Idiofon
Idiofon ialah sebarang alat muzik yang mencipta bunyi terutamanya oleh getaran instrumen itu sendiri, tanpa menggunakan aliran udara (seperti aerofon), tali (kordofon), membran (membranofon) atau elektrik (elektrofon). Ia adalah bahagian pertama daripada empat bahagian utama sistem asal pengelasan alat muzik Hornbostel–Sachs (lihat Senarai idiofon mengikut nombor Hornbostel–Sachs). Klasifikasi awal Victor-Charles Mahillon memanggil kumpulan instrumen ini sebagai autofon. Jenis paling biasa ialah idiofon diketuk, atau idiofon gegaran, yang dibuat bergetar melalui pukulan, sama ada secara langsung dengan kayu atau tangan (seperti kerincing atau marimba) atau secara tidak langsung, dengan mengikis atau gerakan menggoncang (seperti marakas). Pelbagai jenis loceng termasuk dalam kedua-dua kategori. Idiofon yang biasa dipetik ialah genggong.
Etimologi
[sunting | sunting sumber]Perkataan itu terbit daripada sistem Yunani Purba, gabungan idio- ("sendiri, peribadi")[1] dan -fon ("suara, bunyi").[2]
Kategori
[sunting | sunting sumber]Kebanyakan alat perkusi bukan gendang ialah idiofon. Hornbostel–Sachs membahagikan idiofon kepada empat subkategori utama. Bahagian pertama ialah idiofon dipukul (juga kadangkala disebut sebagai idiofon gegaran). Ini termasuk kebanyakan alat perkusi bukan dram lazim di Barat. Ia termasuk semua idiofon yang dibuat bergetar dengan dipukul, sama ada secara langsung dengan kayu atau tangan, atau secara tidak langsung melalui gerakan mengikis atau menggoncang. Pelbagai jenis loceng termasuk dalam kedua-dua kategori.
Tiga bahagian yang lain adalah lebih langka. Ia termasuk idiofon dipetik seperti genggong, kaktus diperkuat, kouxian, dan moi, kotak muzik dan mbira (lamelofon atau piano ibu jari); idiofon ditiup, yang mana terdapat sejumlah kecil kecil, Aeolsklavier ialah satu jenis; dan idiofon geseran, seperti mangkuk nyanyian, harmonika kaca, kecapi kaca, meja putar, verofon, daksofon, stirofon, gergaji muzik dan biola kuku (sebilangan kepingan logam atau kayu yang digosok dengan busur).[3]
Reka bentuk
[sunting | sunting sumber]Kebanyakan idiofon diperbuat daripada kaca, logam, seramik dan kayu. Ia dianggap sebagai sebahagian daripada bahagian perkusi dalam orkestra.
Sebilangan idiofon yang biasanya dipukul, seperti bar vibrafon dan simbal, juga boleh berbusur.