Kovarians Lorentz
Dalam fizik, simetri Lorentz, dinamai sempena Hendrik Lorentz, ialah "sifat alam semula jadi yang mengatakan keputusan uji kaji bergantung pada orientasi atau halaju galak bagi makmal melalui ruang."[1] Kovarians Lorentz, suatu konsep berhubung, ialah suatu sifat kunci bagi ruang-masa ikutan daripada teori kerelatifan khas. Kovarians Lorentz mempunyai dua makna tersendiri tetapi hampir-hampir berkaitan:
- Kuantiti fizik dikatakan sebagai kovarian Lorentz sekiranya bertransformasi di bawah perwakilan yang diberi bagi kumpulan Lorentz. Menurut teori perwakilan bagi kumpulan Lorentz, kuantiti-kuantiti ini terbina daripada skalar, empat vektor, empat tensor, dan spinor. Secara tertentu, skalar (contohnya, selingan ruang-masa) kekal sama di bawah transformasi Lorentz dan dikatakan sebagai "invarian Lorentz" (iaitu, bertransformasi di bawah perwakilan remeh).
- Persamaan dikatakan sebagai kovarian Lorentz sekiranya boleh ditulis dalam sebutan kuantiti kovarian Lorentz (keliru, kadang-kadang menggunakan istilah "invarian" di sini). Sifat kunci bagi persamaan sedemikian ialah sekiranya kuantiti berkenaan kekal dalam satu kerangka inersia, maka kuantiti berkenaan kekal dalam mana-mana kerangka inersia; ini ikutan daripada hasil bahawa sekiranya semua komponen sesuatu tensor lenyap dalam satu kerangka, komponen berkenaan lenyap dalam setiap kerangka. Keadaan ini merupakan keperluan menurut prinsip kerelatifan, iaitu semua hukum bukan gravitasi mesti membuat ramalan sama untuk uji kaji serupa yang berlaku pada peristiwa ruang-masa sama dalam dua kerangka inersia rujukan berlainan.
Kegunaan ini bagi istilah kovarian tidak patut dikelirukan dengan konsep berkaitan, vektor kovarian. Pada manifold, perkataan kovarian dan kontravariant' merujuk cara objek bertransformasi di bawah transformasi koordinat am. Dengan kekeliruan, kedua-dua empat vektor kovarian dan kontravarian boleh menjadi kuantiti Lorentz.
Kovarians Lorentz tempatan, yang ikut daripada kerelatifan am, merujuk kovarians Lorentz dengan hanya menggunakan secara tempatan di dalam suatu rantau infinitesimal bagi ruang-masa pada setiap titik. Terdapat satu pengitlakan bagi konsep ini untuk meliputi kovarians Poincaré dan invarians Poincaré.
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]- Ayunan neutrino melanggar Lorentz
- Ketidakberubahan Lorentz dalam graviti kuantum gelung
- Kovarians am
- Simetri dalam fizik
- Ujian antijirim pelanggaran Lorentz
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ "Framing Lorentz symmetry". CERN Courier. 24 November 2004. Dicapai pada 26 Mei 2013.
- Maklumat latar tentang Lorentz dan pelanggaran CPT: http://www.physics.indiana.edu/~kostelec/faq.html
- Mattingly, David (2005). "Modern Tests of Lorentz Invariance". Living Reviews in Relativity. 8. arXiv:gr-qc/0502097. Bibcode:2005LRR.....8....5M. doi:10.12942/lrr-2005-5.
- Amelino-Camelia G, Ellis J, Mavromatos N E, Nanopoulos D V, and Sarkar S (Jun 1998). "Tests of quantum gravity from observations of bold gamma-ray bursts". Nature. 393 (6687): 763–765. arXiv:astro-ph/9712103. Bibcode:1998Natur.393..763A. doi:10.1038/31647. Dicapai pada 22 Disember 2007.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- Jacobson T, Liberati S, and Mattingly D (Ogos 2003). "A strong astrophysical constraint on the violation of special relativity by quantum gravity". Nature. 424 (6952): 1019–1021. arXiv:astro-ph/0212190. Bibcode:2003Natur.424.1019J. doi:10.1038/nature01882. PMID 12944959. Dicapai pada 22 Disember 2007.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- Carroll S (Ogos 2003). "Quantum gravity: An astrophysical constraint". Nature. 424 (6952): 1007–1008. Bibcode:2003Natur.424.1007C. doi:10.1038/4241007a. PMID 12944951. Dicapai pada 22 Disember 2007.
- Jacobson, T.; Liberati, S.; Mattingly, D. (2003). "Threshold effects and Planck scale Lorentz violation: Combined constraints from high energy astrophysics". Physical Review D. 67 (12). arXiv:hep-ph/0209264. Bibcode:2003PhRvD..67l4011J. doi:10.1103/PhysRevD.67.124011.
- Luis Gonzalez-Mestres (2008). "Lorentz symmetry violation and the results of the AUGER experiment". arXiv:0802.2536 [hep-ph].
- Fermi GBM/LAT Collaborations (2009). "Testing Einstein's special relativity with Fermi's short hard gamma-ray burst GRB090510". arXiv:0908.1832 [astro-ph.HE].