagong Beliau Merupakan Pengetua Maktab Perguruan Gaya (Kini dikenali sebagai Institut Pendidikan Guru Kampus Gaya) Sabah yang menjawat Jawatan berikut sebanyak dua kali bermula pada tahun 1986 hingga 1988 dan pada tahun 2001 hingga 2002. Serta menjawat Jawatan sebagai Pengarah Institut Pendidikan Guru Kampus Gaya Sabah dari tahun 2003 hingga 2004. Beliau juga Penerima Anugerah Tokoh Guru Peringkat Kebangsaan Tahun 2011. Beliau adalah dari suku kaum Dusun Lotud yang Pertama bergelar Unduk Ngadau.

[6] Beliau merupakan anak perempuan kepada mendiang Datuk Fred Sinidol's . Kakaknya, Evelyn Sinidol, menang Miss Kadazan pada 1972.

[7] Lincoln University College, satu sekolah pribadi(swasta) di Kelana Jaya, Selangor. Beliau mempunyai talian darah berbangsa Punjabi, dan Ibunya orang Kadazan di Papar.

[8] Beliau memenangi tempat Ke-3 pada tahun 1970.

[9] Kakaknya beliau , Patricia Sinidol, menang Miss Kadazan pada tahun 1966.

[10] Beliau merupakan Mama Sepupu bagi pemenang Unduk Ngadau 2008.

[11] Kakaknya, Sylvia Totu, menang Miss Kadazan pada 1969.

[12] Adiknya, Janet Kinjau, menang Gelaran Ratu Pesta Menuai pada 1983. Beliau juga memenangi tempat ke-2 pada tahun sebelumnya.

[13] Beliau berketurunan Eurasian.

[14] Beliau merupakan seorang Bajau-Dusun Lotud(Tuaran) dan hanya satu-satunya Calon beragama Muslim yang menang.

[15] Pemenang tempat-3 Unduk Ngadau Penampang 1981.

[16] Pemenang tempat-3 Unduk Ngadau Penampang 1982. Beliau bertanding Unduk Ngadau Beaufort 1982 and menang. Beliau berbangsa Eurasian.

[17] Kakak beliau menang Gelaran Miss Harvert pada 1977 lalu.

[18] Anaknya, Crystel Eve Huminodun, yang menerima Gelaran Unduk Ngadau Kaamatan 2010. Mereka berdua adalah yang pertama membawa Gelaran UNK dalam sejarah Ibu-Anak

[19] Sepupu beliau, Jane Peter Disimond, memenangi tempat Ke-3 pada 1979 edition. Anak buahnya, Botiza Arthur Disimond, menang Gelaran UNK pada 2011 edisi.

[20] Pemenang tempat ke-2 bagi Unduk Ngadau Penampang 1988. Dan secara kebetulan, Daerah Penampang menghantar 2 pesertanya untuk bertanding.

[21] Anak kepada ahli politik, mendiang Datuk Peter Mojuntin.

[22] Beliau pemenang Unduk Ngadau pertama yang sangat muda dengan berumur 15 tahun. Kini, Beliau tinggal di New York City, New York, USA.

[23] Adiknya , Lunny Tham, ialah Unduk Ngadau Inanam 2001.

[24] Beliau juga adalah Unduk Ngadau Labuan Pada 1992.

[25] Antara Pemenang top 3 Unduk Ngadau Papar 1995.

[26] Antara pemenang top 3 Unduk Ngadau Sandakan 1996.

[27] Pemenang Unduk Ngadau Papar 1997 dan bertanding atas nama daerah Bongawan. Beliau adalah Eurasian.

[28] Pemenang tempat ke-2 Unduk Ngadau Inanam 1998 tetapi beliau diganti sebagai wakil UN Inanam kerana pemenangnya Kathie Renjus masih dibawah umur.

[29] Pemenang bagi Unduk Ngadau Inanam 1998 tetapi diganti dengan calon tempat ke-2. Namun, beliau bertanding semula Unduk Ngadau Inanam 1999 dan akhirnya menang. Calon tempat ke-2 Unduk Ngadau Inanam 1998, Jeremiah Ginajil pemenang Unduk Ngadau 1998.

[30] Seorang pemenang Unduk Ngadau Tenom 2000.

[31] Beliau memenangi tempat ke-2 Unduk Ngadau Penampang. Dan seorang finalist di Dewi Remaja 2005. Beliau berbangsa Eurasian.

[32] Pemenang tempat ke-2 Unduk Ngadau Tuaran 2002.

[33] Beliau berasal dari Tambunan. Dikenali sebagai pengacara TV, model dan pelakon.

[34] Pemenang tempat ke-2 Unduk Ngadau Tuaran 2004. Pemenang tempat ke-2 Miss World Sabah 2006.

[35] Pemenang Miss Earth Malaysia 2009.

[36] Pemenang Tempat ke-2 Unduk Ngadau Tuaran 2006. Pemenang Unduk Ngadau SAPP 2006 dan Miss World Sabah 2008.

[38] Beliau berketurunan Dusun-British berasal dari Kg. Poturidong, Kiulu Tuaran. Beliau merupakan Pemenang tempat ke-2 Bintang RTM dan Setiausaha Politik Kepada Ketua Menteri Sabah , Datuk Seri Panglima Shafie Apdal. Beliau telah dilantik pada 10 Oktober 2018.

[39] Pemenang Miss Earth Malaysia 2010. Adik beliau, Arveyna Pamella Januin dan Annette Rabecca Januin, pemenang Unduk Ngadau Papar 2017 dan Unduk Ngadau Papar 2019.

[40] Pemenang tempat-2 Unduk Ngadau Kota Kinabalu 2010 dan juga Miss Earth Malaysia 2011. Ibu beliau, Esther Sikayun, menang Gelaran pada 1984. Sampai sekarang, mereka hanyalah yang pertama dan hanyalah Ibu-anak Perempuan pemenang UNK.

[41] Anak buah kepada Johanna Disimond, Ratu Pesta Menuai 1986.

[42] Pemanang Unduk Ngadau Telupid 2008 tetapi tidak menyertai UNK tahun itu kerana sambung belajar. Beliau kembali bertanding pada 2012 dan menang.

[43] Pemenang Miss International Malaysia 2015. Adiknya, Mary Grace Lojuki, menyertai Unduk Ngadau Kota Kinabalu 2018.

[44] Pemenang Unduk Ngadau Inanam 2011. Merupakan pemenang Miss Southeast Asia 2016. Kakak beliau, Cracy Pinsius, adalah pemenang Unduk Ngadau Inanam 2000.

[45] Pemenang tempat ke-3 Unduk Ngadau Kota Kinabalu 2015. Berjaya menyertai Miss Grand Sabah 2019 dan Miss Scuba Sabah 2019. Beliau pemenang bagi Miss Grand Putatan 2019.

[47] Bersaing sengit di Unduk Ngadau Kaamatan edisi masa itu dengan Claryssa Henry Ogodong of Kudat, yang sangat diminati Ramai.

[49] Dusun Tambanuo.Peserta Unduk Ngadau Pitas 2015, 2 tahun setelah menenangi UNK, beliau merupakan pemenang Miss Grand Kota Kinabalu 2019 dan Miss Earth Sabah 2019.

[50] Pemenang tempat ke-dua Unduk Ngadau Tambunan 2015.

[52] Beliau merupakan Unduk Ngadau Kota Belud pada tahun 2015 dan berjaya memasuki Top 15 dalam Pertandingan Unduk Ngadau Kaamatan Tahun itu. 2 tahun kemudian, pada 2019, beliau berjaya memenangi Gelaran Unduk Ngadau Kaamatan 2019 dengan hanya beliau seorang sahaja yang menjawab soalan yang diberikan dalam jawapan bahasa ibunda beliau (Dusun). Beliau menang Miss Tourism and Culture Universe Malaysia 2018. Berjaya memenangi kedudukan nombor 5 dalam pertandingan antarabangsa, dan membawa pulang gelaran Miss Popular Award. Hanya beliau seorang yang berjaya membawa gelar UNK (bertempoh 2 Tahun) disebabkan pandemik Covid-19.

[53] Pemenang Tati Tosiau dan Miss Charming. Beliau juga merupakan Unduk Ngadau kedua mempunyai talian darah/kaum luar Negara iaitu Kazadan-Polish (Orang Poland). Unduk Ngadau 2007, Jo-anna Sue Henley Rampas merupakan UN pertama mempunyai talian darah/kaum Luar Negara iaitu Dusun-British.

[54] Berasal dari Tambunan tetapi bertugas di Daerah Sandakan sebagai seorang Guru Sekolah Rendah dan mewakili Daerah tempat beliau bertugas.

[55] Anak kedua daripada tiga beradik, Carol menyenaraikan hobi-hobinya sebagai memasak, mendaki, dan bermain alat muzik tradisional seperti kulintangan dan gong. Sebelum ini, dia juga telah mengambil bahagian dalam pertandingan Unduk Ngadau pada tahun 2019, beliau waktu itu mewakili Daerah Tanjung Aru.

[1] Barlocco, Fausto (2013). Identity and the State in Malaysia. Routledge. m/s. 126. ISBN 9781317932390.

[2] Ismail, Melissa Suraya (2023-06-01). "Carol Abbey Gail From Papar Is 2023 Unduk Ngadau Winner | TRP". therakyatpost (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2024-05-16.

[37] "Joanna rampas kini setiausaha politik kepada ketua menteri sabah". www.astroawani.com.

[46] "Student unduk ngadau". www.thestar.com.

[48] "Kerinah Mah Crowned New Unduk Ngadau Queen". www.nst.com.

[51] "Karamunai beauty francisca crowned unduk ngadau". www.nst.com.

[56] "Freneritta sobitun dinobat sebagai unduk ngadau 2022". www.borneotoday.net.

[borneotoday2-57] Today, Borneo (31 May 2021). "Maya Hejnowska, Unduk Ngadau 2021". Borneo Today. Dicapai pada 6 December 2021.

[newstraistimes2-58] Miwil, Olivia (31 May 2019). "Karambunai beauty Francisca crowned 'unduk ngadau'". New Straits Times. Dicapai pada 6 December 2021.

[borneopost2-59] Lajiun, Jenne (31 May 2018). "Hosiani crowned as 2018 Unduk Ngadau". Borneo Post. Dicapai pada 6 December 2021.

[unk20172-60] Tham, Thomas (June 2017). "Kerinah Mah Crowned Unduk Ngadau Kaamatan At Hongkod Koisaan". Borneo Today. Dicapai pada 5 December 2021.

[unk20162-61] .Com, MySabah (2 June 2016). "Result: Unduk Ngadau 2016 (Miss Harvest Festival, Sabah)". MySabah.com. Dicapai pada 5 December 2021.

[unk20152-62] Lee, Stephanie (5 June 2015). "Aspiring Teacher is harvest queen". The Star. Dicapai pada 5 December 2021.

[unk20142-63] Lee, Stephanie (1 June 2014). "Cheryl Lyn of Kota Kinabalu crowned Harvest Queen". The Star. Dicapai pada 5 December 2021.

[unk2013-64] Post, Borneo (1 June 2013). "Hotel Receiptionist Immaculate crowned Unduk Ngadau". Borneo Post. Dicapai pada 8 December 2021.

[unk2012-65] Post, Borneo (1 June 2012). "Melinda first Unduk Ngadau winner from Telupid". Borneo Post. Dicapai pada 8 December 2021.

[66] Rungitom, Tom (2011-05-31). "Unduk Ngadau 2011: Here are the winners!". Rungitom (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2022-02-24.

[67] Adleyadrian (2011-02-24). "JOURNEY AND DESTINY: UNDUK NGADAU (SABAH BEAUTY PAGEANT)". JOURNEY AND DESTINY. Dicapai pada 2022-02-24.

[68] Roy2lips (2009-05-31). "Unduk Ngadau State Level 2009". The image artist. Dicapai pada 2022-02-24.

[1]

[2]

[n 1]

[n 2]

[n 3]

[n 4]

[n 5]

[n 6]

[n 7]

[n 8]

[n 9]

[n 10]

[n 11]

[n 12]

[n 13]

[n 14]

[n 15]

[n 16]

[n 17]

[n 18]

[n 19]

[n 20]

[n 21]

[n 22]

[n 23]

[n 24]

[n 25]

[n 26]

[n 27]

[n 28]

[n 29]

[n 30]

[n 31]

[n 32]

[n 33]

[n 34]

[3]

[n 35]

[n 36]

[n 37]

[n 38]

[n 39]

[n 40]

[n 41]

[n 42]

[4]

[n 43]

[5]

[n 44]

[n 45]

[6]

[n 46]

[n 47]

[n 48]

[n 49]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]