Penyakit gastrousus
| Penyakit penghadaman | |
|---|---|
 | |
| Organ saluran gastrousus manusia | |
| Pengkhususan | Gastroenterologi  |
sunting | |
Penyakit gastrousus merujuk kepada penyakit yang melibatkan saluran gastrousus, iaitu esofagus, perut, usus kecil, usus besar dan rektum, dan organ aksesori penghadaman, hati, pundi hempedu, dan pankreas.
Penyakit mulut
[sunting | sunting sumber]Rongga mulut adalah sebahagian daripada sistem gastrousus, dan oleh itu, kehadiran perubahan di kawasan ini boleh menjadi tanda pertama penyakit sistemik dan gastrousus.[1] Setakat ini, keadaan mulut yang paling biasa adalah penyakit yang disebabkan oleh plak (cth, gingivitis, periodontitis, karies gigi). Gejala mulut boleh serupa dengan lesi yang berlaku di tempat lain dalam saluran penghadaman, dengan corak bengkak, keradangan, ulser dan rekahan. Jika tanda-tanda ini hadir, maka pesakit lebih berkemungkinan juga mengalami lesi dubur dan esofagus, dan mengalami manifestasi penyakit luar usus yang lain.[2] Sesetengah penyakit yang melibatkan bahagian lain saluran GI boleh muncul di dalam mulut, sama ada secara bersendirian atau gabungan, termasuk:
- Penyakit refluks gastroesophageal boleh menyebabkan hakisan asid pada gigi dan halitosis.
- Sindrom Gardner boleh dikaitkan dengan kegagalan letusan gigi, gigi supernumerari, dan sista dentigerus.
- Sindrom Peutz-Jeghers boleh menyebabkan bintik-bintik gelap pada mukosa mulut atau pada bibir atau kulit di sekeliling mulut.
- Beberapa penyakit GI, terutamanya yang berkaitan dengan malabsorpsi, boleh menyebabkan ulser mulut berulang, glositis atropik, dan keilitis sudut (cth. penyakit Crohn kadangkala dipanggil granulomatosis orofasial apabila ia melibatkan mulut sahaja).
- Disfagia sideropenik boleh menyebabkan glossitis dan keilitis sudut.[3]
Penyakit esofagus
[sunting | sunting sumber]Penyakit esofagus termasuk spektrum gangguan yang mempengaruhi esofagus. Keadaan esofagus yang paling biasa di negara Barat ialah penyakit refluks gastroesofagus,[4] yang dalam bentuk kronik dianggap mengakibatkan perubahan pada epitelium esofagus, yang dikenali sebagai esofagus Barrett.[5]:863–865
Penyakit akut mungkin termasuk jangkitan seperti esofagitis, trauma yang disebabkan oleh pengambilan bahan menghakis, atau pecah urat seperti varises esofagus, sindrom Boerhaave atau koyakan Mallory-Weiss. Penyakit kronik mungkin termasuk penyakit kongenital seperti divertikulum Zenker dan esofagus berjejaring, dan gangguan kemotilan esofagus termasuk esofagus pemecah kacang, akalasia, kekejangan esofagus meresap dan penyempitan esofagus.[5]:853, 863–868
Penyakit esofagus boleh mengakibatkan sakit tekak, muntah darah, kesukaran menelan atau muntah. Penyakit kronik atau kongenital mungkin disiasat menggunakan telan barium, endoskopi dan biopsi, manakala penyakit akut seperti refluks boleh disiasat dan didiagnosis berdasarkan gejala dan sejarah perubatan sahaja.[5]:863–867
Penyakit gastrik
[sunting | sunting sumber]Penyakit gastrik merujuk kepada penyakit yang menjejaskan perut. Keradangan perut oleh jangkitan daripada sebarang punca dipanggil gastritis, dan apabila termasuk bahagian saluran gastrousus lain, dipanggil gastroenteritis. Apabila gastritis berterusan dalam keadaan kronik, ia dikaitkan dengan beberapa penyakit, termasuk gastritis atropik, stenosis pilorik dan kanser gastrik. Satu lagi keadaan biasa ialah ulser peptik. Pengulseran menghakis mukosa gastrik yang melindungi tisu perut daripada asid perut. Ulser peptik biasanya disebabkan oleh jangkitan bakteria Helicobacter pylori.[5] Jangkitan virus Epstein-Barr adalah satu lagi faktor yang menyebabkan kanser gastrik.[6][7]
Bersama dengan ulser peptik, muntah darah mungkin disebabkan oleh arteri atau vena yang tidak normal yang telah pecah, termasuk lesi Dieulafoy dan ektasia vaskular antral gastrik. Gangguan kongenital perut termasuk anemia pernisius, di mana tindak balas imun yang disasarkan terhadap sel parietal mengakibatkan ketidakupayaan untuk menyerap vitamin B12. Gejala biasa lain yang mungkin disebabkan oleh penyakit perut termasuk senak atau dispepsia, muntah, dan dalam penyakit kronik, masalah pencernaan yang membawa kepada bentuk kekurangan zat makanan.[5]:850–853 Sebagai tambahan kepada ujian rutin, endoskopi mungkin digunakan untuk memeriksa atau mengambil biopsi dari perut.[5]:848
Penyakit usus
[sunting | sunting sumber]Usus kecil dan besar mungkin dipengaruhi oleh keadaan berjangkit, autoimun dan fisiologi. Keradangan usus dipanggil enterokolitis yang boleh menyebabkan cirit-birit.
Keadaan akut yang menjejaskan usus termasuk cirit-birit berjangkit dan iskemia mesenteri. Punca-punca sembelit mungkin termasuk impakan najis dan halangan usus, yang seterusnya mungkin disebabkan oleh ileus, intususepsi]] atau volvulus Penyakit usus radang ialah keadaan etiologi yang tidak diketahui, diklasifikasikan sebagai sama ada penyakit Crohn atau kolitis berulser yang boleh menjejaskan usus dan bahagian saluran gastrousus lain. Penyebab lain penyakit termasuk pseudohalangan dan enterokolitis nekrosis.[5]:850–862, 895–903
Penyakit usus boleh menyebabkan muntah, cirit-birit atau sembelit, dan perubahan najis, seperti darah dalam najis. Kolonoskopi boleh digunakan untuk memeriksa usus besar, dan najis seseorang boleh dihantar bagi kajian kultur dan mikroskopi. Penyakit berjangkit boleh dirawat dengan antibiotik tersasar, dan penyakit radang usus pula dengan imunotindasan. Pembedahan juga boleh digunakan untuk merawat beberapa punca halangan usus.[5]:850–862
Ketebalan normal dinding usus kecil ialah 3–5 mm,[8] dan 1–5 mm dalam usus besar.[9] Penebalan dinding gastrousus fokal, tidak teratur dan tidak simetri dalam imbasan CT mengisyaratkan keadaan malignan.[9] Penebalan dinding gastrousus bersegmen atau meresap paling kerap disebabkan oleh penyakit iskemia, keradangan atau berjangkit.[9] Walaupun kurang lazim, ubat-ubatan seperti perencat ACE boleh menyebabkan angioedema dan penebalan usus kecil.[10]
Usus kecil
[sunting | sunting sumber]Usus kecil terdiri daripada duodenum, jejunum dan ileum. Keradangan usus kecil dipanggil enteritis, dan jika disetempatkan kepada sebahagian sahaja, dipanggil duodenitis, jejunitis dan ileitis, masing-masing. Ulser peptik juga biasa berlaku di duodenum.[5]:879–884
Penyakit kronik malabsorpsi boleh menjejaskan usus kecil, termasuk penyakit seliak autoimun, sprue tropika berjangkit, dan sindrom usus pendek kongenital atau pembedahan. Penyakit lain yang lebih jarang menjejaskan usus kecil termasuk ulser Curling, sindrom gelung buta, penyakit Milroy dan penyakit Whipple. Tumor pada usus kecil termasuk tumor stroma gastrousus, lipoma, hamartoma dan sindrom karsinoid.[5]:879–887
Penyakit usus kecil mungkin hadir dengan gejala seperti cirit-birit, kekurangan zat makanan, keletihan dan penurunan berat badan. Siasatan yang dijalankan mungkin termasuk ujian darah untuk memantau pemakanan, seperti paras zat besi, folat dan kalsium, endoskopi dan biopsi duodenum, dan telan barium. Rawatan mungkin termasuk pemakanan semula, dan antibiotik untuk jangkitan.[5]:879–887
Usus besar
[sunting | sunting sumber]
Penyakit yang menjejaskan usus besar boleh menjejaskannya secara keseluruhan atau sebahagian. Apendisitis adalah salah satu penyakit sedemikian, disebabkan oleh keradangan apendiks. Keradangan umum usus besar dirujuk sebagai kolitis, yang apabila disebabkan oleh bakteria Clostridium difficile dirujuk sebagai kolitis pseudomembran. Divertikulitis ialah punca biasa sakit perut akibat kantung keuar yang menjejaskan kolon secara utama. Penyakit kolon berfungsi merujuk kepada gangguan tanpa sebab yang diketahui, termasuk sindrom rengsa usus dan pseudohalangan usus. Sembelit mungkin disebabkan oleh faktor gaya hidup, kesan najis tegar di rektum, atau dalam kalangan bayi, penyakit Hirschprung.[5]:913–915
Penyakit yang menjejaskan usus besar boleh menyebabkan darah mengalir bersama najis, boleh menyebabkan sembelit, atau boleh mengakibatkan sakit perut atau demam. Ujian yang secara khusus mengkaji fungsi usus besar termasuk menelan barium, sinar X perut dan kolonoskopi.[5]:913–915
Rektum dan dubur
[sunting | sunting sumber]Penyakit yang menjejaskan rektum dan dubur adalah sangat biasa, terutamanya pada orang dewasa yang lebih tua. Buasir, kantung vaskular kulit, adalah sangat biasa, seperti pruritus ani, merujuk kepada kegatalan dubur. Keadaan lain, seperti kanser dubur mungkin dikaitkan dengan kolitis berulser atau dengan jangkitan kelamin seperti HIV. Keradangan rektum dikenali sebagai proktitis, salah satu puncanya ialah kerosakan sinaran yang dikaitkan dengan radioterapi ke tapak lain seperti prostat. Inkontinensia najis boleh disebabkan oleh masalah mekanikal dan neurologi, dan apabila dikaitkan dengan kekurangan keupayaan pengosongan secara sukarela digambarkan sebagai enkopresis. Sakit pada najis mungkin disebabkan oleh abses dubur, nodul kecil meradang, fisur dubur dan fistula dubur.[5]:915–916
Penyakit kelenjar pencernaan aksesori
[sunting | sunting sumber]Hati
[sunting | sunting sumber]Penyakit hepatik merujuk kepada penyakit yang menjejaskan hati. Hepatitis merujuk kepada keradangan tisu hati, dan mungkin akut atau kronik. Hepatitis virus berjangkit, seperti hepatitis A, B dan C, menjejaskan lebih daripada (X) juta orang di seluruh dunia. Penyakit hati juga mungkin disebabkan oleh faktor gaya hidup, seperti hati berlemak dan NASH. Penyakit hati alkohol juga mungkin berkembang akibat penggunaan alkohol kronik, yang mungkin juga menyebabkan hepatitis alkohol. Sirosis mungkin berkembang akibat fibrosis hepatik kronik dalam hati yang meradang secara kronik, seperti yang terjejas oleh alkohol atau hepatitis virus.[5]:947–958
Abses hati selalunya merupakan keadaan akut, dengan punca biasa adalah piogenik dan amebik. Penyakit hati kronik seperti sirosis, mungkin menjadi punca kegagalan hati, keadaan di mana hati tidak dapat mengimbangi kerosakan kronik dan tidak dapat memenuhi permintaan metabolik badan. Dalam keadaan akut, ini mungkin menjadi punca ensefalopati hati dan sindrom hepatorenal. Penyebab lain penyakit hati kronik ialah penyakit genetik atau autoimun, seperti hemokromatosis, penyakit Wilson, hepatitis autoimun dan sirosis hempedu primer.[5]:959–963, 971
Penyakit hati akut jarang menyebabkan kesakitan, tetapi boleh mengakibatkan jaundis. Penyakit hati berjangkit boleh menyebabkan demam. Penyakit hati kronik boleh mengakibatkan pengumpulan cecair dalam perut, kulit atau mata menjadi kuning, mudah lebam, imunosupresi dan feminisasi.[11] Hipertensi portal selalunya ada, dan ini boleh menyebabkan perkembangan vena yang menonjol di banyak bahagian badan, seperti varises esofagus dan buasir.[5]:959–963, 971–973
Untuk menyiasat penyakit hati, sejarah perubatan, termasuk mengenai sejarah keluarga seseorang, perjalanan ke kawasan yang terdedah kepada risiko, penggunaan alkohol dan penggunaan makanan, boleh diambil. Pemeriksaan perubatan boleh dijalankan untuk menyiasat simptom penyakit hati. Ujian darah boleh digunakan, terutamanya ujian fungsi hati, dan ujian darah lain boleh digunakan untuk menyiasat kehadiran virus hepatitis dalam darah, dan ultrabunyi digunakan. Jika asites hadir, cecair perut boleh diuji untuk menilai tahap protein.[5]:921, 926–927
Pankreas
[sunting | sunting sumber]Salah satu keadaan pankreas eksokrin yang paling biasa ialah pankreatitis akut, yang dalam kebanyakan kes berkaitan dengan batu karang yang telah memberi kesan pada bahagian pankreas pokok hempedu, atau disebabkan penggunaan alkohol berbahaya akut atau kronik atau sebagai kesan sampingan ERCP. Bentuk pankreatitis lain termasuk bentuk kronik dan keturunan. Pankreatitis kronik mungkin terdedah kepada kanser pankreas dan berkait rapat dengan penggunaan alkohol. Penyakit lain yang lebih jarang menjejaskan pankreas mungkin termasuk pseudosista pankreas, kekurangan pankreas eksokrin dan fistula pankreas.[5]:888–891
Penyakit pankreas mungkin hadir dengan atau tanpa gejala. Apabila simptom berlaku, seperti pankreatitis akut, seseorang mungkin mengalami permulaan akut, sakit perut yang teruk, loya dan muntah. Dalam kes yang teruk, pankreatitis boleh menyebabkan kehilangan darah yang cepat dan sindrom tindak balas keradangan sistemik. Apabila pankreas tidak dapat merembeskan enzim pencernaan, seperti kanser pankreas yang menutup saluran pankreas, mengakibatkan jaundis. Penyakit pankreas mungkin disiasat menggunakan sinar X perut, MRCP atau ERCP, imbasan CT, dan melalui ujian darah seperti pengukuran enzim amilase dan lipase.[5]:888–894
Pundi dan saluran hempedu
[sunting | sunting sumber]Penyakit sistem hepatobiliari menjejaskan saluran hempedu yang merembeskan hempedu untuk membantu dalam penghadaman lemak. Penyakit pundi hempedu dan saluran hempedu biasanya berkaitan dengan diet, dan mungkin termasuk pembentukan batu karang yang memberi kesan pada pundi hempedu (kolesistolitiasis) atau dalam saluran hempedu biasa (koledokolitiasis).[5]:977–978
Batu karang adalah penyebab umum keradangan pundi hempedu, dipanggil kolesistitis. Keradangan saluran hempedu dipanggil kolangitis, yang mungkin dikaitkan dengan penyakit autoimun seperti kolangitis sklerosis primer, atau akibat jangkitan bakteria, seperti kolangitis menaik.[5]:977–978, 963–968
Penyakit pokok hempedu boleh menyebabkan sakit di bahagian atas perut kanan, terutamanya apabila ditekan. Penyakit mungkin disiasat menggunakan ultrasound atau ERCP, dan mungkin dirawat dengan ubat seperti antibiotik atau UDCA, atau dengan pembedahan membuang pundi hempedu.[5]:977–979
Kanser
[sunting | sunting sumber]Rencana Wikipedia "kanser gastrousus" menerangkan keadaan malignan khusus saluran gastrousus. Secara umum, faktor penting dalam etiologi barah gastrousus nampaknya ialah pendedahan berlebihan organ pencernaan kepada asid hempedu.[12][13]
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ "An overview on oral manifestations of gastrointestinal diseases". Italian Journal of Dental Medicine (dalam bahasa Inggeris). 2018-12-31. Dicapai pada 2021-11-23.
- ^ GIS. "Oral Manifestations of GI Diseases". Gastrointestinal Society (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2021-11-23.
- ^ Yamada T; Alpers DH; dll. (2009). Textbook of gastroenterology (ed. 5th). Chichester, West Sussex: Blackwell Pub. m/s. 2774–2784. ISBN 978-1-4051-6911-0.
- ^ "Esophagus Disorders". Medline Plus. U.S. National Library of Medicine. Dicapai pada 23 December 2013.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Nicki R. Colledge; Brian R. Walker; Stuart H. Ralston, penyunting (2010). Davidson's principles and practice of medicine. Illustrated by Robert Britton. (ed. 21st). Edinburgh: Churchill Livingstone/Elsevier. ISBN 978-0-7020-3085-7.
- ^ Yau, Tung On; Tang, Ceen-Ming; Yu, Jun (2014-06-07). "Epigenetic dysregulation in Epstein-Barr virus-associated gastric carcinoma: disease and treatments". World Journal of Gastroenterology. 20 (21): 6448–6456. doi:10.3748/wjg.v20.i21.6448. ISSN 2219-2840. PMC 4047330. PMID 24914366.
- ^ Liang, Qiaoyi; Yao, Xiaotian; Tang, Senwei; Zhang, Jingwan; Yau, Tung On; Li, Xiaoxing; Tang, Ceen-Ming; Kang, Wei; Lung, Raymond W.M. (December 2014). "Integrative Identification of Epstein–Barr Virus–Associated Mutations and Epigenetic Alterations in Gastric Cancer". Gastroenterology (dalam bahasa Inggeris). 147 (6): 1350–1362.e4. doi:10.1053/j.gastro.2014.08.036. PMID 25173755.
- ^ Ali Nawaz Khan. "Small-Bowel Obstruction Imaging". Medscape. Dicapai pada 2017-03-07. Updated: Sep 22, 2016
- ^ a b c Fernandes, Teresa; Oliveira, Maria I.; Castro, Ricardo; Araújo, Bruno; Viamonte, Bárbara; Cunha, Rui (2014). "Bowel wall thickening at CT: simplifying the diagnosis". Insights into Imaging. 5 (2): 195–208. doi:10.1007/s13244-013-0308-y. ISSN 1869-4101. PMC 3999365. PMID 24407923.
- ^ Sing, Ronald F.; Heniford, B. Todd; Augenstein, Vedra A. (1 March 2013). "Intestinal Angioedema Induced by Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors: An Underrecognized Cause of Abdominal Pain?". The Journal of the American Osteopathic Association (dalam bahasa Inggeris). 113 (3): 221–223. doi:10.7556/jaoa. ISSN 0098-6151. PMID 23485983.
- ^ Sharma B, Savio J (2018). Hepatic Cirrhosis. StatPearls. PMID 29494026. Dicapai pada 22 Sep 2020.
- ^ Bernstein, Harris; Bernstein, Carol; Payne, Claire M.; Dvorak, Katerina (2009). "Bile acids as endogenous etiologic agents in gastrointestinal cancer". World Journal of Gastroenterology. 15 (27): 3329–3340. doi:10.3748/wjg.15.3329. PMC 2712893. PMID 19610133.
- ^ "Bile acids as carcinogens in the colon and at other sites in the gastrointestinal system". Exp Biol Med (Maywood). 248 (1): 79–89. January 2023. doi:10.1177/15353702221131858. PMC 9989147 Check
|pmc=value (bantuan). PMID 36408538 Check|pmid=value (bantuan).
