Tengrisme

Tengrisme atau Tengerisme adalah agama dianuti masyarakat-masyarakat kuno Turko-Mongol yang berasal dari Asia Tengah dan steppe Eurasia meliputi ilmu pawang dan penyembahan suatu dewa langit yang satu iaitu Tengri.^[1]^[2] Istilah ini juga menggambarkan beberapa gerakan dan ajaran agama pribumi Turko-Mongolik yang wujud secara kontemporari.

Ia merupakan pegangan utama dianuti orang-orang Turki, Mongol, Bulgaria, Xiongnu, Hun pada zaman dahulu; malah turut dijadikan agama rasmi beberapa kerajaan penting sepanjang zaman termasuk Kekhaganan Göktürk, Kekhaganaan Turkic Barat, Kekhaganan Turk Timur, Bulgaria Raya, Bulgaria Danube, Volga Bulgaria, dan Khazaria. Agama ini ada turut diterapkan dalam pembentukan pengenalan bangsa sesama orang-orang rumpun Turkik di kawasan tertentu termasuk yang utamanya di Kyrgyzstan, Kazakhstan, Mongolia, beberapa republik autonomi Persekutuan Rusia (Tatarstan, Bashkortostan, Buryatia, Yakutia, dan lain-lain) malah sejauh Krimea.^[3]

Ciri utama ajaran

Menurut banyak ahli akademik, Tengrisme menumpu kepada penyembahan banyak dewa-dewi dan kepawangan, namun ia lama kelamaan berubah kepada penyembahan suatu dewa atau tuhan yang tunggal terutama pada abad ke-12 hingga ke-13.^[4]

Rujukan

^ Heissig, Walther (1992). Fragen der mongolischen Heldendichtung: Vorträge des 6. Epensymposiums des Sonderforschungsbereichs 12, Bonn 1988 (dalam bahasa Jerman). Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-03231-5.
^ Roux, Jean-Paul (1956). "Tängri. Essai sur le ciel-dieu des peuples altaïques" [Tängri. An Essay on the Deities of the Altaic Peoples]. Revue de l'histoire des religions (dalam bahasa Perancis). Vol. 149 (149-1), pp. 49–82; Vol. 149 (149-2), pp. 197–230; Vol. 150 (150-1), pp. 27–54; Vol. 150 (150-2), pp. 173–212.
^ Saunders, Robert A.; Strukov, Vlad (2010). Historical Dictionary of the Russian Federation. Lanham, MD: Scarecrow Press. m/s. 412–13. ISBN 978-0-81085475-8.
^ Fergus, Michael; Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age (dalam bahasa Inggeris). Stacey International. ISBN 978-1-900988-61-2.

[1] Heissig, Walther (1992). Fragen der mongolischen Heldendichtung: Vorträge des 6. Epensymposiums des Sonderforschungsbereichs 12, Bonn 1988 (dalam bahasa Jerman). Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-03231-5.

[2] Roux, Jean-Paul (1956). "Tängri. Essai sur le ciel-dieu des peuples altaïques" [Tängri. An Essay on the Deities of the Altaic Peoples]. Revue de l'histoire des religions (dalam bahasa Perancis). Vol. 149 (149-1), pp. 49–82; Vol. 149 (149-2), pp. 197–230; Vol. 150 (150-1), pp. 27–54; Vol. 150 (150-2), pp. 173–212.

[3] Saunders, Robert A.; Strukov, Vlad (2010). Historical Dictionary of the Russian Federation. Lanham, MD: Scarecrow Press. m/s. 412–13. ISBN 978-0-81085475-8.

[4] Fergus, Michael; Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age (dalam bahasa Inggeris). Stacey International. ISBN 978-1-900988-61-2.

[1]

[2]

[3]

[4]