Pergi ke kandungan

Fonologi bahasa Kantonis

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Sebutan baku Bahasa Kantonis adalah daripada Guangzhou, atau juga Kanton, ibu Provinsi Guangdong. Bahasa Kantonis Hong Kong berkaitan dengan Dialek Guangzhou, dan kedua-duanya berbeza hanya sedikit. Dialek Kantonis di bahagian lain Provinsi Guangdong dan Guangxi, seperti Bahasa Taishan, mungkin dianggap berlainan lebih banyak.

Suku kata Kantonis

[sunting | sunting sumber]

Setiap karakter mempunyai satu suku kata. Kebanyakan suku kata secara etimologi berkaitan dengan sama ada karakter Cina baku atau karakter Kantonis basahan. Ahli bahasa moden menemui bahawa terdapat 1,760 suku kata dalam seluruh kosa kata Kantonis, yang meliputi lebih 10,000 karakter Cina. Oleh itu, nombor purata karakter bersebutan sama setiap suku kata ialah enam. Secara fonetik, satu suku kata Kantonis hanya mempunyai dua bahagian - bunyi dan ton.[1]

Suatu suara Kantonis (atau segmen bunyi) biasanya mengandungi awalan (onset) dan hujungan (rime). Terdapat lebih kurang 630 bunyi dalam suku-suku kata Kantonis.

Konsonan awalan

[sunting | sunting sumber]

Awalan (atau onset) dirujuk kepada 19 konsonan awalan yang mungkin bermula pada permulaan suara. Beberapa bunyi tidak ada awalan dan dikatakan ada null initial. Berikut inventori untuk Kantonis diwakilkan dalam IPA:

  Bibir Koronal Lelangit Velar Glotis
nyata sibilant nyata Dibibirkan
Sengau m n     ŋ    
Letupan nyata p t t͡s   k kʷ ¹ (ʔ) ²
aspirasi t͡sʰ   kʷʰ ¹  
Geseran f   s       h
Malaran tak Geser   l   j ¹   w ¹  
Carta vokal digunakan dalam Kantonis

Set fonem tersebut mengandungi tujuh vokal panjang dan empat vokal pendek yang berbeza dengan vokal panjang sejawatnya. Berikut carta menyenaraikan semua akhiran berkemungkinan dalam Kantonis diwakilkan dalam IPA.

/aː/ /ɐ/ /ɛː/ /e/ /ɔː/ /o/ /œː/ /ɵ/ /iː/ /uː/ /yː/
Ø   ɛː   ɔː   œː  
-i / -y aːi ɐi   ei ɔːy     ɵy   uːy  
-u aːu ɐu ɛːu¹     ou     iːu    
-m aːm ɐm ɛːm¹           iːm    
-n aːn ɐn ɛːn¹   ɔːn     ɵn iːn uːn yːn
-ŋ aːŋ ɐŋ ɛːŋ ɔːŋ œːŋ        
-p aːp ɐp ɛːp¹           iːp    
-t aːt ɐt ɛːt¹   ɔːt   œːt¹ ɵt iːt uːt yːt
-k aːk ɐk ɛːk ek ɔːk ok œːk        
Sengauan bersuku kata: [m̩] [ŋ̩]
¹Akhiran [ɛːu], [ɛːm], [ɛːn], [ɛːp], [ɛːt] dan [œːt] hanya wujud dalam sebutan basahan karakter dan tidak wujud dalam sistem perumian.
Syllable type Suku kata terbuka Suku kata tersemak
Nama ton gelap mendatar
(陰平)
gelap menaik
(陰上)
dark departing
(陰去)
terang mendatar
(陽平)
terang menaik
(陽上)
light departing
(陽去)
upper dark entering
(上陰入)
lower dark entering
(下陰入)
light entering
(陽入)
Description high level,
high falling
medium rising medium level low falling,
very low level
low rising low level high level medium level low level
Yale or Jyutping
tone number
1 2 3 4 5 6 7 (or 1) 8 (or 3) 9 (or 6)
Example
Tone letter siː˥, siː˥˧ siː˧˥ siː˧ siː˨˩, siː˩ siː˩˧ siː˨ sek˥ sɛːk˧ sek˨
IPA diacritic síː, sîː sǐː sīː si̖ː, sı̏ː si̗ː sìː sék sɛ̄ːk sèk
Yale diacritic sī, sì si sìh síh sih sīk sek sihk
 Middle Chinese  Cantonese
Tone Initial Nucleus Tone Name Tone Contour Tone Number
Level voiceless   dark level ˥, ˥˧ 1
voiced light flat ˨˩, ˩ 4
Rising voiceless dark rising ˧˥ 2
voiced light rising ˩˧ 5
Departing voiceless dark departing ˧ 3
voiced light departing ˨ 6
Entering voiceless Short upper dark entering ˥ 7 (1)
Long lower dark entering ˧ 8 (3)
voiced   light entering ˨ 9 (6)
  1. ^ Sementara kebanyakan ahli bahasa menyatakan bahawa Suku Kata = Bunyi + Ton, dan beberapa mengatakan bahawa Suku Kata Berton = Suku Kata Tapak + Ton. Secara mudahnya, rencana ini menggunakan jalan kerja pertama.